Þjóðólfur - 18.05.1942, Blaðsíða 1

Sj.'st Á BAUGI
HÍNAK fyrirhuguð breytingar
á kjó'rdæmaskipun landsins
eg kosningar í sumar má telja
,,mál dagsins” um þessar mund-
ir. Forráðamenn Framsóknar-
Jiokksins bera sig illa undan hin-
um fyrirhuguðu breytingum. Má
kalla að Tíminn ærist, þegar
hann minnist á máiið, en það er
ósjaldan. Verða honmn þá mörg
herfileg orð af munni, — og
munu þau sum hver þykja betur
ósögð, þegar af er móðurinn.
ÞANNIG eru það ein helztu
slagorð Tímans gegn þessu
máli, að þingið sé „umboðslaust”.
Þykja blaðinu það firn mikil, að
„umhoðslaust þing’ skuli ætla
sér þá dui að fást við stórmál.
Velur það löggjafarsamkomunni
mörg hrakleg orð og hæðileg fyr-
ir þetta hennar umkomuleysi. —
Þykja hér mikil mnskipti hafa á
orðið mn afstöðu Tímans, sem
ekki hefur fyrr verið þeirrar
skoðunar, að neitt væri athuga-
vert við kosningafrestunina í
fyrra.
MJÖG þykir skorta á um heil-
indi stærsta flokksins, er að
stjórnlagabreytingunni stendur.
Fer það ekki dult, að innan hans
eru mjög skiptar skoðanir um
kjördæmamálið og ýmsir því
fylgjandi, að ekki sé við því
hrófTað. Þannig mætti ekki Pétur
Ottesen á þingfundi, þegar málið
var afgreitt til þriðju umræðu
og dagskrártillaga Framsóknar-
flokksins felkl. Þykjast menn
ekki þurfa að fara í grafgötur
uin afstöðu hans. Gísli Sveinsson
mættí á fundinum en neitaði að
taka þátt í atkvæðagreiðslu. Þyk-
ir hann og tvílráður mjög. Um
formann flokksins er það og tal-
ið, að hann sé málinu lítt hlynt-
ur, þótt hann léði því fylgi í
þetta sinn. Þykir þvi ýmsum sem
það væri ekki nema mjög að von-
um, þótt Framsóknarflokkurinn
kunni að hafa varaliði á að skipa
innaii Sjálfstæðisflokksins til að
leggja stein í götu þessa máls
síðar meir.
Ninun
II. árg.
Reykjavík, mánudagur ,18 maí 1942
14. tölublað
Sbaifafrumvörpín hafa veríö samþybbf, ctt...
í skattaloggjofinni hefur engin
stefnubreyting átt sér stað
ALÞINGI hefur samþykkt tvö frumvörp um skattamál.
Nefndist annað þeirra frumvarp til laga um stríðsgróða-
skatt, en hitt fjallaði um breyting á lögum um tekju- og
eignaskatt. Með samþykkt þessara frumvarpa hafa raun-
verulega verið gerðar næsta óverulegar breytingar á
skattalöggjöfinni — og trauðla eru þær til bóta. Miða
frumvörp þessi engan veginn til þeirra stefnubreytinga í
skattamálum, sem almenningur hefur vænzt að fylgja
mundi i kjölfar endurskoðunar og breytinga á skattalög-
gjöf landsins,
Er þess og ekki áö vænta,
þegar því er yfir lýst, áð
skammsýnasti leiötogi Fram
sóknarflokksins hafi einkum
fjallað um undirbúning þess
ara breytinga. En forráða-
menn þess flokks munu vera
einsýnastir og allir hlutir verr
gefnir um skilning á skatta
málum en flestum dauölegum
mönnum öðrum.
Tíminn hefur skýrt frá því
meö digurbarkalegu stærílæti,
aö foringjar Sjálfstæðisflokks-
in hafi veriö kúgaðir til aö
gefa skriflegt loforð um
stuöning við þessi frumvörp
til endurgjalds fyrir frestun
bæjarstjórnarkosningátiiiá i
Fyrir föðurlandið
is
NC er svo komið, að þingmenn Aiþýðuflokksins og
Sjálfstæðisflokksins hafa sameinazt um málefni, sem
stjórnai’skrárbreytinga þarf við og kosningar í samræmi
við það, en þingmenn Framsóknarflokksins krefjast ein-
ungis venjulegra alþingiskosninga.
Lítum nú á afstööu þessara sömu þingmanna til al-
þingiskosninga í fyrra sumar.
Þá áttu kosningar til Alþingis að fara fram, þar sem
hiö lögákveöna 4 ára kjörtímabil var á enda og umboö
þingmanna féllu niöur, sjá 26. gr. stjórnskipunarlaga nr.
22, 24. apríl 1934.
