Þjóðólfur - 08.06.1942, Page 1

Ritstjórí og ábyrgðarmaður:
VALDIMAR JÓHANNSSON
Skrifstofa:
Laufásv. 4. Sími 2923. Pósth. 761.
Viðtalstími ritstjórans kl. I—2 alla
daga nema laugardaga.
Þjóðólfur kemur út á hverjúm
mánudegi. Misserisverð er kr. 6.00
og greiðist fyrirfram, í lausasölu
25 aura.
Víkingsprent h. f.
&(st Á BAUGI
ÁTÖK í SJÁLFSTÆÐIS-
FLOKKNUM
_ ORRÁÐAMENN Sjálf-
1 stæðisflokksins voru í
miklum vanda um framboð
flokksins í Reykjavík. Munaði
minnstu að flokkurinn klofn-
aði til fulls aí beim ástæðum.
Kjörnefnd flokksins sparkaði
Sigurði Kristjánssyni alþm. af
listanum og tók í hans stað
Bjöm Ólafsson stórkaupmann.
Hótaði Sigurður þá að kljúfa
flokkinn og bera fram sérlista.
Var Björn þá látinn draga sig
til baka, en illa mun aðstand-
endum Vísis líka þau mála-
lok.# Segir blaðið berum orð-
um, að Björn hafi þokað úr
sæti „til þess eins að forða
vandræðum”. Mun því fjarri
fara að gróið sé um heilt út af
þessiun átökum, sem gefa
glögga hugmynd um það, hví-
lík sundrung ríkir innan
flokksins. Annarsvegar er
Kvöldúlfsvaldið, sem hugsar
um það eitt að tryggja sér
álíka sérréttindi í þjóðfélag-
inu og foringjaklíka Fram-
sóknarflokksins hafði aflað
sér. Hinsvegar eru þau öfl
flokksins, sem ekki hafa varp-
að frá sér þeim stefnu- og
hugsjónamálum, er flokkurinn
hélt á loft meðan hann var í
stjórnarandstöðunni.
Sjálfstæðismenn flýja nú
flokk sinn umvörpiun, af því
að þeir fella sig ekki við, að
þeir séu skoðaðir sem einskon-
ar kvikfénaður Kveldúlfs
HVERJIR TRYGGJA
RÉTTLÆTISMÁLIÐ ?
Það mun enginn vænta sér þess
af þeim Thorsbræðrum, eða nán-
nsetu fylgifiskum þeirra, s.s. Þor-
steini í Dó'lum, Pétri Ottesen eða
Gísla í Vík, að þeir standi vörð
um réttlætið, í hvað mynd sem
það birtist. Þessir kumpánar
beittu sér gegn kjördæmabreyt-
ingunni meðan þeir töldu sér
stætt með það. Þeir verða fyrstu
menn til að verzla með réttlætis-
málið. Sambandið og Kveldúlfur
geta vel sætzt á stöðvun kjör-
dæmamálsins með gagnkvæmum
brossakaupum. Meðan menn eins
<tg þeir, sem að framan voru
nefndir eru mestu ráðandi innan
Sjálfstæðisflokksins, er einskis
góðs/ af þeim flokki að vænta.
Það verður ekki Kveldúlfur eða
fulltrúar hans, sem tryggja fram-
gang réttlætismálsins, heldur
verða það þeir, sem unna frjálsri
hugsun, réttlæti og jöfnum mann-
réttindum. En þeir munu yfirgefa
Kveldúlf og skipa sér í sveit ann-
arsstaðar.
ÞJ0Ð0LFUR
II. árg.
Reykjavík, mánudaginn 8. júní 1942.
17. tölublað
10 laidsiílasanflh tma toit l hisn-
Innoi Iiíf i Reihliuil s. li o.l.
Þjóðveldísmenn bjóða fram lísfa með Bjarna Bjarnasyní
lögfrsðíngí og Valdímar Jóhannssyní rífsfj. í efsfu saetum
fivarp frá flobbssfjóirn Þjóðvcldís^
manna bírfisf á ödrum sfad hér í
blaðínu og landsmáfasfefna þcírra
verður birf von bráðar
I J M alllangt undan-
farið skeið hefur
gætt ört vaxandi óá-
nægju manna í öllum
flokkum og öllum stétt-
um með ríkjandi stjórn-
arfar þjóðarinnar og
skipan æðsta valds
hennar Engum hugsandi
manni dylst, að hin til-
litslausa f lokkastreita;
þar sem ávallt er fyrr
spurt um flokkslegan á-
vinning en alþjóðarheill,
hlýtur að leiða yfir þjóð-
ina fullkominn ófarnað
í stjórnarfarslegum efn-
um.
Urslit hinna þýðingar-
mestu þjóðmála ráðast
eftir einkahagsmunum
ráðandi afla í hverjum
stjórnmálaflokki. — Al-
þjóðarheill og almanna-
hag er varpað fyrir borð,
hvenær sem það þykir
henta ráðandi valda-
klíku. Stjórnarfar, lög-
gjöf og framkvæmda-
vald grundvallast á
hnefarétti og áflogum,
þar sem réttur hins
sterka er æðsta vald.
