Þjóðólfur - 11.05.1942, Qupperneq 1

Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
VALDIMAR JÓHANNSSON
Skrifstofa:
Laufásv. 4. Sími 2923. Pósth. 761.
Viðtalstími ritstjórans kl. I—2 alla
daga nema laugardaga.
bjóðólfur kemur út á hverjum
' mánudegi. Misserisverð er kl. 6.00
j og greíðist fyiirfram, í lausasolu
j 25 aurá.
I '
Víkingsprent h. f.
*
8þt Á BAUGI
MEÐ þeim breytiagum, sem ná
eru fyrirhugaðar á kjör-
dœmasldpun landsins, f jölgun
þingmanna í Reykjavík um tvo,
að Sigluf jörður verði sérstakt
kjördæmi og hlutfallskosning tek-
in upp í tvímenningskjördæmun-
um, eru að fullu taldir dagar
hinnar svonefndu „þjóðstjórnar”.
Mun það lítt verða harmað. At-
liafnir þessarar stjórnar og allur
hennar valdaferill hafa eiidur-
speglað spilltara og sjúkara
stjórnmálaiíf, gerræðisfyllri vald-
beitingu, meiri sérdrægni og ó-
jöfnuð en áður getur í stjórn-
málasögu landsins.
• • «
EITT (iagbiaðanna hefur rang-
fært mjög þá afstöðu Þjóð-
ólfs að telja rétt, úr því sem kom-
ið er, að þessi stjórn fari með
völd til stríðsloka. Þykir því rétt
að rökstyðja þá skoðun nokkru
nánar. Afstaða Þjóðólfs til þess-
arar stjórnar heíur aldrei verið
á annan veg en markað er hér að
íraman — og mun aldrei verða
á annan veg. Blaðið hefur þrá-
faldlega krafizt þess, að einstakir
ráðherrar og stjórnin í heild yrðu
látín sæta þungri ábyrgð, Sú
krafa er endurtekin nú og verður
á loft haldið framvegis. Blaðið er
þess og fullvisst, að þeir tímar
komi, er |æssi lánlausa stjórn
verður að svara til saka fyrir verk
sín á annan veg en nú.
Á hitt ber að líta, að yfirstand-
andi stríðstími er aðeins millibils-
ástand. Stríðið bjargaði landinu
frá gjaldþroti um stundarsakir.
Að stríðinu loknu blasa \ið sömu
vandamálin og fyrr: Atvinnuleysi,
skortur og greiðsluþrot ríkisins,
sé haldið áfram á sömu braut.
Það er því augljóst mál, að þjóð-
félagshættirnir verða að taka
verulcgum breytingmn. Hér verð-
ur að reisa af grunni nýtt þjóð-
félag. I millibilsástandi stríðstím-
anna verður þetta ekki gert og
Framh. á 4. síðu

Frá aðalfundi Fé'ags
biöHSÍBP
íslenzkra iðnrekenda
A aðalfundi Félags
Y
ísl. iðnrekendaÝ
♦%voru samþykktar tvær tillögur mjög ÍV
♦*•
4|,anda þess, sem ritað hefur verið hérÝ
*t*í blaðinu. Onnur þeirra var frá Stefáni*j*
•^Thorarensen og er svohljóðandi: X
♦♦♦ ,,Aðalfundur Fél. íslenzkra iðnrek-V
♦♦♦ ♦>
♦í»enda, haldinn 8. maí 1942, skorar áv*
^♦ríkisstjórn lslands að setja nú þegar áý
Vstofn vinnumiðlunarskrifstofu, semA
Yskrásetji allt vinnufært fóik og ann-,1.
%
T
♦*♦
-j-ist ráðningu þess til allra starfa ‘.
Hin var frá Sveinbirni Jónssyni og*{*
.j.var þess efnis, að skora á Vinnuveit <j*
*t*endafélagið að hlutast til um, að aðrir.*.
•{•vinnuveitendur tækju þetta mál upp á£
♦{•sama grundveili. Y
.♦♦ I stjórn Félags íslenzkra iðnrekendaj*
.-.voru kosnir: Sigurjón Pétursson, for-»j»
*t*maður, Bjarni Pétursson, gjaldkeri.Ý
*t*Sigurður B, Runólfsson, ritari, og með-,
♦{♦stjórnendur þeír Jón Kjartansson ogjj
<«Sigurður Waage.
