Þjóðólfur - 16.02.1942, Qupperneq 2

2
Þ JÓÐÓLFUR
Virðing Alþingis
I. Svipmót þingsins
Alþingi Islendinga býr nú við almenna óvirðingu manna
af öllum stéttnm og öllum flokkum. Þingmenn og flokks-
oddvitar finna kulda hinnar almennu lítilsvirðingar og kvarta
öðru hvoru undan. — Það verður því naumast talið að á-
stæðulausu gert, þótt reynt verði að grafast allítarlega fyr-
ir rætur þessarar afstöðu. I nokkrum greinarköflum hér í
blaðinu verður leitazt við að varpa Ijósi yfir eðli málsins,
ofsakir og tildrög, svo og hvernig Alþingi mætti endurheimta
foma virðingu sína.
ÞEIM, sem í fyrsta sinn
heimsækja áheyrendapalla
Alþingis íslendinga, verður sú
heimsókn jafnan minnisstæö.
Þeir bjuggust við að sjá fyrir
sér virðulega samkomu hinna
völdustu fulltrúa alþjóðar,
samkomu, sem væri mörkuð
virðuleik, festu og ábyrgðar-
tilfinningu fulltrúanna, sam-
komu, sem hefði yfir sér svip
mót alvörunnar og vandans,
sem á herðar hennar er lagð-
ur.
En þessu fer víðs fjarri.
Gesturinn bíður þess óþreyju-
fullur að þingfundur hefjist.
Fulltrúar þjóðarinnar tínast
inn í sali þingsins, einn og
einn eða tveir og tveir. Gest-
urinn veitir því strax athygli
að yfir komu þeirra í salar-
kynni þingsins er annar blær
en hann hafði ætlað. Hann
bjóst viö, að framganga þeirra
öll og persóna bæri þess vott,
hvílíkur vandi og ábyrgð
hvíldi þeim á herðum. En
þess gætir hvergi. Yfir þeim
virðist þvert á móti hvíla á-
líka leiði og yfir lítt námfús-
um unglingum, sem þvert á
móti vilja sínum neyðast til
að heiðra kennslustofuna með
návist sinni.
Samt sem áður smáfjölgar
í þingsölunum. Fulltrúarnir
virðast þó ekki láta sér sér-
lega ótt um að ganga til sæta,
enda þótt kominn sé sá tími
að þingfundir skuli hefjast-
Fundurinn er settur. Margir
þingmenn eru fjarverandi.
Af þeim, sem mættir eru til
íundarins, eru allmargir á
rjátli í hliðarherbergjum þings-
ins eða þingsölunum sjálfum.
Svo er gengið til dagskrár.
Gesturinn verður nú óvefengj-
anlega var þessa leiða og ó-
hugnáðar, sem hann þegar i
upphafi þóttist verða var yfir
fulltrúunum. Nokkrir þeirra
flytja sundurlausar, lítt hugs-
aðar, áhrifalausar ræður, sem
taka af öll tvímæli um það,
af hvaða áhuga þeir ganga
til þingstarfanna.
Meöan þessum þrautleiðin-
legu og nauðaómerkilegu ræðu
liöldum; fer fram, þynnast æ
meir raðir þeirra þingmanna,
sem með skipulegum hætti
hafa gengið til þingstarfanna.
Jafnframt stækkar hópurinn,
sem heldur sig í hliðarher-
bergjunum eða eru á stjá'i í
hornum þingsalarins og við
glugga hans.
Svo hringir forseti og til-
kynnir, að nú verði gengið til
atkvæða. Hann leitar fyrst
eftir meðatkvæðum, þar næst
eftir mótatkvæðum. En á-
rangurinn er sorglega lítill.
Aöeins örfáir þingmenn greiða
atkvæði. Allur þorrinn lætur
sem sér sé málið óviðkom-
andi. Sumir þingmenn ræðast
við sín á milli og virðast hafa
gleymt stað og stund. Aðrir
horfa út um glugga þinghúss-
ins á umferðina umhverfis
Austurvöll. Enn aörir hafa
hreiðrað um sig á hinum dún
mjúku hægindum hliðarher-
bergjanna og gefið sig á vald
því óskiljanlega fyrirbrigði,
sem nefnt er svefn.
Forseti hringir aftur. Hann
brýn'ir röddina og segist verða
að biðja þingmenn um að
greiða atkvæði. Svo leitar
hann meðatkvæða og mótat-
kvæða á sama hátt og fyrr.
Það má gera ráð fyrir að eft-
írtekjan verði nokkru meiri
en áður. Ef ekkert sérstakt
er að sjá á götunum umhverf-
is Austurvöll, má búast við
að einhverjir af þeim, sem
þar leituðu augnayndis, bæt-
ist við í hópinn og greiði at-
kvæði. Sé tæmt umræðuefni
þeirra, sem ræddust við á af-
viknum stöðum í þingsalnum
eða hliðarherbergjum hans,
má einnig gera rað fyrir að
þar bætist nýir menn í hóp
þeirra, sem atkvæði greiða.
