Þjóðólfur - 20.02.1942, Blaðsíða 1

Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
VALDIMAR JÓHANNSSON
Skrifstofa:
Laufásv. 4. Sími 2923. Pósth. 761
Viðtalstími ritstjórans kl. 1—2 alla
daga nema laugardaga.
Þjóðólfur kemur út á hverjum
föstudegi. Misserisverð er kr. 6.00
og greiðist fyrirfram, í lausasölu
25 aura.
Víkingsprent h. f.
Pegap holaffltu-
siðnapmiOiO pæflup
IBYRJUN styrjaldar þeirrar, sem nú geisar, var þeirri
ásökun beint að Eysteini Jónssyni, viðskiptamálaráðh.,
að hann mundi hafa safnað að sér kolabirgðum á heimili
sínu. Ráðherrann óskaði þegar eftir, að gengið væri úr
skugga um, hvort ásökun þessi hefði við rök að styðjast
eða ekki. Við lögreglurannsóloi á heimih hans kom í Ijós,
að þar var aðeins að finna „nokkra kolamola neðan í
fötu”.
Eldsneytisþrot viðskiptamálaráðherrans í byrjun
stríðsins gefur næsta glögga og táknræna mynd af á-
standinu á þjóðarheimilinu. Þar ríkti nálega bjargarþrot.
Brýnar nauðsynjavörur eins og matvara og eldsneyti var
ekki til nema til næsta dags. Undanfarin ár hafði Ey-
steinn Jónsson skammtað kolamola og mjölhnefa af álíka
kostgæfni og um himneskar náðargjafir væri aö ræða-
STÍJDENTAR hafda fund, í
kvöld. Þar mun Garðmálið
koma til umræðu. Útlendingamir
þrást enn við að halda loforð sín
um að rýma húsið. Stúdentar búa
við hin ömurlegustu kjör. Þeir
kúldast í kjallara Háskólans, allt i
að því 10—12 saman í herbergi.
Nám sitt geta þeir ramiverulega
ekki stundað vegna þess, við hví-
líkt óhagræði þeir búa í húsa-
kosti. Þolinmæði þeirra er þrotin.
Þeir hafa farið samningaleiðina
í málinu. Sú leið er vörðuð svikn-
um loforðum af hálfu útlending-
anna. Hér eftir hljóta þeir að
gera kröfur.
• • •
EIR eiga kröfurétt á hendur
tveim aðilum, á hendur út-
landinganna, er hafa marglofað
að láta bygginguna af hendi, og
á hendur íslenzkra stjórnarvalda,
um að jiau láti það ekki viðgang-
ast, að útlendingamir skorizt
undan að verða við þeirri kröfu
að rýma Garð tafarlaust. Réttur-
inn er ótvíræður. Getu stjórnar-
valdanna til að framfylgja hon-
um dregur enginn í efa. Útlend-
ingarnir munu ekki láta sólina
ganga undir einu sinni, hvað þá
oftar, áður en þeir flytjast brott
úr byggingunni, ef íslenzk lög-
regla vísar þeim þaðan burt. Það
er að vísu leitt, að þá leið skuli
þurfa að fara, en hjá því verður
ekki komizt, ef hinir útlendu
„gestir” ætla sér raunverulega að
níðast á gestrisni okkar.
® • •
r
I ANNAN stað búa íslendingar
• svo vel, að þeir hafa fengið
eitt helzta stórveldi heimsins sem
verndara sinn. Dvalarlið frá
þessu stórveldi virðir rétt Islend-
inga svo mikils, að það lætur sér
ekki koma til hugar að „taka hús
á þeim” á þann hátt, sem gert .
væri, ef hinir gestkomandi út-
lendingar ætluðu raunverulega að
neita að verða við þeirri kröfu að
yfirgefa Garð. Það er því fráleitt,
að vemdarinn geti unað því, að
annarra þjóða menn skammti sér
hvílíkan rétt á Islandi Ef svo
ólíklega vildi til, að þeir, sem nú
sitja á Garði, virtu ekki boð inn-
lendra yfirvalda um að hverfa
þaðan brott, þá liggur beint við,
að herstjóm Bandaríkjamanna á
Islandi hlutist til um það, að ts-
lendingar nái rétti sínum. Enda
mundi lítils að vænta af þeirri
vemd, sem íslendingar hafa beð-
ið um, ef þeim ekki í skjóli henn-
ar mætti auðnast að halda bygg-
ingum íslenzkra menntastofnana
fyrir ágangi útlendra manna, sem
eru „gestir” í landinu.
• • ®
N það kemur vafalaust ekki
til þess, að útlendingamir
neiti að verða við raunverulegri
kröfu um að rýma Garð. Senni-
lega hefur svo mjúkum höndum
verið tekið á málinu til þessa,
að þeir hafa álitið sér vel stætt
með að fara hvergi. En jafn-
skjótt og fram kemur ákveðin
Stríðið breytti í engu um
skömmtunarástríðu Eysteins.
