Þjóðólfur - 10.08.1942, Blaðsíða 1
Útgefandi: MUNINN h. f.
AfgreiSsla og auglýsingar:
Laufásvegi 4, sími 2923.
Þjóðólfur kemur út á hverjum
mánudegi og aukablöð eftir þörf-
um. Verð kr. 6.00 á misseri. í
lausasölu 25 aurar. Áskriftargjöld
greiðist fyrirfram.
Víkingsprent h. f.
í(st & BAUGI
ERU AUGU ÞEIRRA EKKI
LENGUR HALDIN?
f tveim blöðum sérhagsmuna-
flokkanna hefur nú nýlega örl-
að á verulegum skilningi á því,
hversu mjög stjórnháttum þjóð-
arinnar sé ábótavant. Dagblaðið
Vísir hefur tvívegis gert að um-
talsefni, hvílíkur háski þjóðar-
heildinni geti stafað af hinu ört
vaxandi flokksræði í landinu. —
Er bjaðið jafnframt að vænta
þess, að hinir nýkjörnu þing-
menn muni kannske stinga hér
við fótum og hafa áhrif á stjórn-
hættina til hins betra. Eru slík-
ar bollaleggingar að sjálfsögðu
broslegar firrur. Eða er ekki öll-
um ljóst, að þessir „nýju“ menn
eru komnir inn í þingið sem lít-
il tannhjól í stórri vél, er ekki
verður stöðvuð nema með á-
kveðnum skipulagsbreytingum?
v *
Eftir að Vísir var með þessar
bollaleggingar, kvaddi Morgun-
blaðið sér hljóðs í málinu. Lýsti
það yfir þeirri skoðun sinni, að
völd og áhrif flokkanna væri
hin eina trygging fyrir heil-
brigði stjórnarfarsins, sem um
væri að ræða. En ekki hafði blað
ið fyrr lokið þeim hugleiðingum
en það tók að lýsa því, hversu
gersamlega allir aðrir flokkar en
Sjálfstæðisflokkurinn væru ó-
hæfir til að fara með stjórn
landsins, af því að þeir færu
með umboð ákveðinna sérhags-
muna. En nú er hvorttveggja, að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
sýnt í verki sitt sanna innræti,
blinda sérhagsmunastreitu í
þágu nokkurra harðdrægra stór-
gróðamanna, og svo hitt, að
„flokkur allra stétta“ er raun-
verulega óhugsandi fyrirbæri.
Þess vegna verður útkoman í
öllum aðalatriðum hin sama fyr-
ir þjóðarheildina, hvort sérhags-
munaflokkurinn, sem stjórnar
landinu, heitir Framsóknar-
flokkur eða Sjálfstæðisflokkur.
Hefur Morgunblaðið því komizt
að hinni sömu niðurstöðu og
Vísir: Að sjálfir stjórnhættir
þjóðarinnar beri í sér frækorn
mikillar ógæfu fyrir land og
þjóð. — Mun það og dómbærra
manna mál, að þar hafi þessum
blöðum ekki missýnzt, enda þótt
menn séu löngu hættir að vænta
sér mikils af þeim.
En gefa ekki þessar niðurstöð-
ur blaðanna til kynna, að rit-
stjórar þeirra sjái betur en þeir
láta, þegar þeir verja ævi sinni
til að berja í bresti óhæfs þjóð-
skipulags, sem er dæmt til að
falla, enda þótt það sé brauðstrit
þeirra að breiða skikkjufald
„lýðræðisins“ yfir vargaklær
sérhagsmunanna ?
Er mjúlkin, sem Reykvikingar neyta,
hættuleg almennri heilbrfgði ?
Athyglisverð ummæli læknis um mjólkurmálið
ÞJÓÐÓLFI hefur borizt til eyrna, að um þessar
mundir bryddi allmjög á veikindm í bænum, er
læknar óttist að eigi rætur sínar að rekja til óholl-
ustu í neyzíumjólk bæjarbúa.
Sneri blaðið sér því til eins af kunnustu læknum bæjar-
ins og spurðist fyrir um, hvað hæft væri í þeséum orðrómi.
Jafnframt ræddi blaðið nokkuð við lækninn um mjólkurmálið
í heild. Skal hér skýrt frá því helzta, er á góma bar í samtalinu.
— Hér 1 bænum ber óvenju-
lega mikið á garnaveiki um
þessar mundir, einkum 1 börn-
um, hóf læknirinn máls. Það er
ekki hægt að fullyrða, að þetta
stafi frá mjólkinni, en það eru
meiri brögð að þessum veikind-
um en telja verður eðlilegt.
