Þjóðólfur - 13.07.1942, Side 1

--------f-------------------*— ----
Útgefandi: MUNINN h. f.
Afgreiðsla og auglýsingar:
Laufásvegi 4, sími 2923.
Þjóðólfur kemur út á hverjum
mánudegi og aukablöð eftir þörf-
um. Verð kr. 6.00 á misseri. í
lausasölu 25 aurar. Áskriftargjöld
greiðist fyrirfram.
Víkingsprent h. f.
II. árg. Mánudagurinn 13. júlí 1942. 25. tölublað
UNDANFARANDI vikur hafa
hinar erlendu fréttir mest
fjallað um sigra Þjóðverja í Suð-
ur-Afríku og Rússlandi, sókn J.ap-
ana í Kína og vaxandi loftárásir
Breta á meginland Evrópu, sem
þó virðast hafa fallið niður aftur
nú síðustu dagana.
Þjóðverjar hófu sókn bæði í
Libyu og Rússlandi snemma í
júní. I Libyu beindu þeir aðalsókn
sinni á Tobruk, en Bretar vðrö-
ust allvel í fyrstu. En
Sigrar með harðvítugri leift-
Þjóðverja arsókn, er kom Bret-
um að óvörum, tókst
Rommel, hershöfðingja Þjóð-
verja á þessum slóðum, að ná
borginni á sitt vald 20. júlí. Fékk
hann þar mikið herfang. Þegar í
stað hélt hann liði sínu í áttina
tii Egyptalands og tókst að sigra
borgina Mersa Matruh í Egypta-
landi. En við borgina E1 Alamein
hafa Bandamenn veitt honum öfl-
uga mótspyrnu og tefja fram-
gang hans til Alexandríu. — í
Rússlandi hófu Þjóðverjar grimmi
lega sókn á Krímskaga. Hófst
hún með töku Kerch. Síðan réðust
þeir að Sevastopol, en þar er her-
skipalægi fyrir Svartahafsflota
Rússa og borgin talin eitt ram-
gerasta vígi í heimi. Tókst Þjóð-
verjum að hertaka hana um líkt
Framhald á 4. síðu
Þingið og
P FTIR endurreisn Alþingig og ■
fram um síðustu aldamót,
taldi þingið sig fyrst og fremst '
vera málsvara þjóðarheildarinn-
ar, enda þótt margskonar einka- |
þarfir og sérstök sjónarmið segðu
einnig til sín, sem og líka sjálf-
sagt var. — Það er mörgum eldri
mönnum minnisstæð sú glíma,
sem átti sér stað á milli þessara ^
sérsjónarmiða og hinna almennu 1
sjónarmiða. Fór sú baráttá ekki
alltaf fram fyrir opnum tjöldum, J
sem vita má, heldur einnig hið
innra í hugskoti hvers þing- j
manns, en lauk þó oft svo, að
heildarsjónarmiðið' hafði betur.
Er það í minnum haft, er Pétur
Jónsson frá Gautlöndum gaf upp
kröfu, sem hann hafði gert um að
fá brú á eitt aðalvatnsfall kjör-
dæmis síns, vegna þess að hann
viðurkenndi, að brú á fjölfarn-
ari leið í öðru kjördæmi ætti að
koma fyrr.— En kröfupólitík ein-
stakra þingmanna fyrir kjördæmi
sín vann þó á smám saman, því
að þeir vildu tryggja sér endur-
kosningu. Þeir tóku nú að henda
gaman að þessu íhaldi sumra
þingmanna fyrir heildarinnar
hönd og hinum ,,almennu sjón-
armiðum" þeirra. Voru ortar eigí
allfáar þingvísur, sem enduðu á
\ LMENNAR kosningar til Alþingis eru nú
um garð gengnar, talningu atkvæða lokið og
úrslit kunn. — Tveir flokkar, Alþýðuflokkurinn
og Sjálfstæðisflokkurinn, hafa beðið mikið af-
hroð í kosningunum, svo að slíks eru fá dæmi.
Framsóknarflokknum tókst ekki að ná stöðvun-
arvaldi því, er hann barðist fyrir að fá, þótt
hann hafi aukið nokkuð atkvæðamagn sitt.
Kommúnistar, er nú nefna flokk sinn Sósíalista-
flokk, hafa unnið mikinn kosningasigur. Þjóð-
veldismenn, -sem nú tóku þátt í kosningum í
fyrsta sinn, en við lítinn undirbúning og örð-
uga aðstöðu til að flytja mál fyrir kjósendum,
fóru vel af stað og hafa þegar náð talsverðu
fylgi hér í höfuðstaðnum.
Hér á eftir skal getiö atkvœðamagns og fulltrúatölu þing-
flokkanna. í svigum er tilgreint atkvœðamagn sömu flokka við
kosningarnar 1937.
