Þjóðólfur - 14.09.1942, Blaðsíða 4

Vröurexgnín
vrö preniiireisíd
Fi'amhald aí 3. aíöu.
lurni og veröur íyrir hastar-
legur árekstri ut-an frá. Aul-
inn, sem hefur veriö úttroð-
inn af hálfmeltum þjóðfélags-
fræðum, dregur ekki að sér
meira cn einn til tvo tugi for-
vitinna álreyrenda og veröur
venjulega að athlægi fyrir ó-
makið,
En ef sá sami er settur í
handjárn, dreghm fyrir dóm-
arann, síðan í fangelsi og
dæmdur til þrjátíu og fimm
ára útlegöar, þá fara allir aö
vorkenna honum og loks verð-
ur hann aö æruverðugum
píslarvotti.
En viö skulum minnast eins.
Það hafa verið til allt eins
margir píslai*vottar fyrir vond
eins og fyrir góö málefni.
Þeir eru óútreiknanlegir menn
og maður veit aldrei, hverju
þeir munu taka upp á næst.
Einmitt þess vegna vil ég
segja: Látum þá tala og
skrifa. Ef þeir hafa eitthvaö
skynsamlegt fram að færa, þá
skulum við taka tillit til þess,
en ef svo er ekki, gleymast
þeir skjótt. Grikkirnir virðast
hafa hugsaö þannig, og jafn-
vel Rómverjarnir geröu það
allt fram á keisaratímana. En
um leið og rómverski þjóö-
höfðinginn varö keisaráleg há-
tign og hálfguö, frændi Júpí-
ters, og óendanlega hátt upp
hafinn yfir alla aöra daúö-
lega menn, þá breyttist þetta.
Afbrotiö, sem var gefið
nafnið „crimen laesae majes-
tatis”, hið svíviröilega afbrot
gegn hátigninni, var fvmdiö
upp. Þaö var hreint pólitískt
afbrot, og frá tímum Ágúst-
usar til Justinianusar var
mörgum varpaö í fangelsi
fyrir að hafa talaö of djarft
um þjóöhöföingjann. En ef
persóna keisarans var látin í
friði, var það umtalsefni varla
til, að Rómverjinn þyrfti nokk-
uö aö gæta sín.
Framhald af 3. síðu.
er húsnæði selja, og svo hitt, að
mcð þessum lögum, er vcrið að
framkvæma markvissa tilraun til
þess að auka húsnæðisvandræði
og gera húsakostinn verðminni og
óvistlegri.
BREYTINGAK
Þajð, sem þarf að gera, er að
gefa frjálsa það háa verðvísitöiu
á húsaleigu, að liúseiganda sé
vorkunnarlaust að halda húsnæð-
inu í góðu standi, án þess að eign-
in skapi honum verri lífsskilyrði,
en fyrir stríð, eða sé honum á
nokkum hátt lilutfallslega verð-
minni eign. Mun eins og nú er
komið láta nærri 100% hækkun,
enda ætti með því að vera hægt
að samræma leigu eldri og yngri
húsa. Ætti húsaleigunefnd að
hafa það starf og einnig ætti
hún að skoða allt leiguhúsnæði í
bænum og hafa fulla heimild til
þess að ákveða, að þeir, sem ekki
halda leiguhúsum sínum við, bæði
utan og innan, fái ekki hina lög-
boðnu hækkum, nema því aðeins
að uppfylltar séu kröfur húsa-
ieigunéfndar að fullu og öllu.
ÞriPHIFUR
Mánudagur 14, sept, 1942.
Úgæfustund þjððarinnar
Framhald af 1. aíðu.
fært fólk í landinu, án tillits til
efnahags, og ráðstafa síðan öllu
starfsafli landsmanna á skipu-
legan hátt til nauðsynlegra
starfa. Vinnuafl til hernaðar-
vinnunnar átti ekki að láta af
hendi nema samkvæmt ákvörð-
un stjórnarvaldanna. — En þetta
var ekki gert. Afleiðingarnar
eru þær, að talsverður hluti af
vinnuafli þjóðarinnar er á skipu-
lagslausu reiki milli lítt nauð-
synlegra athafna, vinnufærir
karlar og konur halda að sér
höndum vegna skjóttekins stund
argróða og herirnir hafa boðið í
vinnuaflið móti landsmönnum
sjálfum.
Stríðsgróðann bar að taka „úr
umferð“ og leggja hann til hlið-
ar til nýsköpunar atvinnulífsins
að stríðinu loknu og annarra
þjóðnýtra starfa. Það hafa verið
uppi Þrálátar deilur um það,
hversu mikill hluti hans skyldi
heimilaður togarafélögum til
endurnýjunar skipastóli þeirra.