Stjórnarfarinu er því líkt farið
og hinu frumstæða réttarfari, þar
sem mannafli og vopnavald voru
hæstiréttur. Þjóðfélagslegt ör-
yggi þegnanna í því ríki, sem
byggist á tillitslausu ofríki flokks-
hagsmuna er því engu meira en
réttarfarslegt öryggi hinna minm-
máttar, þar sem óháðir dómstól-
ar og viðurkenndar réttarreglur
eru óþekkt fyrirbrigði.
Þjóðveldismenn telja það höf-
uðverkefni sitt að afla fylgis
þeirri hugmynd, að rétturinn skuli
skipa sæti valdsins í stjórnskipun
vorri. Æðsta vald í almennum
málum skal vera í höndum þjóð-
arinnar sjálfrar. Vald flokka
verður að takmarkast af réttlát-
um úrskurði óháðs aðila, sem
gætir hagsmuna þjóðarinnar í
heild. Flokkar og sérhagsmunir
eiga fullan rétt á sér að vissu
marki. Málfrelsi, ritfrelsi, sam-
komufrelsi og skoðanafrelsi á að
veita hverjum einum rétt á að
sækja og verja mál sitt á opin-
berum vettvangi. En um úrslita-
vald í hinum þýðingarmestu mál-
um má ekki vera neitt á huldu.
Borgararnir geta ekki búið við
það öryggisleysi, að valdið yfir
tímanlegum og andlegum verð-
mætum þeirra geti komizt í hend-
ur ósvífinna valdabraskara og
sérhagsmunasamtaka áður en
Framh. á 4. síðu.

fg ÞJÓÐVELDISMENN taka ekki að
þessu sinni þátt í kosningum annars-
staðar en hér í Reykjavík. Framboðslisti
þeirra er mönnum skipaður á þessa leið:
Bjarni Bjarnason, lögfræðingur.
Valdimar Jóhannsson, ritstjóri.
Nikulás E. Þórðarson, verkamaður.
Jón Olafsson, lögfræðingur.
Páll Magnússon, lögfræðingur.
Sveinbjörn Jónsson, byggingameistari..
Ottó Guðmundsson, málarameistari.
Grétar Fells, rithöfundur.
Halldór Jónasson, hagstofuritari.
Árni Friðriksson, fiskifræðingur.
Einar Ragnar Jónsson, forstjóri.
Jónas Kristjánsson, læknir.
Geturframboð Þjóðveidismanna
skaðað kjordæmamálið?
tD REYTINGAR þœr, er síðasfa þing samþykk^ á þjördœma-
sþipun og kpsningafyrirkpmulagi í landinu, marka að Von-
um allmjög afstöSu manna í ^osmngunum, sem í hönd fara. ÞaS
er því ekk* nema mjög að Vonum, þótt menn vilji gera sér þess
fulla grein, hver áhrif þátttaka þjóðveldismanna í /^osníngun-
um geti haft á framgang þessa máls. Sþal því viþiS að því
nokkrn nánar.
Þjóðólfur hefur áður markað
afstöðu sína til þessa máls á
þann veg, að tillögur þessar mið-
uðu til bóta að því leyti, sem þær
væru spor í þá átt að jafna at-
kvæðisréttinn í landinu. Jafn-
framt lýsti blaðið þeirri skoðun
sinni, að stjórnarfar og stjórnar-
hættir landsins þörfnuðust víð-
tækari breytinga en þeirra einna,
er lúta að breytingum á núver-
andi kosningafyrirkomulagi.
Afstöðu Þjóðveldismanna er
eins farið. Þeir fylgja þessum
breytingum af því að þeir telja
þær miða að því að bæta úr mis-
rétti og ójöfnuði. Þjóðveldismenn
halda fast við það, að þjóðfélags-
þegnarnir eigi að hafa jafnan rétt
og jafnar skyldur. Og hví skyldi
þá ekki atkvæðisrétturinn einnig
eiga að vera jafn ?
Þjóðveldismenn, utan þings og
innan, munu því styðja þetta
mál. Og atkvæðamagn það, er
þeir kunna að fá hér í Reykjavík,
getur á engan hátt orðið til þess
að fækka fylgjendum kjördæma-
málsins á þingi. Uppbótarsætin
koma að sjálfsögðu öll í hlut
þeirra flokka, sem styðja málið.
Og þau munu ekki nægja til jöfn-
unar milli þeirra flokka annars-
vegar og Framsóknarflokksins
hinsvegar, þótt Þjóðveldismenn
dragi frá þeim nokkuð af at-
kvæðum. I síðustu kosningum
stóðu allt að því helmingi flein
atkvæði bak við hvern þing-
! mann Sjálfstæðismanna, Al-
þýðuflokksins og Sósíalista held-
ur en bak við hvern þingmann
Framsóknarflokksins. Uppbótar-
sæti hefðu þá þurft að vera ná-
lega 40 til þess að fullum jöfnuði
yrði náð. Það eru því engir
möguleikar á því, að Þjóðveldis-
menn fái svo mikið atkvæða-
magn í Reykjavík, að ekki verði
þörf fyrir öll uppbótarsætin. En
þau skiptast að sjálfsögðu milli
þeirra þriggja þingflokka, er að
kjördæmabreytingunni standa og
menn hafa í kjöri. Framsóknar-
flokkurinn fær auðvitað ekki
uppbótarsæti, því að atkvæða-
talan bak við hvern þingmann
þess flokks myndar að sjálfsögðu
hlutfallstölu kosningarinnar eins
og áður.