Þjóðólfur - 03.08.1942, Blaðsíða 4

RAFLÝSING
FÁTÆKTARINNAR
Framhald af I. síðu,
Framhald af 1. síðu.
ast í samræmi við kröfur og
þarfir tímans. En í stað þess
hefur ve^ið staðið í vegi fyrir
þróuninni af þeim öflum, sem
þykjast aldrei þreytast á að
bera hag bænda og búaliðs fyrir
brjósti. Það var meira að segja
ekki horft í að skattleggja alla
aðra framleiðslu til að standast
herkostnaðinn 1 baráttunni við
þróunina. í stað þess að vinna
að því að bændur rýmdu hin lítt
byggilegu hluta landsins og ein-
beittu sér að því að kapprækta
hina byggilegustu hluta þess,
voru þeir hlekkjaðir í fátækt-
ínni og baslinu. í stað þess að
greiða fyrir stórvirkum, nýtízku
vinnuaðferðum í sambyggðum
í veðursælustu og gróðurríkustu
héruðum landsins, var látið
staðar numið við að útvega
bændum betri tegund af ljám
(Eylandsljái) til að skafa með
þúfnakollana á sinuengjum út-
skaganna og afdalanna.
Og forustumenn landbúnað-
arins á íslandi ætla ekki að
láta sér nægja að steypa
köid og rök steinhús utan
um fátæktina á óbyggileg-
ustu stöðum landsins, því að
Nú á að raflýsa
fátæktina!
Forustumenn dreifbýlisins
lýsa því yfir, að nú eigi að raf-
lýsa allt dreifbýlið. Tugum
milljóna skuli nú varið af sam-
eiginlegu fé landsmanna til að
lýsa upp fátæktina og skapa
hinum úrelta landbúnaði sams-
konar birtu og Reykvíkingar
eigi við að búa. Auðvitað er ekki
minnzt einu orði á hið eina raun
verulega framfaramál landbún-
aðarins, róttæka endurskipun
hans, svo að dugandi menn geti
skapað sér eigi lakari afkomu-
skilyrði við landbúnað en hvaða
atvinnurekstur sem er. Öreiga-
fcúskapur og þrotlaust basl ein-
angraðra kotbænda er enn sem
fyrr hugsjón Framsóknarfor-
in'gjanna. Og það á að rígbinda
kotbændurna enn meir en orð-
ið er með því að verja tugum
milljóna til að veita hinum
björtu geislum rafmagnsins inn
í tilveru, sem þeir þrá að vera
lausir við.
Og Sjálfstæðismenn grípa
fluguna á lofti. Aðalblað þeirra,
Morgunblaðið, kemur þegar í
stað með hávær yfirboð í máli
málanna, raflýsingu fátæktar-
innar. Jón Þorláksson er ónáð-
aður í gröf sinni og honum teflt
fram fyrir skjöldu, af því að
liann fyri.r sextán árum benti á
augljósan sannleika: Að greiða
bæri fyrir rafveitum í sveitum,
þar sem sérstaklega hagaði til.
Það er augljóst mál, að ís-
Ifendingar eiga að njóta birtu og
yls frá fallvötnum landsins,
sveitafólk ekki síður en þeir,
sem við sjávarsíðuna búa. En
það væri mikið glapræði, ef
verja ætti gífurlegum fjárhæð-
um til að raflýsa ólífvænlega
staði, sem óvíst er að verði
fcyggðir um ófyrirsjáanlega
íramtíð, og til að tefja fyrir að-
kallandi og nauðsynlegri ný-
skipun landbúnaðarins, sem
hlýtur að verða í mjög róttæku
Mánudagurinn 3. ágúst 1943.
Dægurmál.
Framhald af 1. síðu.
Á öðrum vígstöðvum er allt með
kyrrum kjörum um þessar mund-
ir. Rommel hefur sig ekki í
frammi í Egiftalandi, en í síðustu
viku hermdu enskar fregnir fró
framsókn Breta þar. Að tveim
dögum liðnum var aftur skýrt
frá því, að brezku hersveitirnar
hefðu dregið sig til baka til fyrri
stöðva.
í London og' Washington fylgjast
menn með atburðunum á Austur-
vígstöðvunum af mikilli eftir-
væntingu, svo sem vonlegt er.
Það mun almennt skoðuð sem
merkileg tímamót í styrjöldinni,
ef Þjóðverjum tekst að brjótast
suður í Kákasus. Er þá búizt við,
að vígstaða Bandamanna í lönd-
unum fyrir botni Miðjarðarhafs
og í Iran verði hin örðugasta. í
Bretlandi gera menn æ háværari
kröfur um innrás engilsaxnesku
þjóðanna á meginlanið. Gagnrýni
á stríðsrekstur stjórnarinnar fer
vaxandi.
