Þjóðólfur - 25.06.1942, Síða 1
Útgefandi: MUNINN h. f.
Framkvæmdastjóri:
LÁRUS BL. GUÐMUNDSSON
Ritstjóri:
VALDIMAR JÓHANNSSON
Ritstjórn:
Skólavörðustíg 3, sími 4964.
Afgreiðsla og auglýsingar:
Laufásvegi 4, sími 2923.
bjóðólfur kemur út á hverjum
mánudegi og aukablöð eftir þörf-
um. Verð kr. 6.00 á misseri. I
Iausasölu 25 aurar. Áskriftargjöld
greiðist fyrirfram.
Víkingsprent h. f.
£þt Á BAUGI
FISKSALAN I HÖFUÐ-
STAÐNUM.
Blað borgarstjórans skýrði frá
því nú nýverið, að fisksalar
býggjtist við, að erfitt mundi
verða að fá fisk í soðið handa
fcæjarbúum yfir síldveiðitímann.
— Fiskekla í Reykjavík er ekki
nýtt fyrirbrigði, enda þótt bærinn
liggi við einhver hin beztu fiski-
mið í heimi og fiskur sé aðaiút-
flutningsvara landsmanna. Um
alllangt undanfarið skeið hefur
verið verulegum annmörkum háð
að fá fisk í matinn liér í höfuð-
staðnum. Hinsvegar er fiskurinn
aðalnsyzluvara almennings í bæn-
um og því algerlega óviðunandi,
að liúsmæður í Reykjavík ei'gi
ekki daglega völ á sem f jölbreytt-
ustum fiskföngum til matseldar.
Hér í blaðinu voru fisksölu-
málin rædd allítarlega í s.l. febrú-
armánuði. Þar var bent á, að
auk fullkominnar fisksölumið-
stöðvar ásamt smærri útsölustöð-
um, þar sem þess þætti þörf,
yrði að starfrækja útgsrð til að
afla fiskjar fyrir markaðinn í
Reykjavík. Það er að sjálfsögðu
verkefni bæjarfélagsins að koma
þessum framfaramálum í kring,
þótt ekki sé þar með sagt, að
bærinn ætti að reka þessi fyrir-
tæki.
En Bjarni borgarstjóri mun
hafa öðru þarfara að sinna en
framfaramálum höfuðstaðarins.
Hann er skráður í herþjónustu
hjá SAMBANDINU & KVELD-
ÚLFI, og á að verða þingfulltrúi
þeirrar sambræðslu.
„ÞJÓÐLEGIR SAMEININGAR-
MENN”.
„Sameiningarmenn” þeir, sem
klofið hafa verklýðssamtökin í
fjórar f jandsamlegar fylkingar
og kenna sig ekki við kommún-
isma, hafi tekið upp þau „þjóð-
Iegu” vinnubrögð að vísa mönn-
um „út fyrir þjóðfélagið”, að
hætti hinna mestu skörunga
vorra. Þeir „stimpla” andstæð-
inga sína þó ekki formálalaust
sem kommúnista eins og helzti
Iærimeistari þeiria gerir, ef hon-
um sinnast við skáld og lista-
menn, heldur kalla þeir þá naz-
ista. Einn af rithöfundum „sam-
einingarmanna ritar nýverið grein
í blað þeirra í „langhundaníðstíl”
um frambjóðendur Þjóðveldis-
manna hér í höfuðstaðnum. Lang-
liundur þessi byggist á viðlíka
rökhugsun og alkunnar greinar
sömu tegundar um listafólk
landsins. „Rithöfundur” þessi lof-
ar tveim langliundum til viðbót-
ar, svo sem títt er í slíkri rit-
mennsku.
í
BILASALAN.
Magnús Jónsson heíur nú fyr-
ir nokkru tekið þá rögg á sig,
að setja nokkrar skorður við
kaupum og sölum á vörubifreið-
iira, Er það góðra gjalda vert og
hsfði átt að gerast fyrr. Hér í
Framhald á 4. síðu.
Eiga Sambandið 6 Kveldulfur
að rðða yflr málefnum Uóöarinnar?
