Þjóðólfur - 06.09.1942, Qupperneq 1

Útgefandi: MUNINN h. f.
AfgreiSsla og auglýsingar:
Laufásvegi 4, sími 2923,
Þjóðólfur kemur út á hverjum
mánudegi og aukablöð eftir þörf-
um. Verð kr. 6.00 á misseri. í
lausasölu 25 aurar. Áskriftargjöld
greiðist fyrirfram.
Víkingsprent h. f.
II. árg.
Mánudaginn 6. sept. 1942.
32. tölublað.
Tollheimtufflenn og
K AÐ hefur skipt um Vísi síðan Árni frá • Múla lét
* af störfum við blaðið. Nú er andleg fátækt og um-
komuleysi berasta einkenni þess blaðs, er fyrir fáum
mánuðum síðan hafði á að skipa einum snjallasta
penna í stétt íslenzkra blaðamanna.
En stöku sinnum rís Vísir úr öskustó og gerir sig líklegan
til atkvæða. En ádeilur blaðsins eru kynlega fálmandi og ómark-
vissar. Það er gjarna farið á snið við kjarna málanna, vikið að
yfirborði þeirra eða aukaatriðum.
Á myndinni sést nýjasta gerð amerískra skriðdreka að æfingum. Þeir
eru vopnaðir 75 mm og 37 mm fallbyssum, auk vélbyssna. Yfir þeim
sveima tvær stórar sprengjuflugvélar.
Arásahætta og
varúðarráðstafanir
^ltan.......................
»t é~» nt Ucimi
SÍÐAN Bretar misstu Singapore
og aðrar stöðvar sínar í hinum
fjarlægari Austurlöndum, hefur
mönnum í Bretlandi ekki þótt meira
vert um neitt áfall í stríðinu en
það, er Tobruk féll í hendur Romm-
els og honum auðnaðist að sækja
inn í Egiftaland. Enda var hvoru-
tveggju til að dreifa: Að
Vígstöðvar Bretum tókst ekki að
Breta. halda velli á þeim víg-
stöðvum, þar sem þeir
voru til andsvara, og svo hitt, að úr-
slit orustunnar um Egyptaland eru
líkleg til að hafa hin örlagaríkustu
áhrif á gang ófriðarins í heild. Urðu
hrakfarimar á Lybiu tilefni til óvægi
legrar gagnrýni á herstjórn Breta
þar eystra og á forustu Churchills í
stríðsrekstrinum, enda urðu mikil
mannaskipti í herstjórninni í Egifta-
landi og hinum nálægari Austur-
löndum.
Brezki flotinn hefur nú ekki leng-
ur not Möltu sem herskipahafnar.
Valda því hinar tíðu loftárásir ó
eyna. Skip, sem þar lægju, mundu
verða hin ákjósanlegustu skotmörk
ílugmanna frá Möndulveldunum.
Brezki flotinn verður því Lð hafa
aðalbækistöð sína í
Þverrandi Alexandriu og á af
yfirráð á sjó. þeim ástæðum
harla örðugt um
stöðuga vörzlu á austurhluta Mið-
jarðarhafs. Og í brezkum blöðum er
ekki farið dult með það, að af missi
Alexandriu mundi leiða, að flotinn
væri útlægur gerr úr austanverðu
Miðjarðarhafi og Suezskurðurinn
yrði ekki lengur brezk þjóðbraut.
(The New Statesmann and Nation).
Sama blað spyr, hvaða stöðvar við
Miðjarðarhaf og í hinum nálægari
Austurlöndum Bretum bæri að
leggja áherzlu á að verja, ef þeir
misstu Egiftaland. Svarar blaðið því
til sjálft, að tvenns bæri þeim að
gæta eftir það; Olíulindanna í Irak
og Persíu og vegarins yfir Persiu
(Iran), sem liggur
Ef Egiftaland að bakdyrum Káka-
félli —. sus. Þegar svo væn
komið, sköpuðu olíu-
lindirnar hjá Grosny, Baku, Mosul
og Abadan herfræðilegt vandamál
(Síðan þetta var ritað, hafa Þjóð-
verjar mjög nálgast olíulindirnar hjá
Grosny með sókn sinni í Kákasus).
Yztu varnarlínur þessara staða
lægju um Palistínu, Beyrout og
Cyprus og vörn þeirra vígstöðva
byggðist á aðflutningum eftir þjóð-
veginum frá Basra og Bagdad. Suez-
skurðurinn hefði þá litla þýðingu
fyrir Bandamenn, en Persaflþi yrði
nauðsynleg samgönguleið — jafnvel
enn nauðsynlegri en Burmabrautin
var á sínum tíma. Ef við misstum
hann, segir blaðið, má vel svo fara,
að við bíðum ósigur í styrjöldinni.
