Hugur og hönd - 01.06.2004, Blaðsíða 36

hafa árvissar sérsafnasýningar okkar gefið
tóninn: safnarasýningin í Gerðubergi í
janúar er dæmi um framtak sem varla
hefði verið sett í gang án þeirra fjölbreyti-
legu tilrauna sem hér hafa farið fram.
Síðan eru ótalin þau áhrif sem safnið hefur
haft á skapandi myndlistamenn, einkum
þá sem hafa óvart fengið staðfestingu á því
hér, að þeir væru á réttri leið og þyrftu ekki
að fyrirverða sig fyrir eitt né neitt.
Hvert er hlutverk safhsins og söfhunar-
stefha?
Við getum sagt að safnið gegni lykil-
hlutverki og mikilvægu brautryðjanda-
starfi í listalífi þjóðarinnar, það styður
lífsþrungna tjáningu listafólks á útjöðr-
um, í grasrót og afskiptum menningar-
kimum, en lítur einnig inn að miðju al-
þjóðlegrar myndlistar til að fá saman-
burð, meta andstæður og hliðstæður og
spegla hræringar nútímans. Burðarás
safnsins er einstakt safn 2800 alþýðu-
listarverka sem það varðveitir, en milli
300 og 350 verk bætast við árlega. Þetta
eru listaverk sem við kaupum á ferðum
okkar um landið, í bæjum og sveitum,
en margt er líka gefið. Þá eigum við
einnig flott safn af
nútímalist. Nýlega fékk
safnið stóra gjöf verka
eftir lærða myndlistar-
menn, en þau voru í
farteski Ferðafuðu, bráð-
skemmtilegrar sýningar
sem fór hringinn um
landið á tveimur árum
og var sett upp í stærri
bæjum, en endaði á
Kjarvalsstöðum. Þá
nefni ég stórgjöf frá
Katrínu Guðmunds-
dóttur, ekkju Ragnars
Kjartanssonar mynd-
höggvara og börnum
þeirra, á 43 svipmynd-
um sem 32 listamenn
gerðu af honum á ár-
unum 1946-1992, flestir
þeirra landsþekktir og
einn heimsþekktur. Að
lokum vil ég geta 30
vatnslitamynda eftir
Svövu Skúladóttur í
Reykjavík sem vinkona
hennar, Sigríður Ag-
ústsdóttir leirkerasmið-
ur á Akureyri, færði
safninu fyrir stuttu.
Fólk sœkist sem sagt
efiir því aS safnið eignist
verk efiir það? Verk efiir Ragnar Hermannsson á Húsavík, gert 2002.
Já, það er gaman að geta sagt frá því að
erfingjar nokkurra alþýðulistarmanna
hafa afhent safninu fallega myndlist og
aðrir eru að hugsa slíkt hið sama því að
þessar arfleifðir hrannast upp í geymsl-
um. Margt fólk er sem betur fer orðið
meðvitaðra um ábyrgð sína og hve nauð-
synlegt er að rannsaka listaverk, forverja
þau, gera á þeim úttektir og skrifa um
þau fræðilega. Svo að ekki sé minnst á að
mæla þau og ljósmynda og færa á tölvu-
skrá, kynna þau svo á heimasíðum, í
sérútgáfum og tímaritum, tengja þau við
aðra íslenska alþýðulist og setja þau í
alþjóðlegt samhengi. Sem sagt: gefaþeim
nýtt líf.
Hvað áttuðþið mörg verk áður en safnið
var formlega stofnað?
Nálægt því 1000 verk, og eigum
ennþá því að við höfum ekki afhent þessi
verk með formlegum hætti og eigum
mörg að auki sem við höfum keypt fyrir
eigið fé eftir stofnun safnsins. Þetta
breytir þó engu í grundvallaratriðum því
að við lítum svo á að það sem safnið
varðveitir sé þjóðareign og skylda þjóðar-
innar sé að greiða fyrir varðveislu hennar.
Drengurinn efiir Sœmund Valdimarsson,
gert 2002.
kynntar í vorheftum tímaritsins þannig
að alþýðulist okkar hlýtur að vekja
athygli fagfólks og áhugafólks og hvetja
það til að heimsækja Island.
Hefur safnið haft einhver önnur áhrif?
Já, margvísleg og stundum óvænt. Mér
dettur í hug sýning sem ég setti upp og
opnaði á baráttudegi verkafólks, 1. maí
1998, en hana byggði ég á tilbúnu bréfi
sem ég lét unga stúlku skrifa frá Akureyri
til foreldranna heima í dal. I bréfinu lýsti
hún lífi sínu og starfi á sjúkrahúsinu og
hvernig það var að breytast fyrir áhrif
nýrra tíma. Eg raðaði tækjum og áhöld-
um í kross á stórt vinnuborð og stillti
persónulegum hlutum hennar í gler-
skápa, annars vegar þeim sem tilheyrðu
gamla sveitasamfélginu og hins vegar
þeim sem hún hafði keypt í kaupstaðn-
um. Mér til ánægju hreifst safnafólk af
þessari sýningu en taldi þó erfitt að taka
hana sér til eftirbreytni vegna rótgróinn-
ar vanafestu við framsetningu hluta í
byggðasöfnum. Fólk setur líka oft það
skilyrði fyrir gjöfum að þær séu ítarlega
merktar og það gæti móðgast ef brugðið
væri á leik með ættargripi og önnur verð-
mæti. En það hefur hreyft við mönnum
hvað sýningar hér í safninu eru óvenju-
legar og engin hræðsla við að hræra í
hlutunum, svo sem að sýna verk lærðra
og ólærðra listamanna í sömu andrá. Þá
36 HUGUR OG HÖND 2004