Slíkt eru fánýtar orðræður um
aukaatriði og vel til þess fallið
að varpa ljósi yfir viðfangsefni
stjórnmálamannanna á tímum
háskans og vandans. Stríðsgróð-
inn á allur að ganga til þeirra
þarfa, sem nefndar voru. Hvort
umráðamenn stóratvinnutækj-
anna eru svo „skuldaðir“ fyrir
honum gagnvart þjóðarheild-
inni, skiptir auðvitað engu máli
ef gengið er út frá því, að hin
stórvirkustu atvinnutæki eigi
fyrst og fremst að vera rekin í
þágu almennings.
E'
1 N þjóðnýtum aðgerð-
um í aðsteðjandi
vandamálum hefur
ekki verið sinnt. Valdamennirn-
ir í þjóðfélaginu hafa við engu
getað snúizt vegna „uppboða“ og
kjósendaveiða. Stríðsgróðinn er
stöðugt í umferð. Þann hlutá
hans, sem tekinn er með skött-
urn, er stöðugt verið að „bjóða
upp“. Forsprakkar flokkanna,
eiga allir óskipt mál um það. að
bjóða væntanlegum kjósenduní
sínum hvers konar tylliboð á
grundvelli þessa fengs, er hægt
Væri þá húsaleigunefndin nokkunj
konar geréardómur í því, Ina.'J
gera ætti húsunum til góða á-
sa.mt byggingarful'ltrúa eða þeim
öðrum, sem þessi mál hafa til
meðferðar fyrir hönd bæjarstjórn-
ar.
En ætli stjórnin hinsvegar að
halda áfram á þessari braut, sem
hún nú cr á í húsnæðismálunum,
hlýtur það að enda með því sama
og í kaupgjaldsmálunum. Lögin
verða brotin bæði ljóst og leynt,
og þeim sýnd fullkomin lítilsvirð-
ing á allan hátt, þar til stjórnin
neyðist til að þjóna réttlætinu með
því að nema þau úr gildi. Má bú-
ast við þeim mun verri afleiðdng-
um, sem það er síðar gert,
Karl Friðriksson
sé að skipta upp. Hver stéttin
eftir aðra, hver hagsmunahóp-
urinn eftir annan, er leiddur á
sölutorg gróðavímunnar og
pappírspeninganna. Sjálfstæðis-
flokkurinn á „síðustu boð“ með
verðhækkun á mjólk og kjöti,
sem er líkari draumi en veru-
leika. En það fara líka kosning-
ar í hönd. Sjálfstæðisflokkurinn
ætlar að hafa um það óvefengj-
anleg jarteikn í hjaðningavígum
kosningabaráttunnar, hvern hug
hann beri til bændastéttarinn-
ar! Þeir kunna órðið að „reka
pólitík“, mennirnir, sem íslenzka
þjóðin hefur falið forustu í mál-
um sínum.
Jafnar sakir.
Framsóknarforingjamir telja
sig hafa hreinan skjöld í þess-
um málum. Þeir eru víst búnir
að gleyma Því, að í meira en
hálft ár stjómaði Hermann Jón-
asson landinu undir því kjörorði,
að hann væri „ábyrgðarlaus“ í
stærsta vandamáli þjóðarinnar.
Og vafalaust vilja þeir ekki
kannast við þá grein Jóns Áma-
sonar, þar sem hann lýsir „dýr-
tíðarráðstöfunum“ þriggja
flokka stjómarinnar, sem van-
hugsuðum og gagnslausum ráð-
stöfunum. En það er tilgangs-
laust fyrir hverju sem er af
„uppboðshöldurunum“ að reyna
að fága skjöld sinn.
Togstreytuflokkamir eiga
jafna sök á þeim geigvænlega
ófarnaði, er nú blasir við þjóð-
inni. Þeir hafa verið samtaka í
aðgerðarleysi og uppboðshaldi.
Fyrir sameiginlegan tilverknað
þeirra hefur það orðið útbreidd
skoðun á íslandi, að hemaðar-
ástand væri sama og gróðabrall
og enginn þyrfti að gæta annars
en þess að hrifsa til eigin nota
sem stærstan feng úr stríðs-
liappdrættinu. Verðbólgan hefur
tekið á sig mynd ægilegrar flóð-
hylgju, sem sópar brott með sér
hverju því, er á vegi hennar
verður. Það bendir allt til, að
áfleiðingamar geti ekki orðið
aðrar en hinar dapurlegustu.
Menn hafa ástæðu til að óttast,
að upp sé að renna í lífi Þjóðar-
innar sú ógæfustund, sem helzt
verði .jafnað við það, er valda-
mestu menn hennar vógu hvorir
öðru í blindri keppni um það
vafasama „hnoss“ að fá að svikja
ættjörðina í liendur framandi
valds.
♦oooooooooooooooo
Citrónur
oUverpoo^
Sími 1135 — 4201
ooooooooooooooooo
U(an úr heímí
í,'ramhaid af 1. síðu.
ályktunum almennra mannfunda
í Bretlandi, þar sem sömu kröfum
er haldiö á loft. Þegar Churchill
ók frá flugv'ellinum til Kreml,
heilsaði hann mannfjö’danum með
,,V”-merki. Því var tekið með
miklum fögnuði. Fólk hélt að
hinir -tveir útréttu fingur tákn-
uðu tvennar vígstöðvar.
