Þjóðólfur - 06.04.1942, Blaðsíða 2
2
ÞJÖÐÓLFUR
Refskák á Alþingi
i.
SAMSTARF þriggja stærstu
flokkanna á Alþingi, sem
stofnað var til á öndverðu ári
1939 er nú rofið. Samkvæmt
því, sem fram hefir komið í
stórdeilum flokkanna undan-
farið, brast samkomulagið síð-
astliðið sumar með kröfu
Sjálfstæðisflokksins um kosn-
ingar 1 Norður-ísafjaröar-
sýslu. Hið dulda skilorð bak
við samstarfið um eignarhald
flokkanna á kjördæmum,
meðan samstarfið héldist,
var þá eigi haldið og friðin-
um þar með slitið. Tylliástæð-
ur þær, sem fram voru born-
ar fyrir kosningafrestuninni,
urðu þá um of afsleppar jafn-
vel hinum næmu gómum
flokksforingjanna. Hermann
Jónasson, sem átti úrskurð
um málið, neitaöi aukakosn-
ingu með þeim forsendum, að
úr því skilorð flokkanna ekki
væri haldiö, myndi friðurinn
ekki haldast, en kosningar í
einstökum kjördærnum gætu
vel beðið allsherjarkosninga.
Veðurbakki sá, sem við
þetta mál hófst á loft, er nú
skollinn yfir hinar sameigin-
legu stjórnarherbúðir með
þeim afleiðingum, að þar
heldur nú öllu við niðurbroti
og öll hin fögru heit um sátt
og samstarf eru orðin að
sundurlausri fokdreif fyrir ill-
yröahrinum flokkanna. —
J'afnskjótt og hylla sást undir
kosningar, tóku flokkarnir aö
ditta að sínum kofum, Al-
þýðuflokkurinn var þar fyrst-
ur á verðinum. Margar grein-
ir hafa síðan gerzt. Fráhvarf
og afturhvarf ríkisstjórnar-
innar á síðasta naustþingi.
Alger sambandsslit Alþýöu-
flokksins út af gerðardóms-
lögunum 8. jan. síðastliðinn.
Stórdeilur flokkanna út af
bæjarstjórnarkosningunum. —
Og loks kjördæmaskipunar-
málið á Alþingi.
II.
Alþýðuflokkurinn hefur með
kjördæmamálinu rekiö fleyg
inn á milli þeirra tveggja
flokka, sem enn standa sam-
an að stjórn landsins. Sjálf-
stæðisflokkurinn er neyddur
til þess að dansa meö í kjör-
dæmaskipunarmálinu vegna
fyrra v'iðhorfs síns, en er hins-
vegar ófús til kosninga, eins
og nú horfir. Framsóknárflokk
urinn kýs að berjast úr vlgi
núverandi kjördæmaskipunar,
sem reyndist flokknum svo
sigursælt í imdangengnum
kosningum. Sjálfstæðisflokk-
urinn er því raunar milli
steins og sleggju og á óhæga
aðstöðu í herkví einskonar
tangarsóknar.
Alþýðuflokkurinn boöar
breytingar á kjördæmaskipun
og kosningum i landinu sem
■leiðréttingu á gömlu misrétt'i,
af því að flokkarnir fái ekki
þngmenn að tiltölu við at-
kvæðafylgi í landinu. Ákvæði
stjórnarskrárinnar til vemdar
flokkunum og uppbótarklastr-
ið hefur ekki ná'ð tilgangi sín-
um. Sjálfstæöisflokkurinn er
neyddur til að taka undir
kröfuna. Svo mikils þykir nú
við þurfa, að sósíalistar fá í
íyrsta sinn mann 1 þingnefnd
til höfuðsóknar a hendur
Framsóknarflokknum, sem
fyr'ir sitt leyti reynir 1 þessu
máli að halda sinni gömlu víg-
stöðu, sem verndari „hinna
dreifðu byggða“ þrátt fyrir
fóstbræðralagið við Ól. Thors
og alla hans pólitísku ætt.
Forsætisráðherrann lætur í
veðri vaka, að hann muni
gera framgang stjórnarskrár-
breyýngarinnar aö fráfarar-
sök fyrir stjórn sína. Má því
vænta þess að til enn meiri
tíðinda dragi áður en þessu
þingi líkur og landið fái nýja
bráðabirgðarstjórn meðan
flokkarnir berjast í kosning-
um.
III.
Refskák þessi, sem nú er
ttfld á Alþingi, er í eðli sínu
samskonar átog eins og jafn-
an á sér stað milli flokkanna,
þegar kosningar fara í hönd.