Aðflutningar til okkar eigin hers og
til Rússa byggjast á því að haldið
verði opinni siglingaleiðinni um
Persaflóa.
Má af þessu ljóst vera, hversu
geysiþýðingarmikill þáttur styrjald-
arinnar er háður í löndunum
við austanvert Miðjarðarhaf.
Þarf því engan að furða, þótt
hrakfarir Breta í Lybiu fyrr í
sumar, kæmu óþægilega við menn í
Bretlandi, enda lætur J. L. Garvin
svo um mælt í Sunday Express fyr-
ir hálfum öðrum mánuði síðan, að
ef Egiítaland félli, mundi líf brezku
stjórnarinnar hanga á þræði.
Skotum Vísis hefur jafnvel
geigað svo mjög, að þau hafa
hitt fyrir afleiðingar en ekki or-
sakir. Þannig fór blaðinu t. d. nú
fyrir skömmu í hvatvíslegri
Árás á tollstjóra.
Blaðið skýrir frá þeirri al-
kunnu staðreynd, að inn- og út-
flutningur til landsins sé stór-
um erfiðleikum háður vegna
seinagangs í áfgreiðslu Toll-
skrifstofunnar. Veitist það síðan
að tollstjóra fyrir það, að hann
muni ekki starfi sínu vaxinn og
verði að fá til annan mann, er
líklegri sé til að starfrækja þetta
embætti með betri árangri.
NÚ er það að vísu
ekki í verkahring
Þjóðólfs að halda
uppi vörnum fyrir tollstjóra. En
hvorttveggja er, að Vísir hefur
vakið máls á vandamáli, er vert
er að ræða, þótt lagið geigaði
hjá eftirmönnum Árna frá Múla,
og svo hitt, að árásin á tollstjóra
er einhver hin ómaklegasta, er
hér hefur sézt lengi. Þjóðólfur
hyggur það ekki fara milli mála,
að tollstjóri sé í röð hinna
fremstu embættismanna lands-
ins og hinna fáu heiðarlegu em-
bættismanna, er telja sig hafa
skyldur að rækja í stöðu sinni.
En hinu er þjóðin nú orðin van-
ari, að embættin séu skoðuð sem
„lén“ flokksgæðinga, er engar
skyldur fylgi. Hin persónulega
árás Vísis á einhvern vinnusam-
asta og skylduræknasta embætt-
ismann landsins er því miður
gáfulegt frumhlaup. En vel er
það þess vert, að leitað sé að
þeim syndurum, er gert hafa alla
tollheimtu á íslandi að rándýru,
seinvirku og óstarfhæfu „skrif-
finnsku“bákni. Hjá þeim eru or-
sakir þeirra meina, sem Vísir
hefur fundið til, þótt á óljósan
hátt væri.
Óstarfhæft skipulag.
Innheimta ríkisins á tollum og
sköttum er orðinn víðtækur
óskapnaður. Tollheimtumönn-
um þess er beinlínis ekki unnt
að leysa starf sitt af höndum
nema með ærnum tilkostnaði,
mikilli tímaeyðslu og óendan-
legri skriffinnsku. Hið óstarf-
hæfa Alþingi hefur fylgt þeirri
reglu um nokkurt undanfarið
árabil til að mæta nýjum þörf-
um ríkisins til fjárútláta með
sérstökum sköttum og tollum, í
stað þess að sameina sem mest
alla innheimtu tolla og skatta.
Skattheimtu af útfluttum sjáv-
arafurðum er t. d. skipt niður í
sex gjaldaflokka:
lVz% útflutningsgjald
Vs— fiskveiðasjóðsgjald
Vz— fiskimálasjóðsgjald
14 °/0o útflutningsleyfisgjald
Vs— viðskiptanefndargjald
2% síldarsölugjald.
Ef menn flytja út einn kassa
af hrognum, þá skapar það fimm
reikningsdæmi fyrir skrifstofu
tollstjóra. Sama á sér stað um
innflutningstollana. Hver ein- •
asta „faktúra“ er mörg reikn-
ingsdæmi. Tollheimtan verður
alls ekki framkvæmd svo að
viðunandi sé, nema hún verði
færð til miklu einfaldara forms.
Hinir margskiptu tollar og
skattar eru aðeins til þess falln-
ir að skápa óstarfhæft skipulag
í tollheimtunni. útflutnings-
gjald af sjávarafurðum á t. d.
aðeins að vera í einu lagi.
Skipting þeirra tekna, er þannig
fást í ríkissjóðinn, eiga ekki að
heyra undir sjálfa tollheimtuna.
