Þjóðólfur - 27.07.1942, Qupperneq 2

2
Þ ] Ó Ð Ó L F U R
Mium
Mánudagurinn 27. júlí 1942.
Ritstjóri: Valdimar Jóhannsson
Ritstjórn: Skólavörðustíg 3. Sími 4964
Flokkur, sem vill afnema
flokka
í kosningabaráttunni héldu sum
andstæðingablöðin því allmjög á
loft, að Þjóðveldismenn ættu þá eina
hugsjón að standa yfir höfuðsvörð-
um allra annarra flokka. Var því ó-
spart haldið fram, að Þjóðveldis-
menn miðuðu þátttöku sína í lands-
málum við það eitt að afnema alla
aðra flokka nema sinn flokk, er síð-
an skyldi öðlast alræðisvald í þjóð-
félaginu. Væri flokki Þjóðveldis
manna í þessu tilliti mjög ólíkt far-
ið og flokkum þeim, er „löggilt” hafa
sjálfa sig til að vera hina einu og
sönnu „lýðræðisflokka” í landinu.
Hið sanna er
Hér er ekki aðeins byggt á alger-
lega ósönnum forsendum, heldur er
staðreyndum beinlínis snúið við.
Þjóðveldismenn stofnuðu flokk sinn
til að vinna gegn hinum vaxandi
öfgum flokksræðisins. Hver og einn
þeirra flokka, er fyrir voru í land-
inu, berjast fyrst og fremst fyrir því
að brjóta aðra flokka á bak aftur.
Takmark þeirra hvers og eins er að
útrýma áhrifum annarra flokka og
ráða einir lögum og lofum í þjóð-
félaginu. Barátta þessara flokka lýt-
ur í höfuðatriðum lögmálum stiga-
mennskunnar, þar sem aðeins er
spurt um vald, en aldrei réttlæti eða
þegnskap. Sá þeirra, er ræður fyrir
afli atkvæða á löggjafarþingi þjóðar-
innar, hefur óskorað vald til hvers
sem vera skal. Minnihlutinn er rétt-
laus. Völdin hafa unnizt í harðvít-
ugri baráttu, þar sem aldrei er hirt
um drengilegar leikreglur eða heið-
arlegan vopnaburð. Réttur sigurveg-
arans er ótvíræður, réttleysi hins
sigraða er algert.
Ofbeldi og ofbeldisflokkar
Þessir stjórnarhættir grundvallast
á hreinu ofbeldi. Flokkarnir eru
málsvarar ákveðinna stétta. Jafn-
skjótt og einn þeirra nær úrslitavaldi
um meðferð þjóðmála hefjast beinar
og óbeinar ofsóknir á hendur þeirra
stétta, sem valdaflokkunum eru mót-
snúnar. Er þá aldrei hirt um alþjóð-
arheill, heldur aðeins um hag þeirr-
ar stéttar, er valdaflokkurinn styðst
við og hvað vænlegast sé til að
tryggja áframhaldandi valdaaðstöðu.
Hér skortir algerlega réttlátan, óháð-
an úrskurð þriðja aðila, sem ekki er
háður einstökum stéttum, flokkum
eða klíkum heldur gætir hagsmuna
þjóðarheildarinnar, kemur í veg fyr-
ir ofbeldi, tryggir jafnan rétt og
skapar jafnar skyldur. — Þessi að-
ili getur verið þingdeild kosin á ann-
an veg en fulltrúasamkoma flokk-
anna, þjóðkjörið ráð eða þjóðkjör-
inn dómstóll, allt eftir því, hvað ít-
arleg rannsókn leiddi í Ijós, að væri
heppilegasta formið.
Þeir fíokkar, sem ekki vilja sætta
sig við slíkan úrskurð, taka ofbeld-
ið fram yfir réttlætið. Verða þeir að
sjálfsögðu kenndir við þá afstöðu og
nefndir ofbeldisflokkar.
Markmið Þjóðveldismanna
Þjóðveldismenn efna til Iands-
málasamtaka í því skyni fyrst og
fremst að koma í kring grundvallar-
breytingum á stjórnskipulagi þjóðar-
innar, er í höfuðdráttum sé svo, er
að framan er lýst. Og það ræður af
líkum, að þeir ætla sér ekki annan
hlut en öðrum flokkum. Þeir eru
reiðubvinir til að „þola rétt” enda
gera þeir það beinlínis að stefnu-
máli sínu, að öllum flokkum sé gert
að hlíta óháðri, réttlátri dómsupp-
kvaðningu um úrslitaáhrif sín á hin
þýðingarmestu mál þjóðarheildar-
innar. Þjóðveldismenn fylkja liði í
þeim megintilgangi að hnekkja þeim
anda ofbeldis og einræðis, er gegn-
sýrt hefur stjórnarfar vort, löggjafar-
starfsemi og framkvæmdavald. Þeg-
ar forustumenn þeirra flokka, sem
fyrir eru í landinu, lýsa sig andvíga
þessu höfuðstefnumáli Þjóðveldis-
manna, þá er það beinlínis af því, að
þeir hafa tekið trú á ofbeldið og
berjast fyrir óskoruðu drottinvaldi
sínu í þjóðfélaginu.