AÖ þessu sinni grípur hún
inn í stjórnskipulög landsins
og veröur átogiö fyrir þá sök
i harkalegasta lagi. Ýmis rök
eru færö með og móti og
veröa þau ekki nema aö litlu
leyti metin hér. Umhyggjan
fvrir réttlætinu er ekki ann-
að en yfirvarp í skrafi flokk-
anna, hentugt til þess aö veiða
sálir þeirra mörgu manna, er
hvorki vilja né geta hugsað
djúpt í málin. Eða hversvegna
á minnihluti í tvímennings-
kjördæmi að vera rétthærri en
| minnihluti í einmenningskjör-
: dæmum. Lögmál valdríkisins
er það, að neyta meirihlutans
á hverju kjörsvæði. Og minni-
lilutinn verður að sætta sig
við hlutskipti sitt, unz hann
getur togað hönk úr höndum
meirihlutans.
Hinsvegar ber á þaö að líta,
að Framsóknarflokkurinn mun
ckki öllu lengur geta spyrnt
gegn þeim breytingum í kjör-
cíæmaskipun í landinu, sem
hljóta aö verða samfara hin-
e m miklu þjóðlífsbreytingum,
sem orðið hafa og tilfærslu
fólksins í landinu.
Refskákin er því á hvoruga
hlið tefld um réttlæti. Hún er
tefld um vald. Tillögurnar um
breytingar á kjördæmaskipun
og kosningafyrirkomulagi eru
miðaðar við núverandi valda-
hlutföll á Alþingi. Sóknin í
málinu er valdsókn á hendur
Framsóknarflokknum. Vórn
hans miðast vi'ð þaö aö lialda
völdum. Meöan flokkurinn
hélt á loft hugsjónum, hóf-
semi og alhliða skipulagsum-
bótum var málstaður hans
studdur miklum siðferðisleg-
i;m rétti hið innra, enda þótt
vald hans yfir kjördæmum
væri umfram rétt hlutföll að
tiltölu. En þessum siðferðis-
lega rétti hefur flokkurinn nú
fyrirgert með margvíslegum
ítefnubrigðum sínum og ótrú-
mennsku við fyrri hugsjónir
sínar.
IV.
Þvt er haldiö fram og þyk-
ir stutt af reynslu, að auknar
hxutfallskosningar 1 landinu
stefni til þess að auka enn
glundroðann í flokkaskipun
á Alþingi og með þeim verði
opnuð ný leið til fjölgunar
flokka. Þessi staöhæfing er
studd af miklum líkindum
Enn er því haldið fram, aö
breytingar þessar séu ótíma-
bærar, þar sem fyrir liggi að
setja þjóðinni nyja stjórn-
skipun til frambúðar og hníga
til þess mikilvæg rök. Og hvað
sem líður rökum og mótrök-
um, þá er það hart, aö kák-
breytingar þær, sem lagt er
til að gerðar verði með frum
varpi Aiþýðuflokksmanna eru
ekki annað en illa valin tót
á gamalt fat; leikur í valda-
íefskák flokkanna á Alþinge
Með þeim verður ekki leystur
sá vandi, sem rís framuhdau
heldur aðeins barið 1 bresti
úreltrar skipunar og af beirn
höggum verður einungis auk-
ið brothljóð í gölluðu tæki
valdskipunar í landinu.
V.
Stjómskipun reist á vald-
beitingu og átökum sífjöig-
andi flokka og stétta í iana-
inu ber í fangi sér dauða-
mein þjóðveldislegrar rikis-
skipunar og þegnfrelsis. Eng-
in flokkaskipan getur varð-
veitt þjóðfrelsið til frarnbúð-
ar nema skipting þjóðannnar
tvo flokka aöeins, þar sem
sálrænar hneigðir einar um
framsókn og íhald réðu úr-
slitum til annarrar hvorrar
Framh. á 4. síðu.
Bréf úr Suður-
Þingeyjarsýsiu
HEILL og sæll Þjóðólfur!
Þakka þér greinarnar um
spnillingu flokka stjórnarfars hér
heima á Fróni.
Árið 1941 mun verið hafa veð-
urfar það bezta hér um slóðir er
fólk man. Jarðargróði varð því
mikill. Garðávextir urðu meiri en
sogur fara af hér í Þingeyjar-
sýslu og er það að vonum, því
að garðyrkja hefur ekki verið
stunduð hér almennt, fyrr en á
síðustu árum7 en hefur færzt
mjög í aukana. Árið 1930 var
garðuppskeran af kartöflum hér í
Suður-Þingeyjarsýslu 18 kg. á
mann og 7 kg. rófur, en á síðasta
hausti voru kartöflur nær 1 tunna
á mann og annar garðmatur um
20 kg. á mann. Búnaðarsamband
Suður-Þingeyinga var stofnað
1928 og hefur það átt drjúgan
í FYRRADAG rölti ég án afiáts um
strœtin og braut heilann um hina
andlegu velferð yh.k.ar, lœrisveinar mínir.