Ýmsir uröu til að vara við
óeðlilegum og óþörfum höml-
um á innflutningi nauðsyn-
legustu vara til landsins.
Landinu gæti stafað hætta af
vóxuþurrö, ef siglingar stöðv-
uðust. Vörur mundu stór-
hækka í verði á erlendum
markaöi vegna sti’íðsins og
jafnvel verða ófáanlegar. Inn-
stæður þjóðarinnar erlendis
væru tvísýn eign, en nauð-
synjavörur örugg og nauðsyn-
leg eign. En allt kom fyrir
ekki. Eysteixm hélt fast við þá
skoðun sína, að höfuönauðsyn
bæri til að skammta sem
knappast leyfi til að flytja
vörur inn í landið. Hann lct
sór jafnvel ekki vaxa í aug-
um að stöðva innflutning á
byggingarefni til landsins.
meðan það fékkst við skap-
legu verði. Við það stöðvuð-
ust nýbyggingar í landinu og
eldri byggingar gengu úr sér
vegna þess að efni fékkst ekki
til viðhalds þeirra. Hið hús-
vilta fólk í höfuðstað lands-
ins hefur orðið áþreifanlega
vart við afleiðingar þessarar
ráðabreytni.
En pundaeignin í Bretlandi
óx. Verðmæti útflutningsvar-
anna margfaldaðist en inn-
flutningur á nauðsynlegustu
vörum var skorirm við nögl
á knappasta hátt. Þjóðinni
krafa um að þeir séu á brott af
Garði, munu þeir án efa verða
við henni. Almenningur í landinu
fylgir þessu máli með athygli,
þótt lítt sé fjöyrt um það á op-
inberu færi. Til byggingar Stúd-
entagax’ðsins fékkst verulegt fé
með almennum, frjálsum framlög-
um. Þjóðinni þykir lítt við sig
virtur menningaráhugi og
menntaþrá, ef miklu Iengur verð-
ur setið ýfir hlut stúdenta í Garð-
málinu en þegar er orðið.
var gefið óvenjulegt tækifæri
til að birgja sig af vörum og
flytja inn í land sitt marg-
vísleg verðmæti, sem hana
vanhagaði um eftir þrenging-
ar margra ára skömmtunai'.
Hvorugt var gert. Og það var
ekki einasta haldið áfram að
skammta innflutning, heldur
var nú einnig tekið að
skammta almenningi vörurn-
ar út úr búðum kaupmanna
og kaupfélaga. Þó voru engar
hömlur á að fá hana keypta
á erlendum markaði. Gjald-
eyririnn hrúgaðist upp. Samt
var skammtað og þess vand-
lega gætt, að aldrei væru til
í landinu nauðsynjavörur
nema til næsta máls. Jafn-
framt hrörnuðu verðmætin
og gengu úr sér. Vélar og á-
höld slitnuðu og eyðilögðust
án þess að nýtt kæmi í stað-
inn. Byggingamar hrömuðu
án þess að þeim væri haldið
við eða aðrar nýjar reistar.
í stjórn viðskiptamálanna var
eitt sjónarmið ríkjandi. Það
var kolafötusjónarmiðið, sem
ekki vildi, að vörur væm
fluttar til landsins og bauð
bjargai’þrotinu í bæinn jafn-
skjótt og nokkuð bæri út af.
Víðskípiín víð Ameríku
Þegar viðskipti íslendinga
tóku að færast vesmr um haf,
var hið sama sjónarmið ríkj-
andi og verið hafði í viðskipt-
unum við Bretland. Leyfin til
innflutningsins veitti Eysteinn
með fulltingi gjaldeyrisnefnd-
ar. Beiðnum manna um inn-
flutning á nauðsynlegum vör-
um var ýmist synjað eða af-
greiðsla leyfanna tafin um
ófyrirsjáanlegan tíma vegna
hins alkunna se'inlætis í af-
greiðslustarfi nefndarinnar.
En vömr vom fáanlegar og
við skaplegu verði, miðað við
Framh. á 4. síðu-
Virðing Alþingis. — Önnur grein.
Vinanbröfð þingsins
BÚIÐ er að lýsa svipmóti
þingsins, éins og það birt-
ist pallagestinum við fyrstu
sýn. Við það hefur fengizt
nokkur hugmynd um, vinnu-
brögð þess. Þannig hefjast
störf þingsins á ári hverju og
þannig líður einn starfsdag-
urinn af öðrum, ein vikan eft-
ir aðra, mánuð eftir mánuð.
Þingmexm hengslast til að
sækja fund'i, en með sýnileg-
um leiða og áhugaleysi. Mikið
kveður að fjarvistum þing-
manna. Þeir, sem mæta til
þingfunda, virðast líta á þing-
haldið sem sérstaklega leiðin-
legan skrípaleik, er þeir taki
þátt í þvert á móti vilja sín-
um. Málin, sem lögð eru fyr-
ir þingið, eru yfirleitt nauða-
ómerkileg, einkum smábreyt-
ingar á eldri lögum eða nýjar
lagasetningar, sem enginn
hefur áhuga fyrir.