Kosningarnar í Reykjavík snúast fyrst og fremst um það
I—I ÉR í höfuðstaðnum er ekki kosið um kjör-
* " dæmamálið. Allir þeir flokkar, sem mögu-
leika hafa til að fá menn kjörna, styðja málið.
Sjálfstæðisflokkurinn, Alþýðuflokkurinn og
kommúnistar hafa greitt málinu atkvæði á þingi.
Þjóðveldismenn hafa tekið afstöðu með því.
Framsóknarflokkurinn mun ekki fá nema örfá
hundruð atkvæða hér í bænum.
Hin nýja skipting atkvæðamagnsins, þar sem
Þjóðveldismenn munu draga verulegt fylgi frá
öllum þessum flokkum, hefur engin áhrif á fram-
gang kjördæmamálsins. Það verður þörf fyrir
öll uppbótarsætin eftir sem áður og þau skipt-
ast að sjálfsögðu milli þeirra flokka, sem styðja
málið.
Kosningarnar hér í Reykjavík
snúast hinsvegar um það, hvort
valdakerfi Jónasar Jónssonar frá
Hriflu, sem grundvallast á Sam-
bandinu annars vegar en Kveld-
úlfi hins vegar, á aS standa eSa
falla. Þegar foringjaklíka Fram-
sóknarflokksins var orSin úrkula
Verzlunarstéttin mun yfir-
leitt ekki hafa búizt viö aö
njóta réttlætis og jafnréttis
í þjóðfélaginu fyrr en búið
væri aö ráða niöurlögum
þeirra afla, er notuðu Eystein
sem peð í skák sinni um völd
og þjóðfélagsleg yfirráð. Þess
vegna fylktu verzlunarmenn
sér um þann flokkinn, sem
hélt uppi baráttu gegn rang-
sleitninni og hinni flokkslegu
kúgun. Verzlunarstéttin skip-
aði sér nær óskipt í raðir
Sjálfstæðisflokksins og vænti
þess, að hann mundi fylgja
fram réttmætum kröfum
vonar um að ná alræðisvaldi í
þjóðfélaginu með kúgunar- og of-
beldisráðum einum saman, greip
Jónas Jónsson til þess fangaráðs
að ,,bjarga“ Olafi Thors og gera
hann háðan sér.
Fyrirtæki þeirra Jensenssona
var gjaldþrota. Og í kjölfar hins
hennar, enda létust blöð
fiokksins jafnan hafa fullan
skilning á málstað verzlunar-
stéttarinnar.
En svo kom að því, að for-
usta Sj álfstæðisflokksins var
keypt til fylgis við andstæð-
ingana. Þá var fórnað hags-
munum allra þeirra stétta, er
stutt höfðu Sjálfstæðisflokk-
inn, að einni undanskilinni.
Engin af stuöningsstéttum
flokksins var þó hraklegar
leikin en einmitt verzlunar-
stéttin, sem raunverulega var
kjarni flokksins.
Ef Sjálfstæðismenn hefðu
efnalega gjaldþrots hlaut óhjá-
kvæmilega að fylgja stjórnmála-
legt gjaldþrot Olafs Thors-
Allt frá því að hann valdist í
sæti Jóns Þorlákssonar, hafði ríkt
megnasta vantraust á forustu-
hæfileikum hans innan Sjálf-
stæðisflokksins. Maðurinn þótti
grunnhygginn, fljótráður og yfir-
lætisfullur. Hins vegar er hann
drenglundaður og raungóður.
Átti hann fyrir því talsverðum
vinsældum að fagna meðal
flokksbræðra sinna.
Jónasi Jónssyni var vel kunn-
ugt um hina hættulegu aðstöðu
Olaís Thors. Hann þekkti met-
orðagirnd hans og hégómlegan
metnað. Honum var líka kunn-
ugt, að Ölafur mundi muna vel
auðsýndan velgerning og duga
þeim, sem veitti honum brautar-
gengi. Leikurinn var því gefinn
fyrir Jónas. Kveldúlfi var bjarg-
að. Langþráðir draumar Ólafs
Thors um ráðherrasæti rættust
Framhald á 4. síðu.
gengið til stjórnarsamvinn-
unnar sem jafnréttháir aðil-
ar Framsóknarmönnum,
heföu þeir gert þá ófrávíkjan-
legu kröfu, að þeim yrði feng-
in stjórn viðskiptamálanna.