Rekja blöðin orsakir hins hernað-
arlega vanmáttar nú meira til
skipulagsins í heild en einstakra
„sökudólga". Kemur margt at-
hyglisvert fram í þeirri gagnrýni
og umræðum, er brezku blöðin
hófu eftir fall Tobruk og eftir að
sóknin í Rússlandi hófst. Verður
vikið að því í næsta blaði og
skýrt frá ýmsu, er fram hefur
komið í því sambandi.
ER ÞRIÐJI MÁLSTAÐUR
INN GLEYMDUR?
Framhald af 1. síðu.
neyddust þau til að játa, að
hvorttveggja áróðursefnið á
hendur sjúkrahúsanna væri upp
spuni frá rótum og hefði ekki
við hin minnstu rök að styðjast.
Töldu þau, að það gleddi sig
mikið, að þau þyrftu ekki að
skammast sín fyrir sjúkrahúsin
. gagnvart útlendingunum.
Morgunblaðið vildi þvo hend-
ur sínar með því að það hefði
ekki náð til forstöðumanns
Landsspítalans, þegar það var
að undirbúa sóknina — og væri
það raunverulega úr allri sök.
En ekki datt blaðinu í hug
að bíða með birtingu þess-
ara ótrúlegu „tíðinda“ þar
til því hefði tekizt að fá
umsögn forstöðumannsins
um þau. Að áliti Morgun-
blaðsins hlaut það að ganga
fyrir öllu að koma á fram-
færi óhróðri um sína eigin
þjóð.
íslendingar þurfa áreiðanlega
ekki að skammast sín fyrir spít-
alalækna sína, fremur en
læknastéttina yfir höfuð. En
það er harmsefni öllum góðum
íslendingum, að verulegum
hluta af blaðakosti þjóðarinnar
skuli vera stýrt af mönnum, er
annaðhvort eiga heima á hælum
fyrir sálsjúka menn eða bak
við öruggar tukthúshurðir.
formi, ef ekki á að liggja við
auðn í byggðinni.
Málefni landbúnaðarins munu
verða rædd nokkuð hér í blað-
inu á næstunni. Er því margt
látið ósagt að þessu sinni, sem
ella hefði verið að vikið.
Bókmenntaþættir.
Framhald af 2. síðu
áður. Hinsvegar mun margt
þykja til þess benda, að Sigurð-
ur muni eiga eftir að færast
meira í fang, rísa hærra og taka
út meiri þroska en honum hef-
ur þegar orðið auðið.
ý * * *
Flóttamaður í Rússlandi —
landnemi á heiðum íslands.
Landnám þeirra Höyershjóna í
Hveradölum á Hellisheiði þótti
með ólíkindum og vakti allmik-
ið umtal á sinni tíð. Varð veg-
farendum starsýnt heim að hin-
um lágreistu híbýlum, er þau
hjón reistu að öllu leyti með
eigin höndum, og var ekki trútt
um, að tilvera þessara landnema
þætti með nokkrum ævintýra-
brag. — En ekki mun það hafa
verið á almenningsvitorði, hve
langt hún var að komin, land-
nemakonan á heiðum íslands,
í hverjar raunir hún hafði rat-
að, né heldur að hún kynni
jafn vel „sögu að segja” og nú
er komið í ljós. En Erika Höyer
hefur fyrir nálega þrem árum
síðan ritað endurminningar sín-
ar frá æskuárunum í skáldsögu-
formi. Hefur bók hennar, Anna
Ivanowna, nú verið þýdd á ís-
lenzku af Árna Óla og gefin út
á forlagi ísafoldarprentsmiðju.
Anna fæddist upp á bóndabæ
á sléttum Kúrlands, er þá laut
Rússakeisara. Það bar að jafn
snemma, að Anna lauk barna-
skólanámi, 14 ára gömul, og
heimsstyrjöldin brauzt út. Æsku
stöðvar hennar urðu orustuvöll-
ur. Rússneski keisaraherinn
hrökk undan austur á bóginn
og skipulagslausar fylkingar
flóttafólksins leituðu æ lengra
inn í Rússland. Anna fékk að
reyna hið ömurlega hlutskipti
flóttamannsins ásamt skyldu-
liði sínu, foreldrum og systkin-
um. En fyrir tilviljun rættist úr
fyrir þeim á óvæntan hátt. Síð-
ar komst Anna að raun um
stjórnleysið og öngþveitið í
Rússlandi keisarans. Hún var
þar meðan á byltingunni stóð.
