Feykir - 31.10.2018, Blaðsíða 8

Ferðamennska og útivist hefur
vaxið mikið á síðustu árum
hérlendis og segir Davíð Arnar
að það hafi þann fylgifisk að
álag aukist á ferðamannastaði
og útivistarsvæði, oft með
tilheyrandi landskemmdum.
Víða hefur verið brugðist við
með uppbyggingu gönguleiða
og áningarstaða og varið til
þess háum fjárhæðum með
mismunandi árangri.
Sá hluti lands sem stendur
utan þjóðgarða og verndaðra
svæða er sérstaklega ber-
skjaldaður fyrir landskemmd-
um. Ábyrgðaraðilar hafa oft
úr litlu fjármagni að spila til
verndaraðgerða og víða er
takmörkuð þekking á við-
fangsefninu. Hann segir
mikilvægt að efla fagþekk-
ingu á hönnun og gerð sjálf-
bærra ferðamannastaða og
útivistarsvæða meðal sveitar-
félaga, landeigenda og annarra
umsjónaraðila lands, til verndar
náttúru og til að tryggja ábyrga
ráðstöfun fjármuna.
Í erindi Davíðs Arnars
verður fjallað um grundvallar-
atriði við hönnun og gerð
göngustíga og áningarstaða
í náttúru Íslands, sagt frá
ASCENT verkefni Land-
græðslunnar (Apply Skills and
Conserve our Environ-ment with
New Tools) og samstarfsaðila
hennar. Verkefnið felur í sér
þróun aðferða við að auka
fagþekkingu þeirra sem fást
við umsjá ferðamannastaða og
útivistarsvæða.
Hófleg gjaldtaka heppileg
Davíð Arnar er garðyrkju-
fræðingur, húsasmiður og
landfræðingur og starfar hjá
Landgræðslunni þar sem hann
fæst við landskemmdir vegna
ferðamennsku og útivistar.
Aðspurður segir hann fjölmörg
dæmi um landskemmdir vegna
álags á ferðamannastöðum og,
því miður, erfitt að velja eitt
tiltekið dæmi. Hann nefnir þó
Seltún á Reykjanesi þar sem
gerð hafa verið mörg mistök
við framkvæmdir. „Annars
má almennt segja, í stuttu
Þann 21. nóvember nk. flytur Davíð Arnar Stefánsson, verk-
efnisstjóri hjá Landgræðslu ríkisins, erindi um hönnun og
gerð sjálfbærra gönguleiða og áningarstaða. Erindið er hluti
af fyrirlestraröð Vísinda og grautar við Háskólann á Hólum.
Vísindi og grautur : Davíð Arnar Stefánsson verkefnisstjóri
Hönnun og gerð sjálfbærra
gönguleiða og áningarstaða
máli, að stærstu mistökin,
sem gerð eru við hönnun og
framkvæmdir á gönguleiðum
og áningarstöðum, megi
undantekningarlaust rekja til
þekkingarleysis á eyðingar-
mætti vatns, þ.e. samspili
vatns, halla og yfirborðs,“ segir
hann.
Hvernig eigi að fjármagna
uppbyggingu ferðamanna-
staða á Íslandi telur hann
hóflega gjaldtöku heppileg-
asta kostinn fyrir veitta
þjónustu, s.s. bílastæði og
hreinlætisaðstöðu, við ferða-
mannastaði sem eru undir
miklu álagi og liggja undir
skemmdum. Jafnframt þarf að
tryggja að innkoman sé nýtt til
verndar staðnum - landvörslu
og til uppbyggingar innviða
eftir því sem við á.
En skyldi það eiga við alls
staðar?
„Með vísan í fyrra svar, þá
er svarið já. Hins vegar
tel ég að sveitarfélög verði
að horfa heildstætt á sína
ferðamannastaði, þ.e. segjum
að tiltekið sveitarfélag beri
ábyrgð þremur ferðamanna-
stöðum þar sem koma 50
þúsund, 150 þúsund og 500
þúsund gestir árlega, þá þarf
að deila innkomunni á milli
staðanna eftir því sem þörfin
er mest, óháð gestafjölda, og
tryggja þannig náttúruvernd
og uppbyggingu allra staðanna
þriggja.“
Mikilvægt að efla
fagþekkingu
Davíð Arnar segist hafa
rekið sig á það að meðal
sveitarfélaga, sem landeig-
endur, er takmörkuð þekking
á uppbyggingu ferðamanna-
staða og útivistarsvæða. „Vel
hannaðar gönguleiðir og
áningarstaðir eru þýðingar-
miklar framkvæmdir til
verndar náttúru og menn-
ingarsögulegum minjum og
mikilvægt að efla fagþekk-
ingu meðal gæslumanna
lands um gerð gönguleiða og
áningarstaða til að tryggja
gæði framkvæmdanna,“ segir
hann.
Áhugasamir eru hvattir
til að mæta á fyrirlesturinn
sem hefst klukkan 13 mið-
vikudaginn 21. nóvember á
Háskólanum á Hólum.
