Hugur og hönd - 01.06.2004, Blaðsíða 5

Heimilisiðnaðarfélag íslands
90 ára
Á afmœlishátíðinni 15■ júní 2003 í Árbœjarsafhi.
Á síðasta ári varð Heimilisiðnaðarfélag
Islands 90 ára. Félagið hélt upp á af-
mælið með eftirminnilegum hætti í Ár-
bæjarsafni sunnudaginn 15. júní. Varla
er hægt að hugsa sér betur viðeigandi
umgjörð um afmæli Heimilisiðnaðarfé-
lagsins en Árbæjarsafn þar sem gömul
hús minna á lífshætti fólks fyrr á tímum
og kúra í grænu túni, hljóðlátri vin í há-
vaðasamri borginni.
Svo skemmtilega vill til að nákvæm-
lega 90 árum fyrr, þann 15. júní árið
1913, var Iíka sunnudagur og þá kom
saman hópur fólks í Reykjavík til að
ræða stofnun heimilisiðnaðarfélags. Um
aðdragandann að því að hópurinn hittist
má lesa í Kvennablaðinu frá sama ári.
Þar segir frá því að veturinn 1911-12
hafi Lestrarfélag kvenna tekið til um-
ræðu hvort ekki ætti að stofna félagsskap
til að efla íslenskan heimilisiðnað.
Ekki er annað hægt en að undrast af-
stöðu og áhuga þessara kvenna. Lýsingar
á störfum kvenna á fyrstu árum síðustu
aldar sýna að heimilisverk hafa verið ær-
in og ætla mætti að konur fögnuðu
frekar verksmiðjuframleiðslu og inn-
flutningi, t.d. á fötum og skóm, heldur
en að stofna félagsskap til að efla og auka
heimilisiðnað. Kannski var það framsýni
kvennanna sem réð gerðum þeirra. Þær
hafi séð fyrir mikilvægi þess að viðhalda
menningararfi handverksins sem þjóðin
hafði iðkað í 1000 ár en var að víkja fyrir
alls kyns tækninýjungum þess tíma.
Lestrarfélag kvenna kaus sjö kvenna
nefnd til þess að finna ráð til að stofna
heimilisiðnaðarfélag. Nefndin komst að
þeirri niðurstöðu að Lestrarfélagið hefði
ekki tök á að beita sér fyrir stofnun slíks
félagsskapar en málið væri hins vegar
gott og þarft og æskilegt væri að eitthvað
væri í því gert. Lestrarfélagið fól sjö
kvenna nefndinni að halda verkinu
áfram. Næsta vetur ákvað nefndin að fá
fleira fólk til liðs við nefndina svo að hún
yrði skipuð 12 mönnum. Meðal þeirra
sem þarna komu inn í nefndina voru
embættismenn ríkisins, fræðslumála-
stjóri, fornminjavörður og húsagerðar-
meistari. Þessi tólf manna nefnd ákvað
enn að stækka hópinn og snéri sér til for-
manna ýmissa félaga í bænum. Félögin
voru beðin um að taka málið til umræðu
og kjósa fulltrúa úr sínum röðum til að
vinna með 12 manna nefndinni að
stofnun heimilisiðnaðarfélags væru þau
málinu hlynnt. Leitað var til fjórtán fé-
laga og öll nema eitt kusu fulltrúa í und-
irbúningshópinn. Það var þessi hópur,
líklega 25 manns, sem fyrst hittist
sunnudaginn 15. júní 1913 oghópurinn
samþykkti að stofna skyldi heimilisiðn-
aðarfélag.
Þetta er hér rifjað upp til að sýna hvað
Formaður Sigrún Helgadóttir og varafor-
maður Þorgerður Hlöðversdóttir skarta
faldbúningum. Formaður er í eigin bún-
ingi en Þorgerður búningnum semfélagar
unnu í sjálfboðavinnu fyrir Heimilisiðn-
aðarfélagið.
HUGUR OG HÖND 2004 5