Fjörefnasnauð mjólk, sem
bein sýkingarhætta
getur stafað af.
— Hvert er álit yðar á neyzlu-
mjólk Reykvíkinga? spyrjum
vér lækninn.
— Það verður að telja fullvíst,
að langfluttrar mjólkur gæti nú
meira á markaði hér í bænum
en nokkru sinni fyrr, þar eð
Korpúlfsstðabúið hefur nú verið
lagt niður. En eins og menn
vita, er það ýmsum hættum
undirorpið að flytja neyzlu-
mjólk um langa vegalengd.
C-vitamin mjólkurinnar getur
eyðilagzt, ef hún verður fyrir
miklum hristingi á langri leið.
Og eins er hitt, að Colíbakte
riur, sem geta verið hættu-
legar mönnum, aukast og
margfaldast, ef mjólkin er
geymd, sérstaklega ef hún
er ekki höfð í kaldri
geymslu.
Auk þess er talið víst, að
mjólkurstöðin hér sé ekki
í því ásigkomulagi, að
mjólkin sótthreinsist við að
fara í gegnum hana. I Dan-
mörku er sú krafa gerð til
bezt mjólkur, að hún inni-
haldi ekki yfir 6—800 bak-
teriur í grammi. í neyzlu-
mjólk Reykvíkinga skipta
þær milljónum, eftir því
sem rannsóknir hafa leitt í
ljós. Væri það áreiðanlega
öllum fyrir beztu, ef hægt
væri að losa mjólkina við
þann óþverra.
Það er mjög illa farið, að ekki
skuli vera til stórt og myndar-
legt kúabú í næsta nágrenni
bæjarins. í þeim efnum var
mjög vel af stað farið,
þar sem Korpúlfsstðabúið
var. Það er illa farið,
ef ekki tekst að koma upp
slíku búi í grennd bæjarins hið
fyrsta. Og það er mjög athug-
andi, hvort Korpúlfsstðir muni
ekki vera heppilegasti staður-
inn til þess.
Brýnustu verkefnin.
— Hverra aðgerða teljið þér
brýnasta þröf í mjólkurmálinu?
— Þetta svokallaða mjólkur-
mál en nú 1 því horfi, að það
er beinlínis stórvítavert að láta
vitandi vits við svo búið standa
ár eftir ár. Þessi fjögur atriði
málsins tel ég mest aðkallandi:
í fyrsta lagi: Að koma upp öfl-
ugu kúabúi > sem næst
Reykjavík. En til vara: kúa-
búi, sem væri nægilega
stórt til að framleiða alla
barnamjólk fyrir höfuðstað-
inn.
í öðru lagi: Setja upp við Ölfus-
árbrú kæli- og sótthreinsun-
arstöð, er uppfylli ströng-
ustu nútíma kröfur.
í þriðja lagi: Fá tafarlaust nýja
mjólkurstöð í Reykjavík.
f fjórða lagi: Afla sérstakrg
;láta, er svari kröfum tím
ans, til að flytja í mjólkina
um langar vegalengdir.
Óglæsilegar staðreyndir.
Það fer ekki hjá því, að hin
athygðlisverðu ummæli læknis-
ins, sem greint er frá hér að
framan, veki fólk til alvarlegr-
ar umhugsunar um þetta helzta
velferðarmál höfuðstaðarbúa.
Af ummælum læknisins verður
þetta ljóst:
Mjólkin, sem seld er á
markaði í Reykjavík, er
nokkurra daga gömul. Hún
hefur verið flutt ókæld um
langar vegalengdir í ílátum,
sem alls ekki svara fyllstu
kröfum þar að lútandi. Hinn
langi flutningur á mjólk hef
ur þau áhrif, að gera má ráð
fyrir að hún sé fjörefna-
snauð fæða, þegar hún kem-
ur á borð neytendanna í
Reykjavík. Af geymslu
mjólkurinnar leiðir, að
bakteríumagn hennar eykst
og margfaldast. En koma
mætti í veg fyrir það að
verulegu leyti, ef mjlókin
væri kæld, t. d. við Ölfus-
árbrú eins og læknirinn
leggur til. Hreinsun mjólk-
urinn í Reykjavík, er að-
eins til málamynda, þar eð
mjólkurstöðin í hænum
virðist ekki vera í því ásig-
komulagi að mjólkin sótt-
hreinsist við að fara í gegn-
um hana.
Afleiðing alls þessa er sú, að
í Reykjavík nærast ungbörn og
sjúkt fólk — svo að ekki sé
talað um fullfrískt fólk á bezta
aldri — á fjörefnasnauðri, lang-
fluttra mjólk, sem inniheldur
milljónir af bakterinum í
hverju grammi, þegar sú krafa
er gerð í nágrannalöndum vor-
um, að sama magn af mjólk
innihaldi ekki yfir 6—800 bakte-
ríur.