Höfum viðurkenndar rétt-
arfarsreglur til hliðsjónar
Það er auðvelt að sannfæra sig
um réttmæti þeirrar skipunar í
stjórnarfarslegum efnum, sem lýst
er í höfuðdráttum hér að framan
með því að hafa í huga viðurkenndar
réttarfarsreglur allra siðmenntaðra
þjóða. í réttarfarsmálum eru þrír
aðilar, sækjendur, verjendur og dæm
endur. Mönnum mundi þykja það
ærið ófullkomið réttarfar, ef líkams-
yfirburðir, liðsafnaður eða annað of-
beldi af hálfu sækjenda eða verj-
enda ætti að ráða úrslitum mála,
eins og tíðkast meðal frumstæðra
þjóða, þar sem menn varða að
„taka” rétt sinn en missa hann ella.
Siðmenntaðar þjóðir hafa fært rétt-
arfarsreglur sínar í það horf, að
sækjendur og verjendur flytja mál
sín og rökstyðja svo vel, sem þeim
má auðið verða. Að því búnu gengur
í máli þeirra úrskurður óháðs aðila,
er dæmir eftir lögum og málsástæð-
um. Enginn vitiborinn maður dirfist
að tala um „réttarfar”, þar sem ekki
eru óháðir dómstólar.
í stjórnarfarinu eru flokkar þeir,
er gæta hagsmuna einstakra stétta,
hinir raunverulegu sækjendur og
verjendur. Og það leiðir af sjálfu
sér, að þar sem þeir tveir aðilar eru,
verður einnig hinn þriðji að vera til
staðar, svo fremi að ofbeldið eigi
ekki að verða síðasta orðið. Vald og
frjálsræði flokka á að takmarkast
við það að sækja og verja mál
frammi fyrir þeim aðila, er þjóðar-
heildin hefur kjörið til að gæta
hinna sameiginlegu hagsmuna sinna.
Ef stéttaflokkum auðnast að ganga
feti framar en hér er lýst, hefur
stjórnarfarið verið sveigt inn á vett-
vang ofbeldis, einræðis og kúgunar.
Afleiðingin verður látlaus borgara-
styrjöld í þjóðfélaginu. Hin þýðing-
armestu mál sitja á hakanum eða
eru afrækt með öllu af því að öll
orka „leiðandi” manna í opinberum
málum gengur í það að styrkja víg-
stöðu flokksins, sem þeir fylla.
Hvarvetna blasa við augum dapur-
legar staðreyndir um ófarnað þeirra
þjóða, er búa við þá skipulagshætti
ofbeldis og borgarastyrjalda, sem hér
er lýst. Vér íslendingar höfum feng-
ið nægilega dýrkeypta reynslu í
þessum efnum. Þjóðveldismenn
fylkja liði í því skyni að hvetja þjóð-
ina til að koma sem fyrst fyrir sig
viti í blekkingamoldviðri ofbeldis-
flokkanna og sameinast til viturlegr-
ar úrlausnar þess máls, sem óhjá-
kvæmilega hlýtur að ráða úrslitum
um farnað hennar, gæfu og gengi um
alla ókomna framtíð.
>000000000000000o
Stífelst
fyrirliggjandi.
Austurstræti 14. Sími 5904.
<><><><><><><><><><><><><><><><>0
Svanakaííi
fæst i flesfum
verzíunum
Guðmundur Davíðsson:
Um moldsteypuhús
HINGAÐ til lands kom norsk-
ur maður árið 1929, á veg-
um Búnaðarfélags íslands, að
einhverju eða öllu leyti í þeim
erindum að sýna mönnum hér
á landi, hvernig ætti að fara að
byggja moldsteypuhús, eins og
þau voru þá farin að tíðkast
fyrir nokkru á Norðurlöndum
og víðar. Maður þessi gerði hér
tilraunir með moldsteypu á
tveimur stöðum. Aðra á Sáms-
stöðum 1 Fljótshlíð, en hina á
Akureyri. Sagt var, að mold-
steypuveggirnir á Sámsstöðum
hefðu fallið til grunna veturinn
eftir, en steypuveggirnir á Ak-
ureyri staðizt tilraunina og hús-
ið verið notað sem fjós. Reynd-
ist það ágætlega, „hlýtt og raka-
laust“. Þessi vitnisburður kem-
ur heim við kosti moldsteypu-
húsa erlendis. Mér er ókunnugt
um, hvort fjósið stendur enn,
eða fleiri tilraunir hafi verið
gerðar þar nyrðra með mold-
steypur.
