Þjóðólfur - 26.05.1942, Blaðsíða 4

NIBIUUB
Þriðjudagur 26. maí
Pað uepðup ið
kostnaö eða kaupgreiðslur og
alls ekki — má óhætt segja
— verið íhaldssamari um vöru
útlát en vænta má af stríðs-
þjóð, sem býr sjálf viö skort
heima fyrir.
Hlægileg tilgáta
Það verður því nú að teljast
beinlínis hlægileg staðhæfing,
að Bretar hafi hér verið að
sælast eftir að hafa sér út
nokkrar krónur á ofdýrum
sterlingspundum, til þess að
tapa þeim svo strax aftur í
hækkuðu kaupgjaldi og hækk-
uðu verði á íslenzkum vörum,
— alveg fráleit tilgáta, að þeir
fyrir slíkan fánýtan skyndi-
gróða vildu beita slíku bragði
að gera fjárhagslegt strand-
högg hjá öllum þeim einstakl
ingum og sjóðum, sem áttu
peninga eða kröfur á aðra og
ræna þá kannske allt að
fimmtungi þess fjár án þess
þó að fá neitt af því sjálfir.
— Nei, hér hafa Bretamegin
alls ekki verið samningamenn.
sem var fyllilega ljóst hvaö
þeir vom aö heimta, og hafi
íslendingunum verið það full-
ljóst sjálfum, þá hafa þeir á-
reiðanlega ekki skýrt þessa
hlið málsins. Þeir hafa senni-
lega haft hugann við það
hvað útgeröin græddi í bili á
gengislækkuninni, en ekki at-
hugað, að ef sú lækkun átti
að veröa stöðug, þá rýröi hún
varanlega allt gildi íslenzkra
peninga, jafnhliða því, sem
sem allt vöruverð af þessari
ástæöu hlaut aö hækka. —
Var þó því meiri ástæða til
að skýra þetta, þar sem á
sama tíma va.rð enn stærri
staðbundin ísl. krónulækkun
um stundar sakir, sem stafaði
af of miklu framboði á móti
takmörkuðu vöru- og vinnu-
magni, sem líka hlaut að
valda mikilli verðlags og kaup-
hækkun.
Krónustýfing
Það sem þó til lengdar kem-
ur til að ráða mestu um gildi
ísl. krónu, er gildi hennar út
á við. Og ef þaö verður nú
ekki leiðrétt, þá þýðir gengis-
lækkunin í júní 1940 endan-
lega stýfingu krónunnar um
verulegan part, sem fer eftir
því hvar réttast heföi þótt aö
stöðva gengið.
Með því aö brezku samning-
arnir eru nú senn útrunnir,
er sjálfsagt að fá nú gengið
leiðrétt og þá einfaldast aö
festa krónuna þannig, aö
sterlingspundið yrði sett á
20 krónur (króna á móti shill-
ing). Ef þetta þætti fullrífleg
leiörétting frá því sem punds-
gengið var áður og í fyrsta
lagi bent, á, að vísvitandi geng
isbreytingar séu jafn óverjandi
hvort sem er til hækkunar eö’a
lækkunar, og í öðru lagi haldið
fram rétti þeirra, sem fjár-
hagslega samninga hafa gert
undir gengi síðustu tveggja
ára — þá verður gegn fyrri
athugasemdinni að segja, að
hér er þó mestmegnis um að
íæða leiðréttingu, en sú hækk-
un, sem fram yfir er, er að-
eins lítil áhættuþóknun til ísl.
inneigenda og sjóða fyrir kaup
á hinum miklu erlendu inn-
eignum og lán út á þær í gegn
um seölaútgáfu Landsbank-
ans. Þá má einnig minna á, að
litil gengislækkun er þetta í
samanburði við þá, sem fram
fór árin 1924—25, þegar krón-
an var hækkuð úr tæpum 50
gullaurum upp í 82. — Á móti
hinni síðari athugasemd —
frá þeim, sem telja sig hafa
gert fjárhagslegar ráöstafanir
„í góðri trú” á gengi 2 síöustu
ára — má spyrja, hvaðan
þeim hafi komið sú ,góða trú’
eftir tvöfalt gengisrask gert af
opinberri ráðstöfun með árs
millibili.
Ástæðurnar
Ástæðurnar fyrir þessari
gengishækkun, sem nú ber aö
heimta — og minna óspart á
við kosningarnar — eru því
þessar þrjár:
Með hækkuninni er komið
í veg fyrir áðurnefnt tugmilj-
ónarán af íslenzkum, inneig-
endum og sjóðum í landinu.
í annan staö er hækkunm
þungt lóð í vogarskálina á
móti hinni vaxandi dýrtíð í
landinu og öllum þeim vanda,
sem af henni leiöir bæöi nú og
„síðar”.