Fyrirlitningin
fyrir almennri heilbrigði
Menn mun reka minni til þess,
að fyrir fáum árum létu nokkr-
ir læknar í ljós þá skoðun sína,
að almenningi væri þörf á að
neyta grænmetis og ávaxta í
heilsuverndarskyni. Vissar klík-
ur tóku þetta óstinnt upp. Var
veitzt að læknunum leynt og
ljóst. Þeir voru hundeltir með
svívirðingum eins og um verstu
óvini þjóðfélagsins væri að
ræða. Þeim var gefið hið sam-
eiginlega smánarheiti „appel-
sínulæknar“ og þótti læknum
ekki gerð meiri smán en að
nefna þá því nafni. Ekki var
leitað raka gegn kenningum
læknanna. Fyrirlitningin fyrir
almennri heilbrigði lék lausum
hala. Málið var afgreitt með
slagorðum. Þjóðin hefði tórt um
margra alda skeið án þess að
smakka ávexti eða grænmeti,
sögðu fjandmenn skynsamlegra
hollustuhátta.
Nákvæmlega hið sama á sér
stað um mjólkina. Á hæstu stöð-
um þykir það ekki vert neinnar
endurskoðunar eða breytinga,
þó að þannig sé farið að um
Framhald á 4. síðu.
Brezk blöð leita nú orsaka
hinna hernaðarlegu ófara í
sjálfum grundvallaratriðum
skipulagshátta sinna. —
Gagnrýni, sem einnig á er-
indi til íslendinga. — Þekkj-
um við ekki þessar veilur af
nærtækum dæmum?
------ Yfirlit Þjóðólfs. —
BBREZKUM BLÖÐUM verður nú tíð-
rætt um hinn hernaðarlega veik-
leika brezka heimsveldisins og ófarir
þess hvarvetna þar, sem það kemur
við sögu í styrjöldinni. —
Kemur margt athyglisvert fram í
umræðum blaðanna, og má vel ver^a
íhugunarefni víðar en í Bretlandi. —
Verður blöðunum nú tíðræddara en
áður um grundvallaratriði þau, er
rekja mega til orsakir ófaranna, þótt
enn bryddi allmjög á því einkenni
brezkrar gagnrýni, að leita uppi á-
kveðna ,,sökudólga“, er beri að fjar-
lægja — og þá muni öll önnur vand-
ræði leysast.
JOHN GORDON ræðir styrjaldarmál-
in í skörulegri grein í Sunday Ex-
press, blaði Beaverbrooks lávarðar. —
Hann segir, að Hitler geti ekki unn-
ið stríðið, enda berjist hann ekki leng-
ur fyrir lokasigri sínum, heldur til
þess að draga sem flest með sér í
fallinu, og gera stríðslokin að ægi-
legu öngþveiti. — Eftir að hafa sleg-
ið þessu föstu, víkur Gordon að af-
stöðu Breta í styrjöldinni. Hann ját-
ar veikleika þeirra, en segir, að hvort
sem þeim líki betur eða verr, hvort
sem þeir telji sig nægilega sterka eða
ekki, þá geti þeir ekki skotið sér
undan því, að stríða fyrir hinum
sameiginlega málstað Bandamanna.
Og hann segir það vera augljóst mál,
hver sú byrði sé, er brezka heims-
veldinu beri að axla. Það sé stofnun
nýrra vígstöðva á meginlandi Evrópu,
ekki einna, heldur tveggja, þriggja
— eða jafnvel fjögurra, ef þörf krefji.
Við vinnum ekki þetta stríð með því
að beita okkur að hálfu, segir Gor-
don. Við vinnum það ekki með stríðs-
vél, sem er í einhverju áfátt.
HERNAÐARLEGUR VEIKLIEKI
brezka heimsveldisins verður greinar-
höfundi næst að umræðuefni. Hann
segir: Veikleiki okka r á ekki rætur
í hugarfari þjóðarinnar. Hann hefur
ekki skapazt af staðfestuleysi henn-
ar eða skorti á kjarki. Hann stafar af
ákveðnum veilum í stjórnháttum okk-
ar, sem eru öllum augljósar. Þær eru
þessar:
/. Þjoðin velur sér leiðtoga eftir
flokkslegum lit, en ekki eftir hæfi-
leikum. %
2. I herþjónustunni er þess ekki
gætt, að hæfustu menirnir fái notið
Framhald á 4. síðu.