Ég vissi, a<5 spámaÖurinn Esehjel var á
leiöinni til borgarinnar, en einhvernveg-
inn grunaÖi mig, að hann vœri e\\i alls^
hpstar vinsamlega hugsandi í minn garð.
Mér fannst ósjálfrátt, að hann hefði sitt-
hvað út á \ennimenns\u mína að setja,
svo að ég gerði mér ehfci neinar tylli-
vonir um eftirlaun og orður í heiðurs-
sÉyni fyrir embœttisverhin. En hvað átti
ég að segja við ykkur a& lokum? Mér
hraus hugur við áframhaldandi þrumu-
rœðum, þar sem ég efaðist ekki um> að
þi<5 mynduð láta þœr eins og vind um
eyrun þjóta. Ég gat ekk* fengið mig til
þess að mylgra i ykkur sáðkorni sann-
leikans, því að jarðvegurinn gaf ekki
fyrirheit um ríkulega uppskeru. Ég gekk
þess ekki dulinn, að þið eruð fjandanum
forhertari, en samt langaði mig til þess
að gauka einhverju að ykkur> rétta hverj-
um ykkar ofboðlitla skdnaðargjöf, enda
hefur brjóstgœðum mínum löngum verið
við brugðið.
X
En hverju átti ég að gauka að ykkur?
I gluggakistum allra verzlana blöstu við
mér sióreflis páskaegg, ímynd hins hold-
lega munaðar, en því miður hafði ég
enga peninga til að kauPa þessi egg og
útbýta þeim meðal ykkar• Mér fannst
það líka brjóta i bág við köUun mína
að ala upp í ykkur losta og matvendni,
svo að sál mín sveiflaðist yfir á aðra
bylgjulengd, þar sem önnur úrræði k°mu
til greina. Oneitanlega voru sum þessi
úrrceði svo stórbrotin og frumleg, að ég
veifaði handleggjunum af hrifningu og
datt jafnvel í hug, að ganga samstundis
á fund ríkisstjórnarinnar til þess að bjóða
henni liðveizlu mína. Eg hvarf reyndar
Jljótt frá því ráði, þar sem mér var kunn~
ugt um, að rikistjórnin hafði af ein-
hverjum ástœðum horn í siðu allra óvit-
lausra manna og vildi helzt láta hengja
þá. Eg kœr&i mig ekkert um að Vera
hengdur og tók aftur að brjóta heilann
um sálarheill ykkar> lœrisveinar mínir,
unz cndinn k°m yfir mig. Ég samdi í
einni svipan örstuttan rœðustúf, sem
hljóðaði eitthvað á þessa leið: Sjá, ég
gef ykkur g)afd! Þið megið eiga allar
stjörnur himingeimsins ásamt tungli og
sól! Þið megið eiga geisla Vorsins og
þátt í því að auka garðræktina.
Við upphaf þess voru hér 1 sýslu
um 60 býli, er engan matjurta-
garð höfðu, aðeins örlitla garð-
holu.
Berjaspretta var mikil. Lærist
fólki betur og betur að notfæra
sér þennan holla ávöxt og á mörg
um bæjum eru ber týnd og seld
til drátta. Hey náðust með sæmi-
legri verkun þó voru þurrkar um
sláttinn heldur daufir, einkum
með ströndum fram.
Verðlag fyrir landbúnað hélz£
hagstætt á árinu. Eru það mikil
viðbrigði frá árunum 1930—1938.
En á því tímabili urðu bændur,
hér um slóðir að sætta sig við
það að selja afurðir búa sinna
langt undir framleiðslukostnaðar-
verði. Árið 1932 fengu bændur
hér 8—10 krónur fyrir hvern dilk,
en þá var kostnaðarverð nálægt
24 kr. á dilkinn. Þegar við bænd-
ur kvörtuðum undan þessu hrak-
lega verðlagi,, sagði núverandi
þingmaður héraðsins (Hriflu-Jón-
blœvarins hugljúfu angan! Hinum si-
safnandi maurapúkum, sem vita ekkh
hvað þeir eiga að gera við peningana
eða hvernig þeir eiga að ávaxta þa, Visa
ég rakleiðis ofan í kjadarakomPur hinna
eignalausu, þar sem þeir geta afhent
auðœfi sín, en síðan ráðlegg ég þeim að
dunda við býflugnarœkf í Ódaðahrauni
til þess að öðlast rósemi hugarfarsins.
Hinum snauðu veiti ég fulla heimild
til þess að taka miljónafjársjóði strtðs-
gróðamannanna í sínar hendur og snua
stðan kargaþýfi landsins i frjósamt ak~
urlendi. Hinir iðjulausu letingjar, sem
kunna ekk1 a& taka lúkurnar ur buxna-
vösunum, skulu skunda í snatri til skra<jd-
arans og kauPa sér vasalausar spjartr.