í þriðja lagi verður ríkis-
valdið — þing og stjórn —
að sýna það áþreifanlega, að
það ábyrgist að ekki sé vilj-
andi raskaö einingu verðmæl-
isins fremur en einingu lengd-
armáls og þyngdar. Hér er um
að ræða slíkt höfuðatriði heil-
brigöra viðskipta, aö ef brest-
Ur verður á, er það með réttu
talið ríkisgjaldþrot. Og þegar
slíkt kemur fyrir — sama af
hvaða ástæðum — ætti stjórn
og þing aö missa umboð sitt
þegar í staö.
Efsf á baugi
Framh. af 1. síðu.
dóttur sinni nokkuð á þriðja þús-
und krónur af sjóði menntamála-
ráðs með forsendum, sem illa
samrýmast því að fara með opin-
bera íjárvörzlu. Og þá er vel-
sæmistilfinning formannsins allt í
einu orðin svo rík, að hann fer
hörðum orðum um það mannúðar
Ieysi Nordals að Ijósta þessu
upp, meðan dóttirin dvelst í ann-
arri heimsálfu. Virðist mega af
þessu draga þá ályktun að for-
maðurinn ætlist til, að tvenns-
konar siðalögmál séu í heiðri
hofð, annað fyrir sig og hitt fyr-
ir alla liina.
STRÆTISVAGNAR
REYKJAVÍKUR H.F.
TILKYNNA:
Sogamýri - Fossvogur
Byrjar ferðir 20. maí 1942, og
el^ur sem hér segir:
(Um Hverfisgötu, SuSurlands-
braut, Breiðboltsveg, Bústaða-
veg, Fossveg að vestasta húsi
við Fossvogsveg, þar snúið við
og sömu leið til baka að Breið-
holtsvegi, Sogaveg, Grensás-
veg, Suðurlandsbraut, Lauga-
veg, Lækjartorg).
Frá Lœkjartorgi kl. 8.00,
13.20 og svo á 60 mín. fresti,
síðasti vagn kl. 23.20.
Frá Fossvo'gi kl. 8.30, 13.30
og svo á 60 mín. fresti, síðasli
vagn kl. 23.50.
NB.: Á helgidögum fellur
niÖur ferðin /j/. 8.00.
Míðsiöðvar hcraða
Framhald á 3. síðu.
séu Reykvíkingar allra stétfa,
heldur yfirgnæfandi meirihluti
horgarastéttarbörn-. Um orsakir
eða hugsanlega mótleiki varðar
hér ekki, aðeins hendi ég á, að
þetta er nýtt fyrirbrigði í sögu
Islendinga og þjóðfélagslega hættu
legt. Jafnt frá verklýðssjónarmiði
sem sveitamanna þarf að breyta
þar til, og Skálholtsskóli, sem
yrði að vera nemendum ódýr,
gæfi skilyrði til að jafna hluta
stéttanna í þessu efni, Varast ber
að hugsa sér hann í mynd hinna
fínu, dýru háborgaralegu mennta-
skóla á sveitasetrum í Englandi
fEton t. d.), eins og Jónas Jóns-
son virtist hafa sérstakan áhuga
fyrir í grein í Tímanum 8. febr.
í fyrra. Vafalaust mundi hann
\erða allmikið sóttur af borgara-
stéttarbörnum, sem heimavist
haais yrði holl, þótt synir og dæt-
rr erfiðisvinnunnar mótuðu meira
skólabraginn.
Að vísu væri slæmt ef menn
drægju þetta menntamál inn í
pólitíska togstreitu og gerðu sér
leik að móta vígorð með því eða
rnóti í kosningabaráttu á næst-
unni. Á því örlar nú þegar. En
ekki verður á allt kosið, og héð-
an af er þetta líklegra skömminni
skárra en tómlætið. Ekkert vildi
blaðið Tíminn birta aðsent um
Skálholtshugmyndina, fyrr cn
greinasendingar ýttu J. J. til að
taka hana að sér og þá með
flokkssjónarmið fyrir augum.
Nokkur ár kunna að eyðast í skraf-
ið og þrátt fyrir allt undirbýrþað
málið. Nú er ljóst, að enginn
flokkur er einfær um framkvæmd-
ina, svo að óséð er, hvaða sam-
tök það verða, sem knýja hana
fram. 1 mínum augum verður þetta
eitt af stórmálum hinna vinnandi
stétta jafnt við sjó og í sveit.
áður en áratugnum lýkur, ómiss-
andi þáttur, ef nokkur viðreisn á
að takast um lapd allt. Víst ér
Það er einr ir li búkmer 'aviðburðor ár«’nc
ef ný bók kemur út
eftir
Halldðr Kiljan Laxness
heitir bókin í ár. Eru það sjö þættir, sem hver
fyrir sig er listaverk, fagur og göfugur skáld-
skapur.