Sama má segja um alla aðra
gjaldheimtu ríkisins. Hún verð-
ur flóknari, margbrotnari og ó-
starfhæfari með hverju ári sem
líður. Sú þróun er stöðugt í full-
um blóma. Þegar ríkið tók í sín-
ar hendur útgáfu námsbóka fyr-
ir börn, var tafarlaust stofnað-
ur nýr tekjustofn til að bera
þann kostnað, svokallað náms-
bókagjald, er sýslumenn inn-
heimta með þinggjöldum. Nú er
svo komið, að hin ýmsu gjöld,
er sýslumenn innheimta á mann
talsþingum, fylla stóra blaðsíðu.
Ef sumir tekjustofnar ríkisins
eru teknir út af fyrir sig, er
vafamál hvort innheimta þeirra
svarar kostnaði. Gjaldið fyrir
„hrútsmerkið“ fræga hefur t. d.
varla gert betur en en að stand-
ast kostnað við innheimtuna,
enda var það loks lagt niður.
Einfaldari skattheimta.
„Skriffinnskan“ í xambandi
við hina margbrotnu skatt-
heimtu er að verða óviðráðan-
leg. Starfslið tollheimtunnar
hefur margfaldast á fám árum.
Framhald 4 4. aíftu.
BLAÐIÐ Vísir telur þess
ekki aðeins litla þörf, held
ur beinlínis hættulegt að ræða
árásarhættu hér á íslandi og
vanbúnað þjóðarinnar til að
mæta slíkum hörmungum.
Telur blaðið, að með því vinn-
ist það eitt að æsa hugina og
skapa hjá almenningi ótta við
hættuna.
Þjóðólfur er ekki á sama
máli og Vísir um þa'ð, að þjóð
inni beri ekki að horfast í
augu við þá hættu, sem mönn
um mun yfirlei'tt finnast tals-
vert rík ástæða til að óttast.
Þaö er brýn nauðsyn og ótví-
ræð skylda að gera allar þær
varúðarráðstafanir, sem kost-
ur er á og í voru valdi stend-
ur. Og það er ekki ástæða til
að ætla, að vanstilling þjóð-
arinnar sé svö mikil, að menn
missi stillingu sína og jafn-
vægi, þótt um þessi mál sé
rætt og varúðarráðstafanir
gerðar.
Á hinum æðstu stöðum virð
ist lífskoðun Vísis hins vegar
eiga góöan jarðveg. Það er vit
að mál, að Loftvarnanefnd,
sem hefur unnið merkilegt
starf í þá átt að firra stórfelld
um vandræðum, ef til loftá-
rása skyldi koma á bæinn, á
| við mikla erfileika að stríða
vegna tregðu og skilningsleys-
is af hálfu bæjaryfirvaldanna.
Þannig hefur nefndinni verið
synjað um fé til aö reisa
bráöabirgðaloftvarnaskýli í
miðbænum , t. d. á Arnar-
hóli, enda þótt það sé vitað
mál, að í miðbænum eru að
jafnaði fleiri menn á ferli en
unnt er að rúma í kjallara-
herberjum þeim, er þar hafa
verið tekin til afnota í þessu
skyni.
Vísir er kannske að undir-
búa vörn fyrir bæjaryfirvöldin
ef til óhappa skyldi draga. Þá
á auðvitað að segja að óskyn-
samlegt hefði verið að gera
nokkuö, því að fólkið hefði
kannske orðið hrætt! — En
þáð er óvíst, hvort það þættu
góð rök, ef til alvörunnar
kynni að koma.
Húsaleiga og húsnæði
Alþýðublaðið
og smælingjarnir.
Aðsend grein, er birtist hér í
blaðinu fyrir skömmu síðan, hef-
ur orðið Alþýðublaðinu tilefni
til óljósra svigurmmla í garð
Þjóðólfs. Greim þessi var hófleg
og rökstudd gagnrýni á húsa-
leigulöggjöfina. En af ummæl-
um Alþýðublaðsins um hana
verður helzt ráðið, að það tákni
sérstakan fjandskap Þjóðólfs í
garð hinna smáu að veita slíkri
grein rúm. Alþýðublaðið kemst
þó að sömu niðurstöðu og leigj-
andinn, er ritaði greinina í Þjóð-
ólf, að húsaleigulöggjöfin hafi
reynzt haldlaus sem neyðarhjálp
í hinu mikla öngþveiti, er skap-
ast hefur af húsnæðiseklunni. En
blaðið virðist telja húsaleigulög-
gjöfinni það til gildis, að húsa-
leigan hafi þó ekki hækkað. Veit
Alþýðublaðið ekki, að húsaleigan
i nýju húsunum í Reykjavík er
ákveðin með uppboði? Hefur
Framh. á 4. síðu