Y
£
• •
II. árg. Reykjavík, manudaginn 11. maí 1942 13. tölublað.
Hafið þetfta
ftftl marks
AFIMMTUDAGINN kemur má væntanlega sjá augljós
merki hörmulegs neyðarástands hér í höfuðstað lands-
ins. Þá er flutningsdagur að vori. Allverulegur hópur af
borgurum bæjarins verður á vegalausu reiki um stræti
og götur borgarinnar. Það eru hinir húsveiltu, fólkið, sem
ekki á þess kost að fá þak yfir höfuðið, hvað sem í boði er.
Húsmunir þess eru bomir út á götuna. Hrelldar mæö-
ur sjá heimli sín og ástvina sinna lögð í rústir. Lítil börn.
kvíðiri á svip, reyna að bjarga gullunum sínum úr öngþveiti
hraknifigsins. Gamalmennin hrekjast til 'Valhallar eða á
annan fjarlægan stað, þar sem tekizt hefur að útvega
þeim griðastað til bráðabirgða.
Fyrirvinna fjölskyldunnar
hefur væntanlega óvenjulega
góðar efnahagslegar ástæður
til aö sjá heimili sínu far-
borða. Allir eiga kost á vel-
borgaðri atvinnu, enda leggja
rnenn nú yfirleitt mikið á sig
við vinnu. Skortinum er í bili
bægt frá dyrum verkamanna.
Atvinnuleysið er úr sögu
vegna hemáðarástandsins,
Verkamennirnir geta því
bætt úr frumstæöustu þörfum
sínum og sinna. Þeir eiga
næga úrkosti til að afla fjöl-
skyldum sínum fæðis og
klæða. Hinsvegar hefur nú
skapazt það ástand, að fjöldi
manns fær ekki bætt úr þeim
þörfum sínum, er næst ganga
sjálfu fæöinu. Menn eiga ekki
þess kost að fá þak yfir höfuð-
in.
Skortur í nýrri mynd
Neyðarástandinu í húsnæð-
ismálum er líkt farið og hörm-
ungum atvinnuleysisáranna
um það, að hvorttveggja eru
alvarleg sjúkdómseinkenni
þeirra stjórnarhátta, sem þjóð-
in býr við. Þeir þjóðfélags-
hættir, sem velja hungurvof-
unni vígstöðu við dyr landsins
barna í liki náðarbrauðs at-
vinnuleysisstyrkja og fátækra-
framfæris, í stað þess að búa
hverri starfandi hönd verkefni
viö gagnlega vinnu, eru ekki
tii frambúðar. Þeir dæma sig
sjálfir. Slíkt þjóðfélag ber
dauðann í brjóstinu. Annað
nýtt hlýtur að rísa af grunni á
rústum þess. Hið sjúklega þjóð-
félagsástand verður bezt skynjað
af því, aö jafnskjótt og óvænt-
ir, utanaðkomandi atburðir
fyrirbyggja atvinnuleysið um
stundarskair, rís nýtt vanda-
mál, sem er viölíka þungur
áfellisdómur yfir ríkjandi
þjóðfélagsháttum og atvinnu-
leysið var áður. Húsnæðisekl-
an er ein tegimd af skorti og
neyð, sem Kið stjómlausa ein-
ræöi hlýtur að leiða yfir þjóð- !
ina. Skilgetin afkvæmi þéss, '
skipulagsleysið og ofríkið,
haldast í hendur um að opna
neyðinni nýjar dyr, jafnskjótt
og einum er lokaö.
Afskipti ríkis og bæjar
Áður hefur verið lýst hér í
biaðinu hinum óheillavænlegu
afskiptum ríkisvaldsins af
byggingamálunum. í upphafi
stríðsins beitti viðskiptamála-
ráðherrann sér mjög eindregið
fyrir því að stöðva allar húsa*
byggingar meðan stríðið
stæði. Því var haldiö fram, að
það væri of. dýrt að byggja
á stríðstímum. Hitt sást Ey-
steini Jónssyni yfir, að bara
í höfuðstað landsins einum
saman er þörf fyrir um 300
nýjar ibúðir á ári hverju
vegna eðlilegrar fólksfjölgun-
ar í bænum.
Afskipti ríkisvaldsins eruþví
með öllum einkennum hins
stjórnlausa einræðis. Þaö er
gripið fram fyrir hendur borg-
aranna og þeim meinaö að sjá
hag sínum sjálfir borgið, án
þess að skipulegar aðgerðir og
viturleg forsjá hins opinbera
komi í stað framtaks. borgar-
anna. Afleiðingin er öngþveit-
isástand og margháttuð vand-
ræöi almennings.