Þá voru allir þessir sömu
menn sammála um þaö áö
fresta alþingiskosningum um
óákveöinn tíma og framlenga
umboö þingmanna þar til
kosningar færu fram, þvert
ofan í fyrirmæli stjórnar-
skrárinnar og var þá boriö við
hinu hættulega hernaöar-
ástandi í heiminum og var
það eftir nokkurt fálm loks
kallað neyðarréttur.
Það er fróölegt aö líta aft-
ur í tímann ogathuga, hvern-
ig ástandið var hér, er þetta
geröist.
Allir vita, að þá voru hér
eins og nú óhindraðar sam-
göngur á landi og meö strönd-
um fram og ennfremur, að
fólk safnaöist saman á alls-
konar samkomur eins og á
venjulegum tímum og eins og
þaö gerir enn. Þá var hér
setulið í landi eins og nú.
Stjórn þess hafði gefið yfir-
lýsingu um það, að vilja ekki
skipta sér af innanlandsmál-
um landsins og vitað var, að
hún hafði þaö yfirlýsta tak-
mark að vemda lýðræöi, þar
sem lýöræöi var.
Það er ekki unnt aö sjá
nokkurt atriöi, sem breytzt
hafi síðan í fyrra sumar, sem
valdið gæti því. aö „neyöar-
rétturinn“ þá hlyti ekki að
vera óbreyttur enn. Sumir
hyggja aö ástandiö í heimin-
um sé enn alvarlegra nú en
það var þá og má í því sam-
bandi minna á þingsályktun-
artillögu, er nýlega kom fram
Framh. á 4. síðu
Reykjavík í vetur. Hinsvegar
hefur Tíminn jafnan verið
látinn halda því fram, aö
þessum kosningum hafi verið
frestaö til þess að grundvall-
arreglur lýöræðisins yrðu í
lieiðri hafðar. Nú kemur þaö
í ljós, að ákvöröunin umkosn-
ingafrestunina hefur byggzt
á hrossakaupum og því í engu
veriö frábrugðin annari ráöa-
breytni hinna pólitísku víxl-
ara, sem verzla með atkvæði
og fylgi eins og slunginn
braskari.
h öfuðeinkenni skatta-
löggjafarinnar
Eftir þessa breytingu er
skattalöggjöfin meö sömu
höfuöeinkennum og fyrr.
Öngþveitiö í skattamálunum
er óbreytt. Borgaralegur þegn-
skapur á jafnörðugt upp-
dráttar í skjóli skattheimt-
unnar og áöur var. Um mörg
undanfarin ár hefur slíkrar
ósanngirni gætt í skattheimt-
um, að hver vinnandi maður
hefur beinlínis veriö neyddur
til aö svíkja undan skatti eins
og framast var hægt. Allt frí
vinnukonunni til stóratvinnu-
rekandans hefur verið litiö á
þaö sem nauösynlega sjálfs-
vörn að falsa skattaframtöl
eftii fremsta megni. Ráns
hönd skattheimtunnar h :fur
gert mönnum nær ógerlegt að
lía í landinu. Hún hefur
hrifsaö sinn skerf af tekjum
hinna lægst launuðu, sem
naumast gátu veitt sér og sín-
um brýnustu lífsnauösynjar.
Atvinnureksturinn hefur dreg-
izt saman og sumar greinar
hans komizt á heljarþröm í
ránsklóm skattheimtunnar.
Skattalöggjöfin hefur átt
drýgri þátt að atvinnuleysinu
og neyðarástandinu fyrir stríö-
iö en nokkuö annaö. Annarsveg
ar hefir atvinnureksturinn ver
iö mergsoginn af skattheimt-
unni á þann hátt, aö hann
hefur verið gersamlega lam-
aöur eftir. Hinsvegar mun
ekki trútt um, að ýmsum at-
vinnurekendum hafi veriö nær
skapi aö draga saman rekstur
sinn en færa út kviarnar, þeg-
ar þess er gætt, aö afrakstur-
inn af framtaki þeirra hlaut
aö verða eyöslufé þeirra vald-
hafa, sem virtust vera sérstak
lega illa til þess fallnir aö
annast fjárvörzlu fyrir almenn
ing. Mun þeim og vart lagt
þaö út á verra veg.
Hin skefjalausa skattheimta,
sem fer algerlega í bág viö
réttlætisvitund almennings,
hefur þannig miðað að því,
aö leggja atvinnuvegina 1 rúst.
Jafnframt hefur hún brotiö
niður eðlilegan þegnskap borg
anna. Hún hefur skapað þaö
ömurlega viöhorf, aö skatt-
svikin eru skoðuö sem eölileg
sjálfsvörn. Heil stétt manna
í þjóöfélaginu hefur þaö meg-
in verkefni aö „hagTæöa”
þannig skattaframtölum at-
vmnurekenda og annara um-
sýslumanna, að skattheimt-
an ríöi ekki rekstri þeirra
aö fullu. Hin ósanngjaran
skattheimta heíur haft þær
afleiöingar, að skattsvik og
fölsuö framtöl eru skipu-
lögö af beinni og ótvíræöri
nauösyn.