En sennilega kemur þetta
allt fyrir ekki. Enn fæst ekki
lögmæt þátttaka í atkvæða-
greiðslunni.
Þá færist forseti allur í
aukana. í þriðju eða fjórðu
atrennu hefur hann væntan-
lega brýnt raustina svo mjög
og lagt svo fast að mönnum
að greiöa atkvæði, að um-
skipti verða í þingsalnum. Þá
láta þ'ingmenn niður falla um-
ræður sínar á milli og greiða
atkvæði. Þeir, sem hafa verið
að dást að blómskrúðinu á
Austurvelli snúa baki við
gluggunum líkt og þegar iðr-
andi syndari snýr af braut
hins illa. Jafnvel í hliðarner-
bergjunum verða sýnileg um-
skipti. Syfjulegir menn birtast
í dyrum þeirra og rétta upp
hendurnar eins og prúðir
skóladrengir, sem geta svarað
spumingum kennarans.
Þessi saga endurtekur sig
aftur og aftur með litlum
breytingum. Sljóleikinn, á-
hugaleysið og svefninn virð-
ist vera samkenni þeirra
manna, sem fara með umboð
þjóðarinnar á Aiþingi.
Öðruhvoru hrökkva þeir þó
upp af blundi andvaraleysis-
ins. En það er ekki ábyrgöatil-
finning sjálfra þeirra eða um-
hyggja fyrir alþjóðarhag, sem
orsakar það. Flokksoddvitarn-
ir vekja þá- Þá eru „flokks-
mál“ á ferðinni og öllum dát-
um foringjanna er teflt fram
til sóknar eða varnar. Þá iáta
þingmenn sig ekki vanta til
funda. Þá þurfa þingforsetar
ekki að ganga úr öllum mann
legum ham til að fá lögmætar
atkvæðagreiðslur. Allir þing-
menn mæta nema mjög
gild forföll hamli. Þeir bregð-
! ast fljótt -og vel við að rétta
' upp höndina, þegar flokks-
foringinn hefur ákveðið að
I það skuli gert, enda liggur við
ónáð hans ef útaf er brugð-
ið. Hann refsar og umbunar.
Fjarvera þingmanns getur
jafnvel orsakað illkvitnisleg
hnífilyrði í blaði flokksins um
,illkynjað gigtarkast”.
Þannig verður það bert af
svipmóti þingsins við fyrstu
sýn, að þeir menn, sem vera
áttu fulltrúar þjóðarinnar á
Alþingi, hafa verið svo svín-
beygðir undir hið pólitíska ok
flokksveldisins, að þeir skoða
sig ekki lengur sem frjálsa
fulltrúa fólksins í landinu,
heldur sem atkvæðapeö þeirra
manna, er óvirða Alþingi að
vild sinni með því að draga
allt raunverulegt vald úr
höndum þess og fara í opin-
berum málum í hvívetna fram
því einu, sem bezt samrýmist
einkahagsmunum þeirra
sjálfra og sérgæöinga þeirra,
er um þá hafa slegið skjald-
borg. Hin almenna óviröing,
er Alþingi á nú hvarvetna að
mæta, er hið sýnilega tákn
þess, að málum er á þennan
veg háttað.
H. f. Eimskipafélag íslands.
Aðalfundur
Aðalfimdur hlutafélagsins Eimskipafélag Íslands verð-
ur haldinn í Kaupþingssalnum í húsi félagsins í Reykja-
vik, laugardaginn 6. júní 1942 og hefst kl. 1 e. h.
Dagskrá:
1. Stjórn félagsins skýrir frá hag þess og framkvæmdum
á liðnu starfsári, og frá starfstilhöguninni á yfirstand-
andi ári, og ástæðum fyrir henni, og leggur fram til
úrskurðar endurskoðaða rekstursreikninga til 31. des-
ember 1941 og efnahagsreikning með athugasemdum
endurskoðenda, svörum stjómarinnar og tillögum t'il
úrskurðar frá endurskoðendum.
2- Tekin ákvörðun um tillögur stjórnarinnar um skipt-
ingu ársarðsins.
3. Kosning fjögurra manna í stjórn félagsins, í stað þeirra
sem úr ganga samkvæmt félagslögunum.
4. Kosning eins endurskoðanda í stað þess, er frá fer, og
eins varaendurskoðanda. /
5. Umræður og atkvæðagreiðsla um önnur mál, sem upp
kunna að verða borin.
Þeir einir geta sótt fundinn, sem hafa aðgöngumiða.
Aðgöngumiðar að fundinum verða afhentir hluthöfum
og umboðsmönnum hluthafa á skrifstofu félagsins í Reykja-
vík, dagana 3. og 4. júní næstkomandi. Menn geta fengið
eyöublöð fyrir umboð til þess að sækja fundinn á aðal-
skrifstofu félagsins 1 Reykjavík.