En ríkisvaldiö er ekki eitt
um að leggja stein í götu ný-
bygginganna. Fyrir skamm-
sýna stjórn á byggingamálum
höfuðstaöarins er nú svo kom-
iö, að mikil tormerki eru á því
að fá byggð ný hús. Málum
er nú svo háttaö, að fyrir
liggja umsóknir um nokkur
hundruð lóðir undir nýbygg-
ingar, sem ekki virðist unnt
að sinna. Bæjarverkfræðingur
hefur ekki alls fyrir löngu rit-
aö bréf öllum þeim, sem sótt
hafa um lóðir, og skýrt frá þvi.
að borizt hafi fleiri umsóknir
um Ióöir, en byggingarhæfár
lóðir séu til. Það er að sjálf-
sögðu afleiðing hinnar al-
röngu stefnu í byggingamál-
um bæjarins, sem áður hefur
Framhald á 2. síðu.
Einar M. Einarsson
/ AUGARDAGINN 2. þ. m. átti Einar M. Einarsson sþipherra
fimmtugsafmœli. Hann er einn hinn þunnasti atorþumahur
í tslenzþri sþipstjórastétt. Meðan hann var sþipherra á Ægi, gat
hann sér míþið orð fyrir frábœran dugnað við landhelgisgœzlu og
björgunarstörf. Þótti miþið sþarð fyrir sþildi í þeim efnum, þegar
Einar var fyrirvaralaust ,,settur í land“ frá þeim störfum árið 1937.
Þjóðólfur kom að máli við Einar á heimili hans, Grundar-
stíg 10, hér í bænum, og innti frétta af þátttöku hans í landhelgis-
gæzlunni.
— Hvenær heillaðí sjórinn yð-
ur til sín ? spyrjum vér.
*— Ég fór á sjóinn, þegar ég
var 16 ára. Æskuheimili mitt var
í Ólafsvík. — Ég var sendur til
Reykjavíkur 14 ára gamall til þess
að læra smíðar. En hugurinn leit-
aði út á sjóinn. Ég toldi því ekki
við smíðarnar, og fór til sjós eftir
tvö ár. Fyrst var ég á fiskibát-
um, en síðar á stærri skipum.
— Hvenær lukuð þér námi ?
— Ég tók skipstjórapróf 1918.
Eftir það var ég stýrimaður í milli
landasiglingum meðan ég var að
öðlast réttindi til skipsstjórnar.
— Hvenær hófst starf yðar í
þágu hins opinbera við landhelg-
isgæzlu og björgun ?
— Ég varð stýrimaður á Þór
eldra 1920. Hann var þá björgun-
arskip Vestmannaeyinga, en varð
síðar strandvarnarskip. Árið 1924
var hann vopnaður, fyrstur ís-
lenzkra skipa.
— Þér hafið ekki gegnt skips-
stjórn á Þór ?
— Aðeins um tveggja mánaða
tíma. Jóhann P. Jónsson var þá
erlendis að líta eftir smíði Oðins.
Annan þennan mánuð tókum við
tíu togara. Hinn Aiánuðinn var
óstillt, og lágum við lengst af yf-
ir netum Vestmannaeyinga.
— Voruð þér lengi á Þór ?
— Til ársins 1926. Þá var ég
með í að sækja Öðinn og sigla
honum hingað upp. Var ég síðan
1. stýrimaður á honum um
tveggja ára skeið. Árið 1928 fór
ég út til Englands. Var ég þar
á varðskipum og kynnti mér björg
unarstörf, bæði þar og á Norður-
löndum.
— Hvenær var Ægir byggð-
ur ?
— Árið 1929. Ég dvaldist þá í
Kaupmannahöfn til þess að líta
eftir smíði skipsins af hálfu ríkis-
stjórnarinnar. Ég sigldi því síðan
hingað upp og hóf það gæzlustörf
í síðari hluta júlímánaðar 1929.
— Hvað voruð þér lengi skip-
herra á Ægi ?
— Ég var „settur í land“ út af
svokölluðu Belgaum-máli árið
1932. Það mál lognaðist út af eft-
ir að því var vísað frá hæstarétti.
í október 1934 tók ég aftur við
stjórn Ægis, en var „vikið frá
störfum um stundarsakir“ 1937,
eins og það var orðað. Átta mán-
uðum áður háfði ég verið skipað-
ur til starfsins til sex ára.
— Hver var ástæðan til brott-
vikningarinnar ?
— Almenningur segir, að ég
Framh. á 4. síðu.