Hér hefur framkvæmd farið forgörðum. Álag göngufólks er ekki megin orsaka-
valdurinn heldur vatnsrof og skortur á viðhaldi. MYNDIR AÐSENDAR
Án skilvirkra ráðstafana til að beina vatni út af stígum er endingartími þrepa
og annarra ráðstafana til að greiða leið og vernda land stórlega skertur
og viðhaldskostnaður margfaldur. Myndir úr skýrslu Andrésar Arnalds hjá
Landgræðslu ríkisins; Seltún og nágrenni í Krýsuvíkurlandi á Reykjanesskaga.
býður upp á. Á síðunni má
til dæmis lesa um það þegar
Lilja og Valur fóru út eina
kvöldstund í fyrrasumar og
fengu þá pössun í fyrsta skipti.
Þar segir Lilja meðal annars:
„Þegar ég var búin að skrifa
listann stoppaði ég við og fékk
smá sjokk. Listinn var tæpar 2
bls. Ég viðurkenni að hann var
ítarlegur en hann fjallaði bara
um hvernig ætti að gefa lyf og
mat eina kvöldstund. Lyf og
mat sem búið var að taka til
og var tilbúið til notkunar. Og
ég skrifaði ekki einu sinni allt
sem ég var vön að gera heldur
hugsaði að ég gæti bara reddað
því þegar ég kæmi heim eftir
tónleikana.“ Þess má reyndar
geta að móðir Lilju, sem sá um
barnapössunina er hjúkrunar-
fræðingur og því var Lilja
rólegri en ella hefði verið.

„Mikilvægt að við tökum
úr þessu þetta góða
sem við lærum“
Blaðamanni leikur forvitni
á að vita hvernig venjulegur
dagur gengur fyrir sig nú,
þegar Vala Mist er orðin 21
mánaðar gömul.
Valur og Lilja gera ekki
mikið úr því að hann sé mikið
frábrugðinn „venjulegu“ fjöl-
skyldulífi. Nú er Vala Mist
byrjuð í leikskóla og því byrja
dagarnir á því að öll fjölskyldan
fer á fætur, stelpurnar í skólann
og Valur til vinnu í Steinull hf.
Lilja vinnur sjálfstætt að sínu
handverki en hún á fyrirtækið
Skrautmen en einnig eru
þau hjón nýbúin að eignast
helmings hlut í gistiheimilinu
Drangey á Sauðárkróki og
reka það með Ólínu og manni
hennar Ingólfi, sem er bróðir
Vals. Að vísu fer Vala Mist í
sjúkraþjálfun einu sinni í viku
og þarf að gera æfingar heima,
svo þarf að mæla púlsinn hjá
henni einu sinni til tvisvar
á dag til að fylgjast með
hjartsláttaróreglunni. Einnig
þarf að gefa lyf fjórum sinnum
á dag og á hverju kvöldi taka
þau til lyfjaskammtinn fyrir
næsta dag. Það er því ljóst
að það er að ýmsu að hyggja.
Hjónin segjast merkja miklar
framfarir hjá Völu Mist eftir
að hún byrjaði í leikskóla og
segja líka mjög dýrmætt að
sjá að hin börnin taka henni
bara eins og hún er og leika
við hana á jafningjagrundvelli.
„Við erum mjög ánægð með
starfsfólkið þar hvernig þau
tækla hana og hugsa um hana,
mjög þakklát fyrir það,“ segir
Valur.
„Það er einmitt það sem
mér finnst hvað dýrmætast
sem ég hef lært af þessu öllu
það er það hvað fólk er gott.
Alls staðar kynnumst við
kærleika og góðmennsku,
ég verð bara klökk við að
segja þetta,“ segir Lilja,
„bæði í heilbrigðiskerfinu,
starfsfólkið hefur alls staðar
verið framúrskarandi. Og ekki
bara hugsað um hana heldur
líka okkur, það er alltaf verið
að huga að okkur líka. Og
allt samfélagið hér, hvernig
það flykktist á bak við okkur,
bæði meðan við vorum úti og
líka eftir að við komum heim.
Maður er bara hálf orðlaus
yfir því. Fólk er gott, það er
bara það sem við þurfum að
muna, það er alltaf einhver
sem er að hjálpa, það er það
sem mér finnst best að hafa
lært í gegnum þetta allt,“ segir
Lilja og Valur tekur heilshugar
undir. „Það er ástæða fyrir því
að þessi klisja er til að maður
veit ekki hvað það er að eiga
veikt barn fyrr en maður á
það. Sem betur fer. Þetta er það
sem maður óskar engum. En
ég held að það sé mikilvægt að
við tökum úr þessu þetta góða
sem við lærum,“ segja þau
hjón, Lilja og Valur æðrulaus.
Á gjörgæslunni úti. Þarna er Völu Mist haldið sofandi eftir fyrstu aðgerðina með
„nokkur“ lyf í æð.
8 41/2018