Hugur og hönd - 01.06.2010, Blaðsíða 4

Áslaug Sverrisdóttir
Um Sigríði Halldórsdóttur
og framlag hennar til heimilisiðnaðarhreyfingarinnar á Islandi
Meðal þeirra sem hafa markað Heimilis-
iðnaðarhreyfingunni farveg á Islandi á
síðari hluta 20. aldar er Sigríður
Halldórsdóttir vefnaðarkennari. Þessari
grein er ætlað að bregða ljósi á störf
Sigríðar innan Heimilisiðnaðar-
hreyfmgarinnar og skerf hennar til mót-
unar þeirra gilda sem hreyfingin stendur
fyrir í íslensku þjóðfélagi í upphafi 21.
aldar. Megináherslan verður á framlag
Sigríðar til aukinnar þekkingar á vefnaði
fyrr og nú. Aður en lengra er haldið er
rétt að gera grein fyrir nokkrum atriðum
sem varða Heimilisiðnaðarhreyfinguna.
Hreyfing um heimilisiðnað
Heimilisiðnaðarhreyfingin er fjölþjóð-
legt fyrirbæri og hluti af frjálsum félags-
hreyfingum sem blómstruðu á seinni
hluta 19. aldar og fyrri hluta 20. aldar í
Evrópu og víðar. Rætur hreyfingarinnar á
Norðurlöndum má rekja til 18. aldar -
til viðleitni stjórnvalda til að auka fram-
leiðslu þegnanna, sporna við innflutningi
og stuðla að sjálfsþurft. Þegar líða tók á
19. öld fékk hreyfing um heimilisiðnað á
Norðurlöndum sjálfstætt yfirbragð og á
seinni hluta aldarinnar höfðu verið stofn-
uð í grannlöndunum allmörg formleg
félög um heimilisiðnað. Undir aldamót-
in 1900 höfðu áhrif Heimilisiðnaðar-
hreyfingarinnar borist til Islands og á
öðrum áratug 20. aldarinnar voru stofn-
uð hérlendis formleg félög um heimilis-
iðnað, þar á meðal það félag sem langlíf-
ast varð, Heimilisiðnaðarfélag Islands -
landsfélag um heimilisiðnað - stofnað í
júní árið 1913. Þeir sem komu að stofn-
un Heimilisiðnaðarfélags Islands voru
framfarasinnaðir íslendingar, konur og
karlar. Viðleitni til að koma upp heimilis-
iðnaði á grundvelli nýrra verkhátta var
drifkrafturinn í starfsemi félagsins fyrstu
áratugina.
I tímans rás hafa sjónarmið breyst
innan Heimilisiðnaðarhreyfingarinnar.
Líkt og í svipuðum félögum í nágranna-
löndunum snýst starf Heimilisiðnaðar-
félags íslands nú að miklu leyti um varð-
veislu þekkingar á handverki sem á einn
eða annan hátt má rekja til gamla sveita-
samfélagsins. Heimilisiðnaðarfélag
Islands stendur nú, í upphafi 21. aldar,
vörð um þann þátt íslenska menningar-
arfsins sem nefna má þjóðlegt handverk.
Þetta gerir félagið með því að leitast við
að halda lifandi þekkingu á verklagi sem
tíðkaðist við gerð hluta í gamla íslenska
sveitasamfélaginu, jafnframt því að finna
þeirri þekkingu ný hlutverk og beita
henni í frumlegri og nútímalegri hönn-
un. I þessum tilgangi hefur félagið meðal
annars haldið reglulega námskeið, í vefn-
aði, útskurði, prjóni og gerð þjóðbún-
inga svo fátt eitt sé nefnt af því námsefni
sem í boði hefur verið á vegum Heimilis-
iðnaðarfélagsins.
Frá árinu 1966 hefur komið út á
vegum Heimilisiðnaðarfélagsins ritið
Hugur og hönd. Ritið veitir upplýsingar
um starfsemi félagsins og kemur á fram-
færi viðhorfum Heimilisiðnaðar-
hreyfingarinnar hér á landi og að ein-
hverju marki upplýsingum um samstarf
við Heimilisiðnaðarhreyfingar í
nágrannalöndunum. I Hug og hönd er að
finna fjölda uppskrifta að handverki,
ekki síst vefnaði og prjóni, sem hentar í
nútíma samfélagi. Ritið hefur jafnframt
nokkra sérstöðu meðal tímarita að því
leyti að þar má finna fróðleik um verldag
sem tíðkaðist við gerð hluta í gamla
íslenska sveitasamfélaginu.
Nám og starfsferill
Sigríður Halldórsdóttir er fædd í
Reykjavík þann 8. janúar 1930 og varð
stúdent frá Menntaskólanum í Reykjavík
árið 1950. Hún fór síðan utan og nam
vefnaðarkennslu við Handarbetets ván-
ners vávskola í Stokkhólmi á árunum
1952-1954 og lauk þaðan vefnaðarkenn-
araprófi. Vefskóli Handarbetets vánners
á rætur að rekja til Föreningen
Handarbetets Vánner sem stofnað var
4
HUGUR0G HÖND2010