Feykir - 31.01.2018, Blaðsíða 6

löngu seinna að ég hef fóbíu
fyrir vængjaþyt og tengi hana
við þessa hræðilegu lífsreynslu.“
Man ekki eftir plássleysi
Faðir Rósu dó árið 1981 og
nokkrum árum síðar seldi
móðir hennar húsið þeirra og
flutti á Sauðárkrók. Rósa og
systkini hennar keyptu það svo
aftur nokkru síðar og eiga þau
þar notalegt athvarf. Rósa segir
að margir sem koma til hennar
þar velti því fyrir sér hvort ekki
hafi verið þröngt á þingi hjá
Rósa er fædd og uppalin í
Páluhúsi á Hofsósi, yngst níu
systkina, sem komu í heiminn
á 17 árum, dóttir hjónanna
Þorsteins Hjálmarssonar, sím-
stöðvarstjóra á Hofsósi, og Pálu
Pálsdóttur, kennara. Að auki var
faðir hennar oddviti og móðir
hennar organisti og kórstjóri en
einnig sinntu þau fjölmörgum
öðrum félagsstörfum og tóku
m.a. mikinn þátt í starfi Leik-
félags Hofsóss sem setti upp
ófáar sýningar á þessum árum.
„Ég man ekkert sérstaklega
margt frá því að ég var lítil,“
segir Rósa. „Fyrsta minningin
er líklega frá því ég grenjaði mig
inn í Effuskóla. Það var þannig
að Effa, sem bjó rétt hjá okkur,
tók börn til sín og kenndi þeim
að lesa þegar þau voru fimm ára
og þegar Snorri bróðir, sem var
tveimur árum eldri en ég, átti
að fara í Effuskóla grenjaði ég
þar til ég fékk að fara með. Svo
ég man bara ekkert eftir mér
öðruvísi en ég kynni að lesa,“
segir Rósa. „Ég veit samt ekki af
hverju þetta minnisleysi stafar,
kannski er það bara vegna þess
að ég hef alltaf haft um nóg
annað að hugsa, frekar en það
tengist einhverjum sálrænum
áföllum,“ bætir Rósa glettin
við og rifjar svo upp atburð úr
bernskunni sem sannarlega
megi þó flokka undir sálrænt
áfall.
„Það var þannig að Sig-
mundur, nágranni okkar og
maður Effu, sá um að slátra
hönunum fyrir mömmu en
hún var alltaf með hænur sem
unguðu svo út og hönunum var
alltaf slátrað. Þetta þótti okkur
krökkunum ægilega spennandi
og ég man eftir okkur, mér og
Snorra bróður ásamt Þórdísi
[Friðbjörnsdóttur], vinkonu
okkar, þar sem við lágum á
gægjum við hænsnakofann
þegar hausarnir voru höggnir
af. Svo erum við þarna við
húshornið þegar einn haninn
kemur fljúgandi hauslaus í átt til
okkar og ég varð svo óstjórnlega
hrædd að ég hljóp grenjandi
niður bakkana og út eftir allri
fjöru,“ segir Rósa sem fannst
ekki fyrr en hún kom röltandi
upp sneiðinginn neðan úr stað.
„Ég uppgötvaði það svo löngu,
VIÐTAL
Fríða Eyjólfsdóttir
Rósa Þorsteinsdóttir er þjóðfræðingur hjá Stofnun Árna Magnússonar í
íslenskum fræðum og hefur starfað þar um rúmlega tuttugu ára skeið. Í síðustu
viku hélt Rósa fyrirlestur á Hólum um skagfirska kvæðamenn en hún hefur
meðal margs annars fengist við rannsóknir á íslenskum rímnakveðskap.
Blaðamaður tók hús á Rósu og Guðna manni hennar meðan hún dvaldi í
Skagafirðinum og spjallaði við hana um uppvaxtarárin á Hofsósi og hvernig
leiðin lá á vit þjóðsagna og ævintýra hjá Árnastofnun.
Rósa í stelpnaherberginu í Páluhúsi á Hofsósi. Teppið saumaði Anna Pála systir hennar. MYND: FE
Rósa Þorsteinsdóttir þjóðfræðingur
Gluggar í
gömul fræði
Rósa og Guðni ásamt börnum, tengdabörnum og barnabörnum. Með á myndinni
eru Vanda, systurdóttir Rósu, og hennar fjölskylda. Myndin er tekin árið 2013.
svo stórri fjölskyldu en auk
alls barnahópsins bjó afi Rósu
hjá þeim. Á heimilinu var líka
mjög gestkvæmt, sérstaklega
yfir sumartímann en Rósa segist
ekki hafa upplifað nein þrengsli.
„Það var einvern veginn ekk-
ert atriði að maður ætti sitt
herbergi, þannig að ég svaf í
rimlarúmi þangað til ég var sjö
ára inni hjá pabba og mömmu,“
segir Rósa og hlær dátt og rifjar
upp að stundum hafi þau Snorri
bróðir hennar bara búið um sig
í einhverju skoti uppi á lofti en
hún fékk ekki sitt eigið herbergi
fyrr en afi hennar dó. „En eftir
að afi dó þá vorum við Snorri
oft bara ein uppi á lofti, allir
voru farnir, og við gátum bara
lagt undir okkur allt loftið. Þá
var oft mikill búskapur á loftinu,
heilu borgirnar og bílavegirnir.
Þannig að það var alveg nóg
pláss þarna þó að þetta væri
svona stór fjölskylda. Fólk segir
oft, „vá hvernig komust þið öll
fyrir hérna?“ en það var aldrei
neitt vandamál.“
Eftir hefðbundið barna- og
unglingaskólanám á Hofsósi fór
Rósa í landspróf á Sauðárkróki
þar sem hún bjó hjá Önnu
Pálu, systur sinni. „Svo ætlaði
ég bara að hugsa mig um í eitt
ár meðan ég væri að ákveða
hvort ég vildi fara í MA eða fara
suður. Kannski var eitthvert
peningaleysi í spilinu líka, ég
veit það ekki alveg. Svona í
endurminningunni finnst mér
að pabbi og mamma hafi hvatt
mig til að bíða í eitt ár og sjá til af
því að á hvorugum staðnum var
nokkur sem ég hefði getað búið
hjá. Nú svo kom Guðni bara inn
í spilið og þetta varð ekki eitt ár,
heldur tólf, og þrjú börn.“ Guðna
Sigurði Óskarssyni, eiginmanni
sínum kynntist Rósa þegar hún
var í landsprófi en hann var þá
kennari í Gagnfræðaskólanum
á Sauðárkróki og kenndi henni
landafræði. „Kannski var ein-
hver neisti farinn að kvikna þá
strax,“ segir Rósa „en það var
ekki fyrr en líklega ári seinna
sem við fórum að vera saman.“
Guðni tók svo við kennarastarfi
6 05/2018