Af þessum ástæðum hafa
skapazt þær ófrægilegu sið-
venjur þingmanna, sem áður
er lýst- Málin, sem þeim eru
fengin í hendur til að vinna
að, eru svo ómerkileg, að þeir
vilja ekki leggja á sig að
greiða atkvæði um þau nema
áður sé margreynt að þeir
megi til að gera það, svo að
þau geti öðlazt formlega af-
greiðslu. Lystisemdir höfuð-
staðarins hafa meira aödrátt-
arafl fyrir suma þingmenn en
hið eiginlega ætlunarverk
þeirra, löggjafarstarfið. Slíkir
menn verða hæglega fyrir
misnefni. Hið aðgerðarlausa
þinghald gefur þeim ákjósan-
legt tækifæri til að jafna met-
in og fá á hinum mjúku hæg-
indum hliðarherbergjanná
bættan missvefninn. — Hinir
fáu þingmenn, sem halda
tryggð við sæti sín þingsaln-
um endurspegla þvílíkan lífs-
leiða og áhugaleysi fyrir
starfi sínu, að þeim virðist
sérstakt vorkunnarmál að
verða að bera þann kross,
sem þeim er lagður á herðar
með þingsetunni.
Þingfúndir standa jafnað-
arlega mjög stutt yfir. Málin,
sem fyrir þá eru lögð, eru
einkisviröi. Þingmenn fýsir
því lítt að ræða þau. Til
funda er boðað með það eitt
fyrir augum, að segja megi að
þing sé starfandi. Þingmenn
sjálfir eiga lítt frumkvæði í
þeim efnum, er neinu máli
Framhald á 3. síðu.
Mikil tíðindi í austri.
Singapore er fallin. Hið ram-
gerasta virki Breta í Kyrrahafi,
sem varið hefur verið til geysihá-
um fjárhæðum, svo að það mætti
verða oruggt fyrir árásum, stóðst
ekki sókn Japana nema í eina
viku. Áður höfðu þeir sótt með
lið sift og hertæki suður hinn
geysilanga og ógreiðfæra Mal-
akkaskaga. En Bretar virðast
hafa trúað því, að ekld væri unnt
að sækja að Singapore eftir þeirri
leið, því að svo hefur verið frá
skýrt, að allar fallbyssur virkis- j
ins hafi snúið hlaupum sínum á
haf út. Og þegar Japanar voru
komnir suður á skagatána beið
þeirra mikill granítgarður, lítt
eða ekki skaddaður, sem tengdi
eyna við meginland Malakkaskag-
ans. Að viku liðinni tilkynnir
vamarliðið í Singapore, að lengur
verði ekki varizt vegna skorts á
matvælum ogskotfærum. Umbún,-
aði virkisins birgðum og vömum
virðist hafa verið þann veg farið,
að telja megi að nálgist hið bros-
lega, þegar þess er gætt, að hér
er um að ræða herstöð, sem Bret-
ar hafa þótzt mundu leggja á of-
urkapp að búa sem bezt og verja
sem lengst. Með falli Singapore
er rutt úr vegi mikilvægusfu
hindruninni á vegi Japana í
Kyrrahafi. Röðin er komin að
hinum auðugu hollenzku eylönd-
um, Sumatra, Java, Bomeo og
Celebes. Eftir hina ófrægilegu
vöm í Singapore virðast næsta
litlar líkur til, að andstæðingar
Japana haldi velli á þessum eyj-
um. Og þá er hættan við bæjar-
dyr Ástralíumanna. I annan stað
sækja Japanar fram í Burma en
Bretar halda undan. Burma er
hliðið að Indlandi. Verði herskör-
um Þjóðverja vel ágengt í Rúss-
landi í vor, - er Indlandi ógnað
einnig úr þeirri átt. Yfir Kákasus
og Iran geta Þjóðverjar einnig
sótt að landinu. Hemaðaraðgerð-
ir Möndulveldanna em vafalaust
framkvæmdar eftir fyrirfram
gerðri áætlun. Hinir stórkostlegu
sigrar Japana í Kyrrahafi munu
vera þáttur í þeirri ráðagerð, að
brjóta á bak aftur öll ítök Breta
og bandamanna þeirra í Austur-
álfu. Má vera, að samtímis hugs-
anlegri sókn Þjóðverja yfir Iran
í áttina til Indlands yrði einnig
hugsað til sóknar frá Lybíu aust-
ur að Suez. Tækjusf slíkar ráða-
gerðir, hefur verið skorið á þýð-
ingarmiklar lífæðar brezka veld-
isins.
Þýzki flotinn.
Þjóðverjar hafa sameinað flota
sinn. Nýskeð sigldu þeir þrem
stríðsskipum sínum framhjá bæj-
ardyrum Breta, gegnum Ermar-
sund, án þess að brezka ljóninu
auðnaðist að lyfta hramminum til
Frarab. á 4. síðu-