Alþýðuflokkur 8.863 atkv. 6 þingmenn (l-1.084l/z)
Framsóknarfl. 15.873 — 20 — (14.5561/.'z)
Sósíalistaflokkur 9.364 — 6 — (4.9321/z)
Sjálfstœðisflokkur 22.875 — 17 — (24.132)
þjóðræðið
orðunum ,,frá almennu sjónar-
miði“. Varð það til þess, að þing
menn fóru að skirrast við að nota
þetta orðtæki, og fóru að reyna
að finna önnur — því að það
máttu þeir eiga, þessir verðir
heildarinnar, að þeir breyttu ekki
um hugarfar, og voru kjósendur
þeim furðu tryggir þrátt fyrir
það. Pétur Jónsson fann t- d. upp
á því, að nota orðið prinsíp, og
halda því upp sem eins konar
krossmarki á móti kröfupólitík-
inni og hrossakaupunum. — Var
reynt að kveða það niður með
vísunni: — „Allt var gott, sem
gerði drottinn forðum — þetta
prinsíp þó hann braut — þegar
hann bjó til Pétur Gaut“. —
Það, sem gerði út af við þjóð-
þingið, var þróun flokkanna. —
Með henni var sérhagsmunapóli-
tíkin sett í kerfi. En við því var í
sjálfu sér ekkert að segja, e/ þjóð-
arheildin hefði haldið öndoegi
sínu á Alþingi, og málsvörn henn
ar hefði tekið samskonar fram-
förum. Til þess að annast þetta
voru fyrrt landskjörsþingmennirn-
ír sjálfkjörnir. En þeír voru sett-
ir inn í Efrideild árið 1915 í stað
,,konungkjörnu“ þingmannanna.
Reyndar var þó slyrkur þeirra,
Framhald á 4. síðu.
Fylgishrun Sjálfstæðisflokks-
ins og Alþýðuflokksins annars
vegar og sigur kommúnista
hins vegar draga til sín mesta
athygli manna í sambandi við
þessi kosningaúrslit. I Reykja-
vík einni tapar Sjálfstæðisflokk-
urinn talsvert á fjórtánda
hundrað atkvæðum, miðað við
síðustu alþingiskosningar, og Al-
þýðuflokkurinn um 900 atkvæð-
um, miðað við bæjarstjórnar-
kosningarnar í vetur. Þó hafa
þessir flokkar kjördæmamálið
að kosningamáli, mál, sem á ná-
lega alveg óskipt fylgi Reykvík-
inga.
Kjósendurnir bakka
fyrir sig.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
löngum eflt liðskost sinn hér í
bænum og víðsvegar um land í
harðvítugri andstöðu við hina
sérdrægu ofbeldisstefnu for-
ráðamanna Framsóknarflokks-
ins og með því að taka málstað
allra stétta jafnt. Jafnframt heí-
ur verið meira að finna af frjáls-
lyndi, mannlund og umburðar-
lyndi í Sjálfstæðisflokknum en
öðrum ílokkum, sem ýmist
beittu hvaða bolabrögðum sem
var, til að halda völdum, eða
voru þrælbundnir kreddum og
kennisetningum, framandi ís-
lenzkri hygð og. skaplyndi,
Menn eins og Árni frá Múla,
Magnús Gíslason og Sigurður
Kristjánsson hafa verið í röð
frjálslyndustu og drengilegustu
manna á Alþingi. Urðu margir
til að gefa Sjálfstæðisfokknum
atkvæði sitt, meðan þeir hugðu,
að mannréttindi og jafnrétti
þegnanna ætti jafn örugga mál-
svara í þingflokki Sjálfstæðis-
manna.
Gengi Alþýðuflokksins i ís-
lenzkum stjórnmálum náði há-
marki með kosningasigri hans
1934. Síðan hefur flokkurinn í
flestu brugðizt vonum fylgis-
manna sinna. Er óþarft að fjöl-
yrða um það hér. Fylgi flokks-
ins hefur síðan farið minnkandi
jafnt og þétt, þótt nú hafi fast-
ast verið að kveðið.
Með valdatöku „Þjóðstjórnar-
innar“ 1939 hefst skuggalegasti
þáttur íslenzkrar stjórnmála-
sögu, síðan stjórnin fluttist inn
í landið. Það, sem þá gerist, er
raunverulega þetta: Þrír stærstu
þingflokkarnir koma sér saman
um að þeir skuli láta niður falla
gagnrýni hver á annars gerðir >
og skipta með sér fríðindum og
hagnaði valdastöðunnar, líkt og
þegar stigamannaforingjar gera
með sér samning um sameigin-
lega ránsferð með jafnri hlut-
deild í ránsfengnum. Óbilgirni,
misrétti og rangsleitni setti
svipmót sitt á stjórnarhættina í
miklu ríkara mæli en áður hafði
þekkzt. Nánustu fylgjendur for-
ráðamanna stjórnarflokkanna
nutu í hvívetna forréttindaað-
stöðu. Öllum hinum víðtæku op-
inberu íhlutunum var misbeitt
í því skyni að skapa tvennskon-
ar rétt í landinu. Skáld og lista-
menn voru ofurseld mannhatri
og þröngsýni svörtustu aftur-
haldsaflanna í þjóðfélaginu.
