Hugur og hönd - 01.06.2004, Blaðsíða 37

Vœri þá ekki eðlilegra og réttara að slíkir
þjóðardýrgripir vœru varðveittir í safnbúsi
í eigu þjóðarinnar?
Þar stendur spjótið í selnum. Safna-
safnið hefur frá upphafi, eða byrjun
ársins 1994, reynt að koma ráðamönn-
um landsins í skilning um ábyrgð þeirra
gagnvart þessum sameiginlega arfi en
þeir fara undan í flæmingi. Mér er sagt af
fólki sem þekkir vel til að það sé einstætt
á Vesturlöndum að einstaklingar taki sig
til og safni saman þeim þjóðardýrgripum
sem stjórnvöld og höfuðlistasafn Iands-
ins líta ekki við, þvert á eigin lög. Það er
einnig með ólíkindum að ráðamönnum
finnist við hæfi að alþýðumyndlist sé
sniðgengin purkunarlaust, nú þegar
þjóðlög okkar, rímur og vísnagerð hafa
gengið í endurnýjun lífdaga með nú-
tímalegri framsækni, haslað sér völl á
alþjóðlegum markaði og gert garðinn
frægan. Þeir virðast ekki skilja að alþýðu-
myndlist getur líka varpað ljósi á landið,
ekki síður en sú list sem búin er til á
fjölmennum verkstæðum, undir áhrifum
af byggingarlist, leikhúsi, ljósahönnun
og tæknibrellum.
Hvaða framtíðaráietlanir hefur Safha-
safhið, fyrir utan almenn markmið um
söfnun, varðveislu og kynningar?
Það hefur hug á því að verða aðdrátt-
arafl í menningartengdri ferðaþjónustu á
Islandi. Gestafjöldi núna miðast við
smæð sýningarýma og erfitt aðgengi, og
er um 4 þúsund á ári, en áætlað er að
með sértækum aðgerðum megi fjölga
gestum upp í 30-50 þúsund á nokkrum
árum, og síðan í 80-100 þúsund með
stanslausum viðburðum í safninu sem
höfði til ungra sem aldinna. Safnið hefur
fræðilegt svigrúm og skilyrði til að ná
alþjóðlegri stærð, en skortir fjármagn til
að leggja grunn til framtíðar, sem skilar
sér í vaxandi veltu og afkomu. I réttri
stærð yrði það sjálfbært og gæfi af sér arð.
Þetta eru örar breytingar, en eru þcer í
samrtzmi við undirtektir gesta?
Það held ég, mér skilst að orðspor Safna-
safnsins sé gott, líklega vegna þess að hvert
smáatriði er þaulhugsað og heildarmyndin
samfelld. Sýningarnar eru skipulagðar með
góðum fyrirvara og uppsettar af fag-
mannlegri hæfni sem styðst við ströngustu
kröfur alþjóðamarkaðar. Við móttöku
gesta er sú regla höfð í heiðri að reyna að ná
til sem flestra með hlýju viðmóti, leiðsögn,
fræðslu, gamansögum og annarri skemmt-
an, ef þeir virðast á annað borð vera mót-
tækilegir fyrir slíku. I anddyri eru geymd
einstök leikföng sem eru dregin fram til að
gleðja fólk á öllum aldri og hafa slegið í
gegn. Á bókasafninu eru ótrúlegustu bæk-
ur og er sífellt bætt við þær. Gestir fara
undantekningarlítið kátir og brosandi úr
hlaði, margir skellihlæjandi, aðrir upp-
ljómaðir í framan. Þeir kveðja með handa-
bandi, faðmlögum og kossum, mest-
megnis ókunnugt fólk sem birtist aftur,
aftur og aftur. Síðan eru það fastagestirnir
sem koma með ættingja og vini til að sýna
þeim safnið. Þeir eru vildarvinir, í háveg-
um hafðir.
Hver eru helstu verkefhin, önnur en þau
að afla þvífylgis ráðamanna?
Að ljósmynda Iistaverkin og færa þau
inn í tölvuskrá, efna til útgáfuraðar um
alþýðulist á Islandi, og ramma inn ríflega
400 pappírsmyndir og málverk. Þá
viljum við koma upp einu sniðugasta
leikfangasafni í Evrópu með því að semja
við eigandann þegar nýbyggingin verður
í sjónmáli. Aðkallandi er að stunda
viðamiklar rannsóknir sem gætu stuðlað
að minjagripagerð byggðri á þjóðsögum
og goðsögnum, hjátrú og hindurvitnum.
Einnig er nauðsynlegt að kaupa fleiri
listaverk af eldri mönnum, áður en lífs-
starf þeirra tvístrast eða eyðileggst. Síðast
en ekki síst er brýnt að taka upp fjöl-
breyttari kynni við skólana, en safnið
hefur reyndar átt skemmtilegt samstarf
við Valsárskóla á Svalbarðseyri síðastliðin
3 ár og sýnt verk eftir nemendur hans,
bæði inni og úti. Samstarfið er nú komið
inn í námsskrá skólans.
Hefurðu von um að einhver taki af
skarið og veðji á alþýðulistina?
Það er bjargföst sannfæring mín að
alþýðulist Islands eigi meira erindi við
heiminn en margt annað sem fjallað er
um svo fjálglega í fjölmiðlum. Alþýðu-
listin er alþjóðleg i eðli sínu og kröftugt
afl í menningarlífinu. Alþýðulist Islands
er jafngóð og alþýðulist annarra ríkja og
gæti jafnvel orðið eftirsóknarverðari, þó
ekki væri nema fyrir það eitt að vera til í
nokkuð heildstæðri mynd í einu safni á
landinu. Það eru einu forréttindin sem
hún nýtur. Víðast hvar í heiminum er
hún dreifð og vonlaust að ná henni
saman á einn stað. Þegar þetta er haft í
huga þá hlýtur það að vera frjóum og
drífandi eldhuga spennandi ögrun að fá
jafneinstakt tækifæri og hér býðst til þess
að ávinna sér lof og hylli landsmanna, að
grípa inn í öfugþróun menningarlífsins
og forða menntamálanefnd og fjárlaga-
nefnd Alþingis og ríkisstjórn Islands frá
þeirri hneisu að missa fjársjóði þjóðar-
innar til útlanda.
Til að enda spjallið, þá spyr ég: Hvað er
eftirsóknarverðara fyrir listelska peninga-
menn en að fylla það skarð sem Ragnar
Jónsson í Smára skildi eftir sig, reisa sér
óbrotgjarnan minnisvarða og skapa sér
glæstan orðstír, sem aldrei deyr?
Edda Hrönn Gunnarsdóttir
Ljósmyndir: Magnhildur Sigurðardóttir
HUGUR OG HÖND 2004 3 7