Ársrit um starfsendurhæfingu - 2013, Blaðsíða 68
68 www.virk.is
UPPLÝSINGAR
A
Ð
SE
N
D
G
RE
IN
Göngudeild
6 vikum fyrir
meðferð
Þverfagleg
meðferð í 6 vikur,
3 hópar
Lok meðferðar Eftirfylgd
eftir 1 ár
Eftirfylgd
eftir 3 ár
Mynd 1
Á verkjasviði Reykjalundar fer fram
þverfagleg teymisvinna fyrir einstaklinga
með þráláta verki og hefur þessi nálgun
verið notuð frá því um miðjan tíunda
áratug síðustu aldar. Strax var lögð áhersla
á hugræna nálgun í meðferðinni út frá
aðferðafræði sem hefur verið kennd við
W.E. Fordyce frá Seattle. Þessi meðferð
þróaðist á sjöunda, áttunda og níunda
áratugnum í það meðferðarform sem
víða er stundað í dag (Morley o.fl.,1999;
McCracken og Turk, 2002). Auk hugrænn-
ar atferlismeðferðar (HAM) hefur sérstaða
verkjasviðsins einkennst af viðhorfi til
sterkra verkjalyfja. Sjúklingum sem eru að
taka slík lyf (ópíoíð) er hjálpað að losa sig
við þau, enda er langtímanotkun þeirra ekki
gagnleg við þrálátum stoðkerfisverkjum, að
ekki sé minnst á aukaverkanir sem sumar
geta verið alvarlegar (Ballantyne og Shin,
2008; Nelson og Perrone, 2012; Darnall
o.fl., 2012). Þá er einnig lögð áhersla á
lífsstílsbreytingar, sjúklingar virkjaðir til
sjálfsmeðferðar, meðal annars aukinnar
hreyfingar, auk þess sem áhersla er lögð á
aukna félagslega virkni. Árangur meðferðar
var skoðaður árin 1997–1999 og komu í
ljós marktæk jákvæð áhrif á verki, kvíða og
þunglyndi, auk þess sem vinnufærni jókst
verulega (Ólason, 2004).
Magnús Ólason læknir á Reykjalundi
Hugræn
atferlismeðferð
við þrálátum
verkjum
Í lok ársins 2003 hófst rannsókn á
verkjasviði Reykjalundar þar sem
sérstaklega var skoðaður árangur af
hugrænni atferlismeðferð. Var HAM borin
saman við hefðbundna, þverfaglega
nálgun með hugrænu „ívafi“.
Áður en farið var af stað með rannsóknina
höfðu starfsmenn verkjateymis fengið
leyfi til að þýða og nota mælitækin SF-36,
útgáfu 2.0 (Whare,1993), spurningalista
um ótta og hliðrun (Fear-Avoidance Beliefs
Questionnaire, FABQ, Waddell o.fl., 1993)
auk þess sem þýddur var mælikvarði um
hörmungarhyggju (Pain Catastrophizing
Scale, PCS, Sullivan o.fl.,1995). Verkir
voru metnir á tölukvarða 0 til 10 (Numeric
Rating Scale, NRS). Til viðbótar þessum
mælitækjum var spurningalisti um
félagsleg atriði og verki lagður fyrir
þátttakendur, auk spurningalista Becks
um kvíða og þunglyndi (BAI og BDI II).
Þá lögðu iðjuþjálfar og sjúkraþjálfarar
fyrir nokkur mælitæki (m.a. COPM og 6
mínútna göngupróf).
Aðferð
Um svokallað kerfisbundið slembiúrtak var
að ræða (Systematic Random Sampling)
þar sem fimmta hver beiðni um meðferð
á verkjasviði var valin til þátttöku. Meðal
þátttökuskilmerkja var að sjúklingar
væru á aldrinum 18-65 ára, hefðu ekki
aðra alvarlega sjúkdóma og töluðu
íslensku. Rannsóknin var samþykkt af
Vísindasiðanefnd og Persónuvernd og
á árinu 2005 fékk hún verkefnastyrk frá
RANNÍS. Þeir einstaklingar sem völdust
inn í rannsóknina komu fyrst í viðtal og
skoðun á göngudeild 6 vikum áður en
meðferð hófst. Voru þá öll fyrrgreind
mælitæki lögð fyrir og gerð klínísk
skoðun af meðferðaraðilum teymisins.