Búnaðarfélagið sá nauðsyn
þessa máls, og mun hafa litið
svo á, að hér gæti verið um
framtíðarbyggingu að ræða. Var
talað um, að ef 4 menn kynnu
þessa steypuaðferð, þá yrði hægt
að hafa einn mann í hverjum
landsfjórðungi til að leiðbeina
bændum „við byggingu gripa-
húsa úr moldsteypu“. Ennfrem-
ur væri nauðsyn að senda utan
efnilegan mann til að kynna sér
þetta verk í Noregi og Svíþjóð.
Þetta var skynsamleg ályktun
félagsins, en skaði var, að það
skyldi ekki framkvæma hana.
Áhuginn, sem þarna blossaði
upp í bili, virðist hafa kulnað al-
veg út við fall hússins á Sáms-
stöðum. Að minnsta kosti verð-
ur hans ekki vart eftir það. En
hvað varð húsinu að falli? Eftir
því, sem skýrt var frá í eftir-
mælum eftir það, mun að
minnsta kosti % af steypuefninu
hafa algerlega verið ónothæft,
en það var mulin móhella,
deiglúmór ásamt % af rauðri
leirmold. Þessu hafði verið erf-
itt að blanda saman. Deiglumór-
inn var of blautur og vildi hnoð-
ast í köggla. En hvorki köggla
eða blautt efni má nota í mold-
steypu, þó að gott sé að öðru
leyti. En nú munu þessi efni
hvergi hafa verið notuð í mold-
steypu erlendis, svo að vitað sé,
Víöjhöfum metíð í sölujá þvottaduftí
það er vegna þess að yður líkar
Típ Top þvoftaduft

Hreinsun og pressun
Hefi nýlega opnað ódýra fatahreinsun og pressun í Fischer-
sundi 3, sími 5731. Aðeins fyrir íslendinga.
Reynið viðskiptin.
Vinsamlegast
Sígrún Þorláksdóttír
og ekki álitin heppileg, var því
húsið fyrirfram dæmt til hruns.
Annars á það ekki að vera meiri
vandi að steypa veggi úr viðeig-
andi mold, en að hlaða þá úr
torfi og grjóti.
Þó að svona tækist til með
fyrstu tilraun var óþarfi að gef-
ast upp og leggja árar í bát. Hús-
ið á Akureyri sannaði, að hér
vófr til moldarjarðvegur hæfur í
steypu, enda þótt hann sé e. t. v.
ekki alstaðar jafngóður á land-
inu.
Það er langt frá því, að mold-
steypuhúsagerð sé ný bygging-
araðferð erlendis, eða sé ekki bú-
in að stíga tilraunaskrefið. Hún
hefur átt sér stað fyrir mörgum
öldum síðan og verið kunn í öll-
álfum heims. Fyrir um 2000 ár-
um síðan getur t. d. Plinius um,
að Hannibal hafi í herferðum
sínum á Spáni reist þar slík hús.
Hann segir, að bæði í Afríku og
á Spáni séu til veggir gerðir úr
mold, sem ekki séu hlaðnir, held-
ur barðir saman, eða pressaðir í
timburmótum. Geti slíkir vegg-
ir geti staðið óhaggaðir svo öld-
um skipti, og þolað regn, storm
og eld engu síður en úr steini.
Leifar af moldsteypuhúsum eft-
ir fornaldarþjóðir hafa fundizt í
Mexíkó, Kaliforníu og fleiri
stöðum í Ameríku.
Á síðustu tímum hefur mold-
steypuhúsagerð rutt sér til rúms
í mörgum löndum Evrópu, eða
alla leið frá Spáni og norður
undir heimskautsbaug. Enn þá
stendur t. d. 400 ára gamalt
moldsteypuhús á Englandi.Nátt-
úran hefur orðið mönnum að
fyrirmynd á þessu sviði sem
öðru, og kennt þeim að nota
þetta byggingarefni. Því hefur
verið veitt eftirtekt að leir, möl,
sandur og ýmiskonar sambland
af jarðefnum, hafa pressazt
saman undan þunga efri jarð-
laganna og orðið að hörðu bergi.
Víða má sjá þetta hér á landi.
Eldfjallaaska, möl og sandur
hafa pressazt og límzt saman og
myndað svokallað móberg eða
molaberg. Gildir þetta fyrir
hvaða lausa jarðtegund sem vera
skal. Allar virðast þær geta
myndað fast berg, ef þrýstingin
ofan á þeim er nógu mikil. Það,
sem náttúran hefur í aldaraðir
og áraþúsundir verið að pressa
saman og gera að hörðu bergi,
getur maðurinn með þar til gerð-
um tækjum og kunnáttu fram-
kvæmt á nokkrum dögum —
jafnvel klukkustundum.
Misheppnaða tilraunin með
moldsteypu, sem gerð var hér
um árið, sannar engan veg-
inn, að jarðvegur hér á landi sé
lakari í steypuveggi en gerist
Framhald á 4. síðu.