Ekkert er betur til þess falliö
aö afhjúpa niöurlægingu og
þjónsafstööu Ólafs Thors í
„Þjóöstjórninni” en einmitt
þaö, aö hann skyldi láta sér
lynda að Eysteinn Jónsson
væri viöskiptamálaráöherra í
stjórn, sem hann átti sjálfur
sæti í. Það var látiö í veöri
vaka, að verzlunarmenn ættu
fulltrúa í þjóðstjórninni, þar
sem var Jakob Möller. En það
hefur sennilega aldrei setið
duglausari maöur í ráðherra-
stóli á Islandi en einmitt
hann. Hann lofaði verzlunar-
stéttinni því, aö hann skyldi
leggja niður einkasölurnar og
létta af höftunum. Hefur þaö
verið gert? Verzlunarmenn
munu vera menn til aö svara
því.
Frá því hefur verið skýrt
Framhald á 4. síðu.
Viðbragð valdhyggju-
flokkanna við stjórn-
málasamtökum óhðra
manna
HINIR skipulögöu stjórn-
málaflokkar láta sem
þeir eigi bágt með aö skilja
stjórnmálaleg samtök óháðra
alþingiskjósenda og er þaö að
vonum. Flokkshyggjan glepur
þá. Hún hefur lagt þann fjötur
á dómgreind þeirra, að þeir
fá ómögulega skiliö til fulls
þá afstöðu — þá einu réttu
og heilbrigðu afstöðu — til
þjóðmála og þjóhags, sem ráöa
vill til lykta þjóðmálum og
stjórnarfari sem alþjóð sæmir
bezt, þ. e. á grundvelli heil-
brigðrar skynsemi og dóm-
greindar, skoðanafrelsis, rétt-
lætis og heiðarleika.
Eigi að síður óttast þeirr
þessi samtök frjálsra manna.
Þeir óttast, að þótt hún sé
ekki fyrirferöarmikil í byrjun,
þá muni hún ryðja sér til
rúms, leysa skýluna frá aug-
um fyrri stuðningsmanna
þeirra. Dómgreindin sé aöeins
deyfð af eitri flokkshyggjunn-
ar, en ekki dauö, réttlætistil-
finningin sé aðeins bæld en
ekki buguð, samvizkan vaki
undirniðri og geti náð fullri
meövitund.
Þeir skilja það ekki, þeir
góðu flokkshyggjumenn, að á
samkomum frjálsra manna eru
teknar ákvaröanir um hvert
einstakt mál og málsatriöi
eftir málsástæöum,, sem meiri-
hlutinn verður ásáttur um.
Flokksbönd og skoðanakúgun
er ekki einasta algjörlega ó-
þörf, heldur einnig smánar-
blettur á samkomum frjálsra
og fullvalda manna. Allir'eru
sammála um, aö líkamlegt of-
beldi og ánauð er óþolandi við-
búð. Andleg kúgun og afbeldi
er þó enn hatramlegri viöbúö.
Þetta er allt svo augljóst
mál, að blöö hinna „skipu-
lögðu” stjórnmálaflokka fá
þar engum rökrænum vörnum
við komiö.
í rakaleysi sínu grípa þau
til hins alkunna úrræöis, ills
málstaöar og óverjancli: Þau
hrúga saman dylgjum. blekk-
Framh. á 4. síðu.
Getur verzlunarstéttin í Reykja-
vík ekki íengið uppreisn?
HÖFUÐSTAÐ landsins er fjölmenn og vel menrit stctt
verzlunarmanna, sem hefur fært verzlunina yfir á
íslenzkar hendur og aflað íslendingum trausts í viðskipta-
löndum þeirra.
Starf þessarar stéttar hefurhinsvegar ekki verið betur
launað en svo, að árum sam-an hefur hún verið hundelt
með ofsóknum, rógi og kúg-unarráðstöfunum. Þröngsýn
og ofbeldisfull haftastefnahefúr verið tekin upp til þess
aö unnt væri að mismunaþeim aöilum, er aö verzlun-
inni starfa, enda þótt þjóðar-heildin hafi veriö sköðuð um
of fjár fyrir skammsýni ogmannhatur Eysteins Jónsson-
ar.