Hugur og hönd - 01.06.2010, Blaðsíða 15

Margrét Valdimarsdóttir
Peysur
Ljósmyndir Vilhelm Gunnarsson
- með munstri að eigin vali
Lopapeysur með munstrum að eigin vali
eru persónulegar flíkur. Það er skemmti-
leg áskorun að velja saman munstur í
peysu svo að úr verði falleg heild. Utkoma
íslenskrar sjónahókar með ótölulegum
fjölda fjölbreyttra munstra auðveldar
slíkt verk. Höfð er til hliðsjónar upp-
skrift af mátulegri peysu. Síðan eru fund-
in munstur sem falla að henni hvað
varðar fjölda á lykkjum og umferðum.
Hægt er að fjölga eða fækka lykkjum upp
að vissu marki í samræmi við munstrin
og á opnum peysum er stundum hægt að
aðalaga munstrin að samskeytum við
rennilás eða tölur. Munstrið neðst á
ermum og bol þarf einungis að aðlaga
lykkjufjölda en á berustykki þarf líka að
taka tillit til úrtöku. Þægilegt er að velja
munsturbekki sem falla innan úrtöku-
umferða svo að munstrin
riðlist ekki með úrtökun-
um. Þegar búið er að sam-
eina ermar og bol á einn
prjón eru oft margar
umferðir án úrtöku. Þar
má því velja tiltölulega
breiðan bekk eins og hér
er gert á ljósu peysunni. f
lok hans er tekið úr, prjón-
aður mjór bekkur og svo aftur
tekið úr. Þá eru aftur prjónaðar
nokkuð margar umferðir án úrtöku svo
að þar er aftur nokkuð breiður bekkur.
Þegar komið er nær hálsmáli þarf að taka
ört úr og þar henta því einföld munstur
eða lóðréttar rendur. A karlmannspeys-
unni má sjá hvernig efsta munstrið er
látið halda áfram upp að hálsmáli.
Þessar fallegu peysur prjónaði Sigrún Helgadóttir
eftir sinni uppskrift á sig og bónda sinn úr lopa frá
Þingborg.
Útsaumaðir púðar
- fást í tilbúnum pakkningum
Álfheiður og Margrét eru heiti púðanna
sem hér eru sýndir. Þeir eru eftir textíl-
hönnuðinn Láru Magneu Jónsdóttur, sem
útskrifaðist frá Textíldeild Myndlista- og
handíðaskóla íslands árið 1989. A árunum
1990-1995 starfaði Lára hjá versluninni
íslenskur Heimilisiðnaður í Hafnarstræti.
Hún hefúr alltaf verið áhugasöm um
íslenskan menningararf en við störfm í
versluninni vaknaði áhugi hennar á íslensk-
um munstrum og útsaumi. Lára heillaðist
af gamla krosssaumnum og hefur nær
eingöngu notað hann í verkum sínum.
Hún hefur sótt sér innblástur í íslenskan
menningararf og hefur safnað, unnið með
og útfært gömul útsaumsmunstur. Henni
er umhugað um að þekking á gömlu
íslensku handverki viðhaldist. Safnkostur
Þjóðminjasafns íslands og rannsóknir á
aldagömlum textílverkum og
þá sérstaklega Elsu
Guðjónsson hafa verið
henni hvatning. Lára sat í
Skólanefnd Heimilis-
iðnaðarskólans og var for-
maður Heimilisiðnaðarfélagsins á árunum
2007-2009. Hún var einnig einn af þrem-
ur ritstjórum Sjónabókarinnar.
Hönnun púðanna er byggð á þjóðlegri
hefð og eru pakkningar með efni í þá til
sölu í verslun HFI við Nethyl.
Pakkningarnar innihalda allt sem til þarf
til að sauma út púðana og verða þeir til í
fleiri litasamsetningum. Hægt er að útfæra
uppsetningu og frágang púðanna með
ýmsum hætti. Stefnt er að framleiðslu fleiri
pakkninga með úrvali þjóðlegra útsaums-
munstra.
Púðinn til vinstri nefnist Álfheiður. Munstrið er
hnútur með fylltum bakgrunni. Púðinn er saum-
aður eftir munstri sem birtist í Hug og hönd árið
1973 (bls. 23) og er þekkt munstur í gömlum
íslenskum textílverkum. Svipað munstur má finna í
Sjónabókinni á bls. 610. I þennan púða er notað
Kambgarn frá ístex og útsaumurinn skreyttur með
glerperlum.
Púðinn til hagri nefnist Margét og er hann saum-
aður með gamla krosssaumnum í brúnan ullarjava.
Hann er unnin með hliðsjón af munstri úr
Skafiafellsbók, sjónabók Jóns Einarssonar (1731-
1798) hagleiksmanns í Skafiafelli, sem birt er á bls.
602. íútsauminn eru notaðir tveirþrœðir afZephyr
ullargarni og skreytt með glerperlum.
HUGUR OG HÖND 2010 15