Reykjavík, 26. janúar 1942.
Stjór nín
er miðstöð
verðbréfaviðskiptarma
VEIZLUR
Tökum að okkur allskonar
tækifærisveizlur.
Hótel Hekla h. f.
Kosnlngaúrslitin
Framhald af 1- síðu.
það, aö Sjálfstæðisflokkurinn
eigi fylgi óháðu listanna.
Slíkt er auðvitað fullkomin
fásinna. Kjósendurnir hafa
yfirgefið flokkinn vegna hinn-
ar ófrægilegu frammistöðu
hans í landsmálunum nú síð-
ustu misserin. Og það er of
mikil bjartsýni þeirra, sem-
þykjast geta ráðstafað Sjálf-
stæðisflokknum eins og einka-
fyrirtæki sínu, ef þeir halda
að kjósendumir, sem þegar
hafa yfirgefið flokk'inn, muni
koma þangað aftur. Því fer
víðs fjarri, enda munu þeir
hafa fengiö sig fullsadda af
flokksforustunni.
Orsökin til þess, að Sjálf-
stæöisflokkurinn er 1 upp-
lausn, liggur öllum landsmönn
um í augum uppi. Árum sam-
an hélt flokkurinn uppi ein-
arðri gagnrýni á rangsleitn-
ina og spillinguna, sem þró-
aðist í skjóli valdhafanna í
landinu. Aö flokknum safn-
aðist m'ikill fjöldi manna, sem
krafðist þess, að réttlæti og
sanngirni væri leiðarljós þe'irra
sem færu með opinber mál,
og einkahagsmunir væru í
hvívetna látnir þoka fyrir
hagsmunum heildarinnar.
Sjálfstæðisflokkurinn lézt setja
þess sjónarmið ofar öllum öðr-
um sjónarmiðum. Svo fékk
formaður flokksins því fram-
gengt, að flokkurinn ættiþátt
að hinni margnefndu „þjóð-
stjórn” og tæki þar sæti.
Síðan virðist flokkurinn frem-
ur hafa verið skoöaður sem
einkafyrirtæki en almennur
stjórnmálaflokkur. Eiginhags-
munir fámennrar klíku hafa í
hvívetna ráöið afstöðu hans,
þannig aö enginn íslenzkur
stjómmálaflokkur hefur orðið
berari að þvi að vera viljalaust
verkfæri í höndum sérgóðra
foringja en einmitt hann. Af-
leiðingarnar eru nú að koma
í ljós. Fólkið yfirgefur flokk-
inn í stórhópum. Að skömm-
um tíma liðnum vérður flokk-
urinn í upplausn um gervalt
land. Sjálfstæðisflokkurinn
1 þeirri mynd, sem hann var
í fyrir dagaþjóðstjórnarinnar,
hlýtur óhjákvæmilega að
hverfa úr sögu.
Hið fámenna fylgi Fram-
sóknarflokksins í kaupstöð-
um og kauptúnum ut-
an Reykjavíkur hefur yf-
irleitt staðið í stað, þótt
því hafi fjölgað lítilsháttar á
stöku stað. í sambandi við
Framsóknarflokkinn hafa hins
vegar gerzt mik'il og óvenjuleg
tíðindi í þessum kosningum.
Það er kosningasamvinna
hans við Sjálfstæðisflokkinn.
Aldrei áöur, síjðan núverandi
ílokkaskipun hófst í landinu,
hafa sjálfstæðismenn og
iramsóknarmenn gengið sam-
einaðir til kosninga, enda hefði
sú spá þótt fullkomið öfug-
mæli, ef fram hefði komið
fyrir nokkrum árum. En það,
sem nú hefur gerzt, másenni-
lega skoða sem upphaf ann-
arra og meiri tíðinda. Hið
nána samband eins af foringj-
um Framsóknarflokksins við
viss öfl í Sjálfstæöisflokknum
mun væntanlega le'iða til æ
víðtækari óeiningar innan
Framsóknarflokksins. Dæmin
frá Siglufiröi, þar sem miklar
viðsjár eru innan Framsókn-
arfjokksins af þessum ástæð-
um, og Eyrarbakka, þar sem
hvatamenn hinnar nánu sam-
vinnu við Kveldúlfsarm Sjálf-
stæðisflokksins ráku rýting-
inn í bak flokksbróður síns,
til að greiða götu hennar,
benda sæmilega glöggt í átt-
ina.. Mótsetningarnar innan
Framsóknarfl. geta naumast
haft aðrar afleiðingar en þær,
að nokkur hluti flokksins
haldi til móts við þann hluta
Sjálfstæðisflokksins, sem for-
manni hans tekst að safna
utan um persónu sína. Mundu
þessi tvö flokksbrot siöan
renna saman í eitt.
*
Hinar nýafstöðnu kosningar