Hugur og hönd - 01.06.2004, Blaðsíða 35

Brot afhandavinnuhlutum í eigu safhsins, sýnt 1999.
er svo ósjálfstæð myndgerð þar sem mál-
að er eftir númerum, eða steypt í mót og
skreytt samkvæmt leiðbeiningum. Orðið
alþýðulist er samheiti yfir allt þetta,
hvort sem það er myndlist eða handverk
og nytjahlutur, og meira til, ef menn
vilja kafa dýpra.
Er hœgt aðgreina á milli alþýðulistar og
annarrar listar?
Það verður sífellt erfiðara og ástæðan
er sú, að margt ungt fólk sem fer í
listnám ræktar persónuleik sinn á
varfærnari máta en áður þekktist og
kannar hvort það hefur eitthvað sérstakt
að bjóða. Verk þess eftir útskrift líkjast
því æ meira alþýðulist, því að sömu gildi
ráða ferðinni. Þá gerist margt í þjóðfélag-
inu sem kallar á breytt viðhorf og svör-
un. Skólar eru umburðarlyndari og kröf-
ur um klassískan undirbúning ekki eins
afdráttarlausar og áður fýrr. Kennararnir
eru flestir ungir og frjálslyndir og líta
fram hjá hnökrum sem voru brottrekstr-
arsök áður íyrr. Þeir eru kannski meng-
aðir sjálfir eða með dýpri rætur en þeir
héldu og þorðu að láta sjást er þeir voru
í námi. Alþýðulist er áhrifavaldur í nú-
tímalist og er smátt og smátt að ná
undirtökunum, það
held ég að fari ekkert
á milli mála. Þegar
við skoðum ströglið
og bröltið og allt það
nýtilega sem menn
eru búnir að tína úr
fyrri stefnum, með
því að svívirða gömul
meistaraverk og
minningu látinna
snillinga, þá verður
okkur bumbult. En
við munum efalaust
ganga hnarreist inn í
nýja tíma þar sem
sértæk lífsreynsla
hvers og eins skiptir
öllu máli og hvernig
unnið er úr henni.
Þetta er athyglisverð
þróun, og vekur upp
þá spurningu hvort
mönnum hafi yfirsést
eitthvað eða ofinetið
annað?
Eg held að það sé
hugarástandið sem
skiptir mestu í sköp-
unarferlinu, ekki vits-
munastig eða mennt-
unarstig, fjárráð og
félagsleg staða, að
meðvitund og undir-
vitund leiki býsna
jöfn hlutverk í því. Viðbragð listamanns-
ins er svo nokkurs konar driffjöður í
myndgerð hans, en það eru alltaf vissir
þættir í sálarlífinu sem hafa áhrif, líka
erfðir og uppeldi, aðstæður og margs
konar samneyti við aðra. Þess vegna
skiptir það ekki höfuðmáli frá sjónarhóli
listrænnar sköpunar hvort listamaður er
heilbrigður eða á við erfíðleika að etja.
Eg get hnykkt á þessu með því að segja
að lærður myndlistarmaður hafi ekki
ríkari forsendur til að búa til gott verk en
ólærður listamaður, um það vitna
mýmörg dæmi. Frábær listamaður getur
gert nútímalega hluti þótt hann hafi
aldrei farið í skóla og fjöldi lærðra
listamanna býr til í einlægni það sem
fellur undir einhvers konar alþýðulist, án
þess að svindla. Hitt má svo skoða hvort
geðsveiflur og fjölbreytileg reynsla skerpi
og dýpki myndmálið, geri það sannara
og eftirsóknarverðara.
Snúum okkur að Safhasafhinu, hefur
því orðið eitthvað ágengt?
Já. Islensk alþýðulist nýtur nú vissrar
viðurkenningar og hefur vakið aðdáun
og eftirtekt stærsta safns veraldar, Smith-
sonian Institution í Washington D.C.,
virtra listhúsa í New York og listaverka-
safnara. Safnasafnið var kynnt í síðasta
hausthefti Raw Vision, sem er gefið út í
London og New York, einnig á heima-
síðu þess. Raw Vision er leiðandi tímarit
um alþýðulist í heiminum og hélt
frábært myndþing um hana í Tate
Modern í desember 2002. Sýningar
safnsins verða vonandi upp frá þessu
Valgerður Guðlaugsdóttir kemur með verk á einkasýningu sína
2000.
HUGUR 0G HÖND 2004 35