Þegar foreldrarnir fengu farar-
leyfi til ættlands síns, fylgdist
hún með þeim. Þegar þangað
. kom, sat annar bóndi á jörðinni
sem hrakti þau brott frá gamla
heimilinu með því að siga á
þau grimmum hundi. Lettland
var eins og ólgusjór. Þjóðverjar
börðust þar við rauðliða. Hug-
irnir voru í uppnámi og megnar
viðsjár í landinu. Anna trúlof-
aðist vélfræðingi, er vann við
þýzkan flugskóla. Hún fylgdi
honum áleiðis til Þýzkalands,
þegar Þjóðverjar héldust ekki
lengur við í Lettlandi. — En á
leiðinni særðist hann til ólífis,
er ráðizt var á lestina með skot-
hríð, og andaðist í örmum unn-
ustu sinnar, þegar lestin rann
yfir landamæri ættlands hans.
Frásögn frú Höyers er ljós
og látlaus. Gefur bók hennar
glögga hugmynd um ýmislegt
það, sem lítt er vikið að í stríðs-
Gengismálið árið 1939.
Framh, af 3. SÍðu.
án kauptryggingar.
9. Tekið sé til athugunar og
úrlausnar, á hvem hátt sé
bezt að vinna að sölu sjáv-
arafurðanna, þannig að sem
haganlegast sé og ódýrast
fyrir útgerðina. Það fyrir-
komulag, sem notað hefur
verið um nokkur ár virðist
þyngja útgerðina óhæfilega
með hálaunamönnum.
10. Jafnframt þessum atriðum,
sem raunverulega eru
nefnd af handahófi, er nauð
synlegt að hefjast handa
með allsherjarsparnað og
þá að lækka öll laun, er
fara yfir ákveðið hámark.
11. Sjálfstætt, eða samhliða því,
sem að framan er talið,
mætti hugsa sér hjálp til
útgerðarinnar að einhverju
leyti með útflutningsverð-
launum, er hækkuðu verðið
á fiskafurðunum fyrir út-
gerðarmönnum. — Hugsan-
legt væri að leggja skatt á
innflutta vöru, til þess að
einhverju leyti að standast
slíkan kostnað.
Allsherjarsamtök um viðreisn
í atvimiumálum þjóðarinnar er
nú svo aðkallandi, að allir, sem
til málanna geta lagt á einn og
annan hátt, ættu að láta til sín
taka.
Reykjavík, 16. marz 1939.
Jón Ólafsson.
><><><>o<><><><><><><><><><><><>
er miðstöð verðbréfavið-
skiptanna. — Sími 1710.
AREKSTUR MILLI STÓRVELDA
Laust eftir miðnætti á miðviku-
dagskvöldið var kom til átaka hér
í bænum milli fulltrúa frá báðum
hinum engilsaxnesku stórveldum.
Áreksturinn átti sér stað í Skugga-
hverflnu. Einn af hermönnum Breta-
konungs var þar á ferli og í fylgd
með honum gleðikona ein af íslenzku
bergi brotin. Bar þar þá að nokkra
hermenn úr liði hins mikla lýðveldis
á vesturhveli jarðar. Skipti engum
togum, að einn hinna amerísku her-
manna veittist að „dömunni“ og gaf
henni svo vel úti látið högg, að hún
féll í götuna. Bretinn snerist þegar
til varnar hagsmunum sínum og
sveif á árásarmanninn. Áttust þeir
við tveir einir unz lögreglumenn
tóku þá í sína vörzlu. Ekki vitum
vér, hvoru stórveldinu veitti betur í
þessum átökum, en stúlkan bólgnaði
á höfði og hefur því að líkindum
minni „sjansa" eftir en áður.
ALDUR KONU
Þegar kona segir aldur sinn, má
maður gjarna vera undrandi, en
aldrei láta í ljós efasemdir.
(Wilson Mizner).
OG SVO
var það, að sú vandasama spurn-
ing var lögð fyrir ungverskan aðals-
mann, hvort hann elskaði meira kon-
ur eða hesta.
Hann hugsaði sig um svolitla
stund, en svaraði svo hiklaust:
„Eg elska konurnar í ríkara mæli,
en ég virði hestana hinsvegar
meira“.
Huginn.
„Dunlop"
Golfjakkar,
Stormblússur,
Rykfrakkar
á unglinga og fullorðna.
Grettisgötu 57.
Cellophane
pappír
fyrirliggjandi.
I. BRYNJÓLFSSON & KVARAN
«
ÚTVEGUM
flestar fáanlegar vörur frá Bandaríkjunum.
Látið viðskiptasambönd vor í New York gefa yður
tilboð.
lóh. Karlsson & Co.
UMBOÐS- OG HEILDVERZLUN
Sími 1707. P. B. 434.

fréttum, en er þó engu að síð-
ur örlagaríkt en sjálf átökin á
vígstöðvunum.
h.f. ofnasmiðjaw
o OX H’ REYKJAVIK - ICCIANO
ooooooooooooooooo