Feykir - 02.05.2018, Blaðsíða 13

Grundvöllur að góðum
ræktunarárangri er að afla
sér þekkingar með lestri
bóka og tímarita og leita ráða
hjá þeim sem reynslu hafa.
Gæta þarf þess að færast
ekki of mikið í fang í fyrstu.
Iðni, eljusemi, natni og
þolinmæði stuðlar að góðri
uppskeru. Vaxtartími hér á
landi er 3-4 mánuðir og
forræktun flestra tegunda er
nauðsynleg.
Sáning, aðstæður
og aðföng
Gróðurhús eða garðskáli er
ákjósanlegur við forræktun
krydd- og matjurta. Bjartur
gluggi, svalir eða bílskúr geta
einnig verið góður kostur.
Lýsing eykur ræktunarmögu-
leika því þá lengist ræktunar-
tímabilið og fleiri tegundir er
hægt að rækta. Vaxtarlýsing er
nauðsynleg allt fram í mars.
Á fræpokum eru helstu
upplýsingar um sáðtíma og
spírun, fjölda fræja og fleira. Í
bókinni GARÐVERKIN er að
finna töflur yfir sáðtíma
algengustu tegunda krydd- og
matjurta.
Flestum káltegundum, s.s.
hvítkáli, grænkáli, blómkáli og
gulrófum er sáð 15.-30. apríl.
Gulrótum þarf að sá beint út í
reit snemma vors. Kryddjurtir
sem sáð er fyrir í apríl eru t.d.
dill, garðablóðberg, sítrónu-
melissa og steinselja.
Sömu meginreglur gilda um
sáningu krydd- og matjurta,
sumarblóma, fjölærra plantna,
trjáa og runna. Við sáningu er
fræ hulið með fínum vikursandi
eða mold sem nemur rúmlega
þykkt fræsins. Mjög fíngert fræ
á ekki að hylja, heldur þjappa
létt niður í moldina (tóbaks-
horn). Stórgerðu fræi er sáð
2-3x dýpra en sem þvermáli
þess nemur (baunir – ertur).
Heilbrigð sáðmold er nauð-
synleg við uppeldið. Hægt er að
baka sáðmold í ofnskúffu í
u.þ.b. 20 mínútur við 100
gráður til að fyrirbyggja svart-
rót. Nauðsynlegt er að hafa
mikla birtu við uppeldið en
forðast sterkt sólskin. Góð birta
er grundvallaratriði og leyfir
hlutfallslega hærri hita, meiri
áburðargjöf og meiri jarð-
vegsraka.
Ákjósanlegur hiti við sán-
ingu krydd- og matjurtategunda
er 18-20 gráður. Þar sem því
verður við komið er hiti
lækkaður í 12-15 gráður þegar
Snjóbaunir eru auðveldar í ræktun. Fræið er látið liggja í bleyti yfir nótt fyrir sáningu.
Þeim má sá beint á vaxtarstað og þær þurfa uppbindingu. MYND: STEINN KÁRASON
Í garðinum með Steini Kára
Sáning og ræktun kryddjurta og matjurta
plönturnar koma upp en
algengt er að fræ spíri á 4-10
dögum. Jarðvegur má ekki
þorna en þó verður að forðast
ofvökvun. Mikil vökvun og of
lítill hiti getur valdið svartrót
sem veldur því að rótarhálsinn
rotnar og plantan drepst.
Samspil hita, birtu, vatns og
næringar skiptir miklu máli.
Raki þarf að vera hæfilegur
sem og næring. Við litla birtu
teygjast plöntur og verða linar í
vexti. Þegar kímblöð hafa náð
hæfilegum þroska þarf að
dreifplanta / prikkla í bakka
eða potta og vökva vel. Þá er
notuð næringarríkari mold.
Skýla þarf fyrir sterkri sól fyrstu
dagana eftir prikklun og lækka
þarf hita ef hægt er.
Gefið áburð ekki fyrr
en eftir tvær vikur.
Þegar plöntur fara
að braggast eftir
dreifplöntun og pottun
er hugað að „herslu“ –
það er að venja þær
smátt og smátt við
lægri hita og útiloft.
Dreifa þarf áburði; grunn-
áburðargjöf áður en jarðvegur
er stunginn upp fyrir útplöntun
að vori. Algengur áburður er
þörungamjöl, staðinn húsdýra-
áburður, blákorn eða kálkorn.
Flestar matjurtir, nema kar-
töflur þurfa kalk, sem „hækkar“
sýrustig jarðvegs (pH-gildi).
Brennisteinn „lækkar“ sýrustig.
Eftir útplöntun þarf að vökva
vel, e.t.v. strá yfir fáeinum
kornum af áburði og skýla
plöntunum með gróðurdúk.
Eftir atvikum eru gefnir einn
eða tveir smáskammtar af
alhliða áburði og vökvað eftir
þörfum yfir vaxtartímabilið.
/Stein Kárason garðyrkjufræðingur
Steinn Kárason,
skrifar um garðyrkju
og skógrækt. Eftir
hann hafa komið út
bækurnar
Trjáklippingar og
Garðverkin.
Stæðileg gulrófa. Munið að hreykja mold að rófunni yfir vaxtartímann.
Við óskum Skagfirðingum
til hamingju með
atvinnulífssýninguna
og gleðilegrar Sæluviku
Skarðseyri 2 550 Sauðárkróki Sími 453 5928
Efstubraut 1 540 Blönduósi Sími 540 1155
Strandgötu 1 530 Hvammstanga Sími 455 2300
Faxatorgi 550 Sauðárkróki Sími 455 6410 farskolinn.is
Borgarmýri 1 550 Sauðárkróki
Sími 453 5170
Borgartúni 1a 550 Sauðárkróki Sími 453 5020
rarik.is
Ste
ypust
öð Skagafjarðar
SKAGAFIRÐISkarðseyri 2 550 Sauðárkróki Sími 453 5581
olis.is
Þau leiðu mistök urðu
hjá ritstjóra Feykis
að í síðasta blaði að
rita rangt bæjarnafn í
minningargrein Ólafs
Hallgrímssonar um Erlu
Hafsteinsdóttur hús-
freyju á Gili.
Rangt er að Erla hafi verið
fædd og uppalin á
Gunnarsstöðum, eins og
stendur í blaðinu því bærinn
hét Gunnsteinsstaðir í
Langadal.
Eru allir hluteigandi
beðnir afsökunar á þessari
rangfærslu. /PF
Leiðrétting
Erla var frá
Gunnsteinsstöðum
17/2018 13