Hugur og hönd - 01.06.2010, Blaðsíða 7

isdúks frá Oddakirkju á Rangárvöllum.
Alitið er að altarisdúkurinn sé ekki
yngri en frá 17. öld. Hér má einnig
minna á greiningu Sigríðar á renningi
með margbreytilegum vefnaðargerðum
sem Gunnar Hinriksson (1845-1932)
hefur ofið og er nú í vörslu
Þjóðminjasafns. Greining Sigríðar birt-
ist ásamt yfirliti um æviferil Gunnars í
Hug og hönd árið 1993. I þeirri grein
segir Sigríður meðal annars að það sem
vakið hafi athygli hennar á renningi
Gunnars var hugkvæmnin sem fólst í
verkinu. Gunnar var á sinni tíð annálað-
ur vefari. Trúlega á Sigríður margt sam-
eiginlegt með Gunnari þegar kemur að
hugkvæmni við vefnað. Meðal annarra
athugana Sigríðar á eldri textílum má
nefna rannsóknir á framleiðslu vef-
smiðju svonefndra Innréttinga. En á
síðasta áratug aldarinnar sem leið voru
Sigríður og höfundur þessarar greinar
vinnufélagar í Minjasafni Reykjavíkur
og áttu meðal annars samstarf um rann-
sóknir á starfsemi vefsmiðju
Innréttinganna sem starfræktar voru á
árunum 1755 til 1803, að mestu leyti á
svæðinu þar sem nú er Aðalstræti í
Reykjavík. Sigríður skrifaði um athug-
anir sínar á framleiðslu vefsmiðju
Innréttinganna í Hug og hönd 1996.
Þríhyrnur og langsjöl
Auk þess sem Sigríður hefur sett fram af
fræðandi efni um vefnað hefur hún lagt
til talsvert efni sem stuðlar að áhuga á
prjóni á Islandi. Auk greina og tilsagna
sem birst hafa eftir hana um prjón í Hug
og hönd er Sigríður höfundur að ritinu
Þríhyrnur og langsjöl, safni af leiðbein-
ingum sem gefið var út fyrir atbeina
Heimilisiðnaðarfélags Islands árið 1988 í
tilefni að 75 ára afmæli félagsins. Ritið
var síðan endurútgefið árið 2005.1 kynn-
ingu á efninu kemur fram viðleitni
Sigríðar til að setja handverkið í sögulegt
samhengi. Ritið um þríhyrnur og lang-
sjöl hefst á samantekt hennar um nokkur
söguleg atriði varðandi prjón á hyrnum
og langsjölum. Þar segir hún meðal ann-
ars: „Enda þótt hefðin að prjóna útprjón-
uð langsjöl og þríhyrnur sé ekki ýkja
löng í landinu eigum við þó verðmætan,
þjóðlegan arf í þeim sem leitast er við að
varðveita að hluta í þessari bók.“
Varðveisla menningararfs Islendinga,
eins og hann birtist í handverki sveita-
samfélagsins, hefur ævinlega verið Sigríði
ofarlega í huga.
Að lokum
Lesefni - fróðleikur og tilsagnir - sem
Sigríður hefur samið einkennist jafnan af
því hve látlaust það er, laust við orðskrúð
en fyrst og fremst hve skýrt og skil-
merkilega því efni sem um er fjallað í
hverju tilviki er komið til skila. Slík
framsetning í rituðu og mæltu máli ein-
kennir jafnan góða kennara og fræði-
menn og hvort tveggja á við Sigríði
Halldórsdóttur. Sigríður er einn af stofn-
endum Félags íslenskra vefnaðarkennara
og var formaður stjórnar félagsins á árun-
um 1976-1982. Hún er heiðursfélagi í
Heimilisiðnaðarfélagi Islands frá 1996
og jafnframt heiðursfélagi í Textílfélaginu
frá 1982.
Hér vinnur Sigríður við hökul sem hún óf jyrir Hólaelómkirkju árið 1989 í vinnustofu sinni Annríki í
Þingholtsstmti. Fjallað er umgerð hökulsins igreininni Tvœr kirkjur - tveir höklar íHug og hönd árgangi 1990
(bls. 8-10).
Sigríður HaLldórsdóttir.
Helstu heimildir
Oprentaðar heimildir
Lbs. An númers. Gjörðabók Heimilisiðnaðarjjelags
íslands 1913-1962.
Aðrar heimildir
Arv og Eje 1980. Arbog for Dansk Kulturhistorisk
Museumsforening, Den ideologiske husflid. Husfliden
i Andelstiden [án útgáfustaðar] 1983.
Áslaug Sverrisdóttir og Sigríður Halldórsdóttir,
Vefnaður fyrri alda. Spjaldvefnaður og kljdsteinavef
staður, myndband, Reykjavík 1997.
Danielson, Sofie, Den goda smaken och samhálls-
nyttan. Om Handarbetets vánner och den svenska
hemslöjdsrörelsen, Stockholm 1991.
Den vackra nyttan. Om hemslöjd i Sverige, ritstj.
Gunilla Lundahl, Hedemora 1999.
Gulliksen, Gunvald, Den Norske Husflidsforening
gjennem 40 ár 1891-1931, Oslo 1931.
Ísofold41, 86 (nr. 22, 18. mars 1914).
Matthías Þórðarson, „Ymislegt um gamla vefstað-
inn“, Árbók Hins íslenzka fornleifafélags 1914
(Reykjavík 1914), 17-26.
Sigríður Halldórsdóttir, „Forn spjaldvefnaður“,
Hugur og hönd (Reykjavík 1985), 23-29.
Sigríður Halldórsdóttir, „Gunnar Hinriksson vef-
ari. Ofinn renningur á Þjóðminjasafni“, Hugur og
hönd (Reykjavík 1993), 13-18.
Sigríður Halldórsdóttir, „Klæðavefsmiðjur og tauvef-
smiðjur“, Hugur og hönd (Reykjavík 1996), 38-40.
óigríður Halldórsdóttir, „Margskeftir líndúkar frá 17.
og 18. öld“. Hugur og hönd (Reykjavík 1991), 8-11.
Sigríður Halldórsdóttir, „Spjaldvefnaður“, Hugur
og hönd (Reykjavík 1968), 14-16.
Sigríður Halldórsdóttir, „Spjaldvefnaður á Islandi“,
Hugur oghönd (Reykjavík 1970), 7-10.
Sigríður Halldórsdóttir, „Spjaldvefnaður endurvak-
inn“, Skírnir. Tímarit Hins íslenska bókmennta-
félags, 169, vor (Reykjavík 1995), 135-146.
Sigríður Halldórsdóttir, Þríhyrnur og langsjöl,
Reykjavík 1988.
Stefán Jónsson, „Heimilisiðnaðarfélag Islands 70
ára, 12. júlí 1983“, Hugur og hönd (Reykjavík
1983), 11-14.
Þjóðviljinn 28, 68 (nr. 19, 27. mars 1914).
HUGUROG HÖND2010
7