,,Hrossakaup“ hinna pólitísku
víxlara réðu úrslitum allra
mála. Jafnskjótt og einum
flokksforingjanum hlotnuðust
þessi fríðindi til handa sér eða
sinna fylgjenda, ui’ðu hinir að fá
sinn hlut á móti.
Sjálfstæðisflokkuiinn brást
stefnumálum sínum og umbjóð-
endum. í stað þess að vera
„flokkur,allra stétta“ varð flokk-
urinn þröngur sérhagsmuna-
flokkur, sem lét sér ekki flökra
við að drýgja allar þær verstu
syndir, er hann hafði ásakað
valdhafana fyrir, meðan hann
var í stjórnarandstöðu. Alþýðu-
flokkurinn vaij máttlaus skó-
þurrka þeirra tveggja flokka, er
hann vann rneð. Lengst af mark-
aðist stefna flokksins af því
einu, að foringjum hans mætti
Framhald á 4. síðu
17.
Tý G gat bara vorkennt Ólafi Thors
•*—1 í útvarpsumræðunum. Mér er
kunnugt, að hann er ekki ódrengur,
og þeim, sem til hans þekkja, mun
vera hlýtt til hans fremur en hitt.
En aðstaða hans í þessum umræð-
um var brjóstumkennanleg. Hann
varð að nota alla frumræðu sína á
föstudagskvöldið til að afsaka þá
aðstöðu sem hann liefur. Öll ræðan
gekk í það að bera blak af KVELD-
ÚLFI. Er hægt að hugsa sér ömur-
Iegri kringumstæður fyrir forsætis-
ráðherra og formann stærsta stjórn-
málaflokksins? Hann er ekki aðeins
fangi Jónasar frá Hriflu, heldur er
hann einnig fangi milljóna Kveld-
úlfs. Ilann getur ckki um frjálst
höfuð strokið í stjórnmálalífinu
þeirra vegna. í stað þess að helga
frumræðu sína í almennum stjórn-
málaumræðum, þegar öll þjóðin
hlustar, stefnumálum flokks síns og
hefja sókn gegn andstæðingunum,
þá er hann neyddur til að eyða
ÖLLUM ræðutíma sínum í alger-
lega ófrjótt pex um einkamál sin.
Það er ekki von að kjósendur Sjálf-
stæðisflokksins felli sig við að
fylgja þeim foringja, sem svo er á-
statt um. Hann getur ekki fylgt mál-
um umbjóðenda sinna fram til sig-
urs. Hann annar ekki öðru en sín-
um einkamálum.
18.
Mér blöskraði alveg þær bar-
dagaaðferðir gömlu flokkanna að
ráðast að ykkur Þjóðveldismönnum
með upplognum ásökunum í út-
varpsumræðunum, eftir að þessir
sömu flokkar höfðu orðið á eitt sátt-
ir um að varna ykkur máls í þess-
um umræðum. Þeir þekkja víst ekki
regluna: Sá, sem er óstefndur, á að
vera ónefndur. En það er grund-
vallarregla í réttarfari allra siðaðra
þjóða, og markað í vitund hvers ein-
asta drengskaparmanns, að ekki
skuli vega að þeim, er eigi fær
vörnum við komið. En við höfum nú
auðvitað séð svo mikið af skugga-
legum bardagaaðferðum þeirra
flokka, sem hafa trúna á ofbeldið
að leiðarljósi, að maður þarf ekki
að Iáta neitt koma sér á óvart.
19.
Blaðið Vísir hefur borið sig illa
undan upplausninni í Sjálfstæðis-
flokknum. Það segir að „samheldni,
samheldni og ekkert annað en járn-
föst samheldni“ geti bjargað. En
liverjum á nú að bjarga? Fyrir
hvaða liagsmuni berst flokkurinn
eiginlega? Ætli það sé ekki líkt á
komið um fleiri en mig með það,
að þeir efist um að það séu almenn-
ir hagsmunir. Eg sé þess ekki merki
nú upp á síðkastið, að flokkurinn
berjist fyrir hag heildarinnar, þess
vcgna kaus ég hann ekki núna, eins
og ég hef þó gert um langa liríð. Eg
veit að foringjarnir vilja liafa sam-
lieldni manna um sín eigin hags-
munamál. í þeirra augum er almenn
ingur „utangarðsfólk“. Gleggsta hug-
mynd fengu menn um það einmitt í
Vísi, þar sem talað var um það, livað
Reykvíkingum OG SJÓMÖNNUM
fyndist urn hlutina. Sjómennirnir
eru ekki „Reykvíkingar“ á máii
blaðsins, enda þótt liöfuðstaðurinn
sé fyrst og fremst grundvallaður á
starfi þessarar stéttar.
Haukur í Horni.