Brezk blöð ræða um heimsókn
Churchills í Moskvu sem ,,tíma-
móta-atburð”, heldur þessi frétta-
maður, er sjálfur dvelst í Moskvu,
áfram. Rússnesk blöð hafa allt
aðra skoðun. Og ekki hafa Amer-
íkumenn verið á þessari skoðun.
Pravda segir frá heim-
Vonbrigði sókninni sem ,,þýðing-
Rússa. armiklum atburði”, en
í j.leiðara” blaðsins er
aðeins talað um loforð Banda-
manna utn að efna til nýrra víg-
stöðva í sumar. Afstaða annarra
blaða er mjög með sama hætti.
Það er sagt, að andrúmsloftið
innan múra Kreml hafi verið
þrungið af fyndni og gamanyrð-
um. En var ekki dulin beiskja í
gamninu ? Rússar hafa skoðað
það sem afgert mál, að stofnað
yrði til nýrra vígstöðva á meg-
inlandinu á þessu sumri. Þeir tóku
orð Bandamanna eins og þau
voru töluð og drógu ekki eitt
augnablik í efa helgi loforða
þeirra. Vonbrigðin eru bitur.
Enska þjóðin, sem dag hvern lof-
ar hinn vígdjarfa rauða her, veit
ekki, hversu kalt andar þaðan í
hennar eigin garð. Mér hefur
gefizt kostur á að lesa bréf, sem
eitt rússnesku blaðanna fékk frá
skólastjóra einum. Þar segir:
„Sérhver þjóð í Evrópu, sem hef-
ur treyst á loforð Breta, hefur
verið skilin eftir ein og yfirgef-
in. Þær hafa verið molaðar nið-
Ur á f'áum vikum. Við höfum
barizt í fjórtán mánuli og Eng-
land segist enn ekki vera tilbú-
ið að veita okkur lio”. — Það
var mikil yfirsjón að hefja um-
ræður um nýjar vigstöðvar án
þess að ætla sér ao láta athafnir
fylgja orðuni. Rússnesku blöðin
og rússneska uppiýsingaþjónustan
tóku loforðm sem góða og gilda
vöru en ekki sem lauslegt hjal.
Rauði herinn snýr nú baki að
borgarmúrunum og verst af ofur-
kappi. Voronezh stendur eins og
bjargfast sker. Og Stalíngrad
verður þýzka hernum áreiðanlega
örðugur þröskuldur að yfirstíga.
En herlið Rússa í Kákasus er í
miklum nauðutm statt.
Franitíðiii. Framsókn Þjóðverja í
Norður-Kákasus er
sambærileg við þyngstu neyðar-
stundirnar í Frakklandi og Úkra-
ínu. Maikop hefur fallið í hendur
þýzka hersins og Grosny er í yf-
irvofandi hættu. Rússar munu
verja Baku og veginn til Svar-ta-
hafs af örvinglaðri harðneskju,
en Þjóðverjar hafa væntanlega
yfirburði í lofti.
Rússar bera ógæfu og and-
streymi með aðdáanlegri hug-
prýði. Matvælaskortur er á næsta
( leiti. Jökulkuldi vetrarins fer í
hönd í höfuðborginni. Kolin frá
' Donhéraðinu hita ekki lengur hí-
| býli hennar. En þúsundir ungra
rússneskra stúlkna hafa unnið að
viðarhöggi til þess að bæta úr
þessum skorti. Rússar eygja eng-
ar aðrar leiðir en sigurinn eða
dauðann.
><><><><><><><><><><>o<><><><><><
Ódýrar bskur
Ýmsar bækur til fróðleiks
og skemmtunar.
Talsvert úrval af
skáldsögum.
Bókabúðin Klapparstíg 17
(milli Hverfisgötu og Lindargötu).
ooooooooooooooooo
2 ný|ar bæbnr
HALLDÓR STEFÁNSSON:
Eínn er geymdur
Nýtt smásagnasafn, yfir 16 ark-
ir í stóru broti. Þar á meðal er
ein af perlum íslenzkra smá-
sagna — „Hernaðarsaga blinda
mannsins”, sem hefur vakið
mikla athygli meðal enskumæl-
andi manna, en hún birtist í víð-
kunnu brezku tímariti fyrir
skömmu.
Þetta er þriðja bók Halldórs,
áður eru komin út „í fáum
dráttum“, gefin út í Berlín og „Dauðim: þriðju hæð“.
in kostar 15.50, 19.50, 27.00 (skinn). —
Bók-
„Sara"
töfrandi ástarsaga frá Jótlandi, eftir Jóhann Skjoldborg, hið
víðkunna danska skáld, þýdd af Einai'i Guðmundssyni, þjóð-
sagnasafnara. Sara kostar 13.50, 16.50, 26.50 (vandað skmnband).