Sérhverjum lífsleiðum og þrauthneyksE
uðum siðgœðispostula veitist fullur rett-
ur til þess að sjá fyrir öllum lausaleiks~
börnum, sem fœðast hér á ^omandi miss-
erum. Þeir stjórnmálaforingjar, sem peðra
úr sér skreytninni nótt og nýtan dag,
skulu óðara semja ritverk, þar sem Þeir
gera grein fyrir, á hvern hátt þeir telja
auðveldast að Ijúga. Stríðsœsingamönn-
um og haglabyssuforsprökkum Seí e%
leyfi til þess að skjóta hrafna og
veiðibjöllur Suðurlandsundirlendisins.
Langþreyita hugspekinga ssndi ég á fund
hrossagauksins í Grafningnum eða spo-
ans i Þingvallasveitinni. Stórútgerðar-
menn, sem eru orðnir leiðir á eilífum
taprekstri og óþrjótandi bankalanum’
skulu umyrðalaust láta fleytur sínar, fast-
eignir og vœnianlega smápeninga upp 1
skuldir, en slunda síðan hornsílaveiðar i
áveitusíkjum Flóans, unz þeir treysta ser
til þess að reka úigerð án hinna leiðin-
legu bankalána, sem aldrei eru endur-
goidin. Ahugasömum hugsjónamönnum,
sem kommr eru * róleg hálaunaembœtti,
fel ég að annast eyðingu hverskonar
skaðlegra skorkvikmda og nagdýra. Svart-
sýnum og fjörefnalausum ráðgjöfum
ég x té bókina Markmið og leiðir. Sælker'
um og bílífisseggjum, sem geta varla
gengið fyrir fitu, skondra ég upp undír ,
öræfi, þar sem þeir skulu lifa af hinum ,
marglofaha fjallabláma sveitasœlunnar
einum saman, en mega þó narta í þipar-
myntur sér til afþreyingar. Astföngnu
yngisfólki sendi ég hjónarúmsverhlista og ,.
hugheilar hamingjuóskir. Prestunum gef
ég ekki neiti. MinkaboÓberum og silfur-
refakumpánum skipa ég aö smala sam-
an öllum hagamúsum á landinu og kjósa
þeim síÖan nokkra fulltrúa í loiSdýrarœkt-
arfélagsskapnum. — Kvenfrelsispostulum
veiti ég allra mildilegast leyfi til þess aS
halda áfram áróbri sínum gegn dónaskap
karlmannanna.
as), að hér væri um barlóm ein-
an að ræða. Forvígismenn bænda
í verzlunarmálum (samvinnufé-
lögin) svikust þá undan merkj-
um í verðlagsbaráttunni innan-
lands. Það er mikið fengizt um
það af surnum nú, hve verðið sé
hátt á innlendri matvöru og er
það að vísu rétt að verðið er hátt,
en ef mjólkur- og kjötverð og
kaupgjald 1941 og haustið 1914
er borið saman, eins og það var
í Reýkjavík, mun þetta líta þann-
ig út:
1914 1938 1941
1 kg. I. fl. dilka-
kjöt hei ds.v. 51 a. 130 a. 320 a.
Mjólkurl. úts.v. 22 - 44 - 84 -
Tímakaup 40 - 184 - 249 -
Vísitala eftirtöld ár:
1914 1938 1941
Kjötið 100 a.. 225 a. 552 a.
Mjólkin 100 a. 200 a. 382 a.
Tímakaup 100 a. 460 a. 622 a.
Samkvæmt verðlaginu á fram-
antöldu' 1914, hefði verðið síðast-
liðið haust átt að vera á I. fl.
dilkakjöti (heildsöluverð) 361 aur-
ar kg. í stað 320 og útsöluverð
mjólkur 137 aurar í stað 84 aura.
Þegar um réttan verðgrundvöll
ræðir, verður mjög að taka tillit
til verðlagsins 1914. Þá var at-
vinnulífið ótruflað af völdum
styrjalda, gengisbreytinga, flokka-
baráttu og íhlutulnar stjórnar-
valda.
Mikil vanhöld urðu á sauðfé í
sumum sveitum hér, sökum
Framvegis verða birt bréf og. stuttar greinar, sem blaðinu
berast, undir þessari fjrirsögn. Sfculu tesendur blaðsins úér
með fivattir til að senda því línur um áfiugumál sfn, Frétta-
bréf utan af landinu eru og. kærkomin. En þess er beiðst, að
menn klæði fiugsanir sínar í búning sem fæstra orða, því að
rúm btaðsins er mjög takmarkað Ritstj.