Bæjarbót - 01.07.1987, Blaðsíða 6

6 Bæjarbót, óháð fréttablað
Kristmundur H. Herbertsson skrifar:
Heilsugæslustöðin
í Grindavík
,,Ódýrasta og besta leiðin er sú að
byggja nýja stöð“
Heilsugæslustöð er tiltölulega
nýtt fyrirbrigði í íslensku heil-
brigðisþjönustunni. Það var
ekki fyrr en 1974 að lög komu til
framkvæmda um heilsugæslu-
stöðvar.
Árið 1975 var kjallarinn að
Borgarhrauni 6 innréttaður sem
heilsugæslustöð sem hefur verið
rekin sem nokkurs konar útibú
frá heilsugæslustöðinni í Kefla-
vík. Þeir læknar sem störfuðu
við stöðina þar, komu síðan
reglulega til Grindavíkur.
Það má segja að kjallarinn að
Borgarhrauni 6 hafi alla tíð ver-
ið bráðabirgða lausn sem fjöl-
margir hafi aldrei verið ánægðir
með. Árum saman hafa heyrst
óánægjuraddir frá Grindvíking-
um um þetta húsnæði. Reyndar
hefur húsnæði fyrir læknisað-
stöðu verið á hrakhólum hér í
Grindavík í áratugi.
Nú stendur einusinni enn til
að bjarga þessum málum fyrir
horn, með því að koma heilsu-
gæslunni fyrir á annari hæð
verslunarmiðstöðvarinnar að
Víkurbraut 62. Skipuð var
nefnd af bæjarráði til þess að
kanna hvar og hvernig best væri
að byggja nýja stöð. Fór hún
víða um sveitir að skoða heilsu-
gæslustöðvar. Hugmyndir
hennar um staðsetningu heilsu-
gæslustöðvarinnar virðast ekki
hafa fallið í góðan jarðveg, því
að áður en nefndin skilaði áliti,
skipaði heilsugæslustjórn Suð-
urnesja nýja nefnd, án þess að
hin fyrri vissi nokkuð um, og
kom hún með þá tillögu að reisa
heilsugæslustöð á annari hæð
verslunarmiðstöðvarinnar. Þeir
fundu það út, að það væri víða
þekkt að hafa heilsugæslustöðv-
ar á annari eða þriðju hæð í hús-
um, væri þar lyfta. Eins og til
dæmis á Akureyri. Það vill svo
til að byggja á vörulyftu utan á
húsið hvort eð er.
Það er vitað að umfang
heilsugæslustöðva á eftir að
aukast mjög mikið í nánustu
framtíð. Heilbrigðismálaráð-
herra setti af stað áætlun um
heilbrigði allra landsmanna fyrir
aldamót. Einnig er ætlunin að
gera stöðina að sjálfstæðri
stofnun, en hún er núna hluti af
Heilsugæslustöð Suðurnesja.
Ennfremur er reiknað með að
Grindavík eigi eftir að stækka
þó nokkuð. Þetta þýðir einfald-
lega það að umfang heilsu-
gæslustöðvarinnar vex afar ört
næstu árin. Það má á það benda
að fyrsta heilsugæslustöðin sem
byggð var samkvæmt nýju lög-
unum, að Egilsstöðum er orðin
allt of lítil.
Það er til málsháttur sem
segir: ,,Það getur orðið dýrt að
spara.“ Það er nauðsynlegt að
sýna aðhald í fármálum, en sá
sparnaður sem mundi vinnast
nú, er lítilsgildur þegar aftur
þarf að bjarga málum heilsu-
gæslunnar fyrir horn.
Ódýrasta og besta leiðin hlýt-
ur að vera sú, að byggja nýja
stöð, sem er hönnuð með tilliti
til stækkunar, þannig að byggt
verður eftir þörfum í hvert
skipti. Ennfremur eru allir sam-
mála um það að best sé að hafa
stöðina á jarðhæð, en ekki á
annari eða þriðju hæð. Öll
aðkoma þarf að vera góð, fyrir
fatlaða og aldraða. Ennfremur
þurfa flutningar að og frá
sjúkrabíl að geta gengið fljótt
fyrir sig. Sú staða getur hæglega
komið upp að flytja þurfi heila
skipshöfn inn á stöðina, eftir
strand og björgun. Og í nútíma-
þjóðfélagi getur margt skeð sem
valdið getur því að fjöldi fólks
þurfi bráða aðhlynningu á
heilsugæslustöðinni, til dæmis
eftir flugslys.
Það er hrein undantekning að
finna heilsugæslustöð hér á ís-
landi sem er ekki á jarðhæð.
Þetta kemur vel fram í riti um
heilsugæslustöðvar frá heil-
brigðis- og tryggingamálaráðu-
neytinu. Á flest öllum þeim
stöðum þar sem heilsugæslan er
í húsi sem er meira en ein hæð,
hefur neðri hæðin verið valin.
Það má nefna Borgarnes,
Stykkishólm, á ísafirði er hún á
annari hæð, en það liggja tvær
akbrautir upp að henni, Blöndu-
ós, Sauðárkrók, Siglufjörð,
Ólafsfjörð, Neskaupstað og Sel-
foss. Oftast eru þó stöðvarnar
einnar hæðar.