Bókin kostar kr. 22,00, 26,00 og 28,00 (skinn)
1 05 eintök af bókinni verða tölusett og árituð
af höfundi. Kosta þau kr. 50,00 eint., og má
panta þau í Unuhúsi, Garðastr. I 7 (sími 2864)
!
Kaupum fyrst um sinn umbúðir utan af skornu
og óskornu neftóbaki sem hér er sagt:
1/10 kg. glös með loki . .. ......... kr. 0,33
1/5 kg. glös með loki . . . . ;...... kr. 0,39
1/1 kg. blikkdósir með loki kr. 1,50
1/2 kg. blikkdósir með loki (undan
óskornu neftóbaki) ............ kr. 0,66
Dósirnar mega ekki vera ryðgaðar og glösín verða að vera
óbrotin og innan í lokum þeirra samskonar pappa- og gljápappírs-
lag er var upphaflega.
Keypt verða minnst 5 stk. af hverri tegund.
Umbúðirnar verða keyptar í tóbaksgerð vorri í Tryggvagötu 8,
fjórðu hæð (gengið inn frá Vesturgötu), á þriðjudögum og^immtu-
dögum, kl. 2—5 síðdegis. .
TÓBAKSEINKASALA RÍKISINS
það stéttabaráttumál og þróunin
síðustu ár þess eðlis, að mér
finnst engri stétt varlegt að sofa
of rólega, meðan það er óleyst.
Sumardag fyrsta 1942
Bjöm Sigfússon.
Maíhefti Helgafells er nýlega
komið út. Heftið er að verulegu
leyti helgað baráttu Norðmanna.
Theresia Guðmundsson ritar um
frelsisstrið þeirra, Stefán Jóhann
Stefánsson um Norðmenn og Is-
lendinga. Tvö glæsileg kvæði eru
í heftinu helguð Noregi, annað
eftir Tómas Guðmundsson, hitt
eftir Nordahl Grieg, þýtt af
Magnúsi Ásgeirssyni.
Auk þessa er í. heftinu grein
um Sveinbjörn Egilsson eftir Ein-
ar ölaf Sveinsson, Léttara hjal,
bókmenntaþættir, fyrsti kafli
nýrrar skáldsögu eftir Kristmann
Guðmundsson o. fl. I Léttara
hjali eru tvö kvæði. Annað eftir
Holger Drachmann. Hitt er hnitt-
ið skopkvæði eftir Stein Steinarr,
er nefnist Tveir draugar. — Heftið
er prýtt allmörgum Ijósmyndum
og pennateikningum.
Brcfabók Þjóóólfs
Framhald af 3. síðu.
leg skil. En ég hafði skilið afgreiðslu
málsins svo (og með réttu), að sá útvarps-
ráðsmaður, sem við handritinu tók hjá
höfundi, mundi á sama hátt gera honum
grein fyrir afdrifum málsins.
Sé um sök að raeða í þessari afgreiðslu,
að forminu til, þá er mín sökin að vísu,
en ekki útvarpsráðs. Þó er þess að geta,
að útvarpsráð færir ekki rök fyrir synjun
sinni um boðið efni, og lætur aldrei krefja
sig sagna þar um.
En það sýnist mér kynlegt, að sá höf-
undur, sem gerir svo harðar kröfur til
annarra um formfasta afgreiðslu sér til
handa, skuli enga kröfu gera til sjálfs sín
um hið sama, því að málaleitan hans til
útvarpsráðs var svo formlaus sem verið
gat, svo að hvorki fylgdi nafn höfundar,
fyrirsögn erindisins, að heitið gæti, né
heldur það, í hvaða erindum blöð þessi
væru komin í Kerbergi útvarpsráðs. Hann
lét sér naegja í fyllsta máta hina ,,per-
sónulegu'' )eið.
Ég vildi óska, einkum vegna ,,Þjóð-
ólfs", að ekki yrðu iangvarandi blaðadeil-
ur um þetta.
Reykjávík, 15. maí 1942.
Virðingarfyllst
Helgi Hjörvar.
AÖ ge/nu tilefni skal þaÖ tekiö fram,
að blaðiS birtir ekk' bréf eða aðsendar
greinar, nema þaí sé kannugt um nafn
höfundar. Með þessu er þó ekk' sagt, aö
eigi megi rita undir dulnefni, því uð um
það eru höfundar sjálfráðir. Hins vegar
geta ýmsar ástœður legið því til grund-
vallar, að blaðinu sc nauðsynlegl að vita
nöfn höfunda
Ritstj.