Breytingar
Helztu breytingar, sem nú
hafa veriö geröar á skatta-
löggjöfinni eru þær, að greidd-
an skatt má ekki lengur draga
frá í framtalinu. Er taliö, ao
sú breyting sé gerö í því
augnamiöi, * aö skattheimta
ríkisins verði jafnari frá ári
til árs. Um þaö er raunveru-
lega allt gott aö segja, ef
skattalöggjöfin væri nokkurn
vegin réttlát. Fjárstjórn rík-
isins er torveldari, ef tekjurn-
ar eru mjög misjafnar. Hins
vegar hefur þessi heimild um
frádrátt á greidaum skatti
ofurlítiö létt ok skattabyrö-
anna á atvinnurekstaúnum.
Um leiö og hún er afnumin
þyrfti því aö eiga sér staö
stefnubreyting í skattamál-
um. En því er ekki fyrir aö
fara, eins og aö framan hefur
veriö sagt.
Ekki er rúm til aö fjölyrða
um einstök atriöi þeirra breyt-
inga á skattalöggjöfinni, sem
nú hafa verið gerðar. Þó skal
drepið á eitt þeirra ákvæða
um arö af hlutabréfum, sem
nú hafa verið í gildi leidd. í
Fraxnhald á 3. aíðu.
Htíort gœtti Bjarni Ben. hags-
rnuna bœjarbúa eSa Ktíeld-
úlfs, þegar hann keUP^ Jar3-
eignirnar af Jensen ? —
Baráttu Norðmanna minnzt.
____FFIRLIT ÞJÖÐÓLFS------
í UMRÆÐUM um mjólkurmál-
I ið hér í blaðinu í nóvember-
mánuði s.l. var þeirri hugmynd
hreyff, að bærinn festi kaup á
Korpúlfsstöðum til þess að koma
í veg fyrir að niður legðist fram-
leiðsla mjólkur á
Jarðakaup hinum víðu, rækt-
bæjarins. uðu lendum þar. En
Reykvíkingar eiga
r.ú við það að búa, að neyzlu-
mjólk þeirra er að verulegu leyti
framleidd fjarri höfuðstaðnum og
jafnan orðin nokkurra daga göm-
ul, þegar hún er seld á markaði
í bænum- Jón Axel Pétursson
hreyfði þessari hugmynd um
jarðakaup bæjarins í bæjarráði
og varð niðurstaða málsins sú,
að bæjarstjórn fól borgarstjóra
að festa kaup á jarðeignum
Thor Jensens 1 Mosfellssveit, á
Kjalarnesi og í Kjós ásamt bygg-
ingarlóð einhversstaðar í Reykja-
vík.
Bjarni Benendiktsson borgar-
stjóri reyndist Kveldúlfi vel í
þessum kaupum. Enda mun það
ekki of mælt, að frá því á fund-
inum í Gamla Bíó í marz 1939,
þegar Sjálfstæðisflokkurinn var
lagður undir Kveldúlf og Kveld-
úlfur undir Framsókn, og fram
á þennan dag hafi Kveldúlfur
engan þarfari mann haft í sinni
þjónustu en Bjama borgarstjóra.
Gekkst hann og
I þjónustu undir að greiða þess-
Kveldúlfs. ar jarðeignir með
nálega tveim millj-
ónum króna. Þykir það góð sala
hjá Jensen. Hefur hann nú end-
urheimt með álitlegu álagi það
fjármagn, sem á sínum tíma var
„dregið út úr” Kveldúlfi til
framkvæmdanna á Korpúlfsstöð-
um. — Ekki hefur Bjarna heldur
tekizt að „snúa á” Jensen fyrir
bæjarins hönd að því er greiðslu-
skilmálana snertir. Þrátt fyrir
það, þótt andvirði eignanna sé
tryggt með 1, veðrétti í löndum
og fasteignum — ,og því vissu-
lega ekki áhættulán — verður
bærinn að greiða háa vexti af
kaupverðinu, eða fjóra af hundr-
aði.
Það er út aí fyrir sig vel farið,
að bærinn hefur eignazt þessi
lönd, þótt kaupin séui með þeim
hæt-ti, að ekki veki óbiandna á-
nægju. Liggur nú næst fyrir að
nytja löndin á skynsamlegan
hátt. Verður nánar vikið að því
síðar í yfirlitsþáttum Þjóðólfs.
P RÆNDUR vorir Norðmenn
* eiga við margvíslegt böl að
stríða. Blæða þeim nú mörg sár
undan hinu erlenda oki en halda
þó kjarki sínum á aðdáanlegan
Framh. á 4. siðu,