Bent hefur verið á að á
Akureyri sé heilsugæslan á
þriðju hæð. En þetta er bara að
hluta rétt, því að heilsugæslan
þar, er staðsett í þrem húsum,
Hafnarstræti 95, Hafnarstræti
99 og Hafnarstræti 104. Slysa-
deildin er að sjálfsögðu á spítal-
anum. Þá má líka geta þess að
lyftan sem Akureyringar þurfa
að notast við á heilsugæslunni,
er það lítil að barnavagnar kom-
ast ekki í hana og ekki er hægt
að snúa hjólastólum við í henni.
Það er oft afar erfitt að koma
einhverri starfsemi fyrir í húsi
sem upphaflega var ætlað í
annað.
Ekki held ég að það geti farið
vel saman að nota vörulyftuna
fyrir fatlaða, aldraða eða slas-
aða og svo undir vörur. Ekki
verður það nú góð aðkoma
þegar vöruflutninga bíll stendur
fast við lyftuopið að afferma
vörur, þegar einhver þarf að
komast á heilsugæslustöðina og
þarf að nota lyftu, eða ef flytja
þarf marga, ef svo illa vill til að
stórslys verða.
En það er fleira sem athuga
þarf. 1 lögum um heilsugæslu-
stöðvar er meðal annars gert ráð
fyrir heilsuvernd aldraðra.
Margir ábyrgir aðilar hafa bent
á að staðsetja heilsugæslustöð
og dvalarheimili aldraðra á
sama stað. Á nokkrum stöðum
hefur þetta verið gert og fyrir-
hugað á fleiri stöðum. Til dæm-
ist á að reisa nýja heilsugæslu-
stöð i tengslum við Sólvang í
Hafnarfirði. Viða þar sem
heilsugæslustöðvar hafa verið
byggðar, hafa verið byggð, eða
er í undirbúningi að byggja,
tengigöng milli stöðvanna og
dvalarheimilanna, eða að heilsu-
gæslustöðin og dvalarheimilið
eru í sama húsi.
Það hlýtur að vera auðskilið,
að flutningar aldraðra, hvort
sem er í hjólastólum eða ekki,
verða erfiðleikum háðir, séu
þeir margir og langt á milli
staða.
í riti heilbrigðis- og tyrgginga-
málaráðuneytisins 1/1985
Kristmundur H. Herbertsson.
,,Heilsugæslustöðvar“ eftir
Ingibjörgu R. Magnúsdóttur
deildarstjóra, sem hefur sótt
heim allar heilsugæslustöðvar á
landinu, stendur meðal annars.
,,Sá aldurshópur, sem kominn
er á efri ár, hefur stækkað með
hverju ári. Það er sá hópur, sem
eðlilega kennir hvað mest
krankleika og þarf því meira á
læknishjálp og hjúkrun að
halda.“
í sama riti er minnst á kjall-
arahúsnæðið að Borgarhrauni
6. Þar stendur „Húsnæðið var
endurskipulagt og lagfært veru-
lega árið 1975 og má telja allgott
til þeirrar starfsemi, sem þar fer
fram nú.“ Þetta var skrifað fyr-
ir tveimur árum. Nú þegar á að
fara að bæta hér um, ætti það
að gerast þannig að til frambúð-
ar megi verða.
Til glöggvunar skal hér talið
eitthvað af því sem í lögunum
stendur, að heyri undir heilsu-
gæslu.
1. : Almenn læknisþjónusta,
hjúkrunarþjónusta, sjúkraþjálf-
un, iðjuþjálfun, vaktþjónusta,
vitjanir og sjúkraflutningar.
2. : Lækningarannsóknir.
3. : Sérfræðileg læknisþjónusta,
tannlækningar og læknisfræði-
leg endurhæfing.
4. : Heimahjúkrun.
5. : Heilsuvernd.
Heilbrigðisfræðsla í fyrir-
byggjandi tilgangi.
Mæðravernd. Heilsugæsla í
skólum. Ónæmisvarnir. Berkla-
varnir. Kynsjúkdómavarnir og
ráðgjöf varðandi kynlíf og barn-
eignir. Geðvernd, áfengis-,
tóbaks- og fíkniefnavarnir.
Sjónvernd. Heyrnavernd.
Heilsuvernd aldraðra. Hóp-
skoðanir og skipulögð sjúk-
dómsleit. Félagsráðgjöf.
Umhverfisheilsuvernd. At-
vinnusj úkdómavarnir.
Það er auðsætt að starfsemi
heilsugæslunnar á eftir að auk-
ast talsvert, þegar hún fer að
framkvæma meira af því sem
henni er ætlað.
Árid 1983 fluttist Heilsugceslustöðin á ísafirði í nýja
sjúkrahúsið.
Hornbrekka í Ólafsfirði. Heilsugœslustöðin er á neðri
hœð (vinstra megin).
A Seyðisfirði er heilsugœslan til húsa í þessari bygg—
ingu sem jafnframt verður hjúkrunarheimili og dval-
arheimili aldraðra.