Þjóðólfur - 18.09.1942, Qupperneq 1

Útgefandi: MUNINN h.f.
Afgreiðsla og auglýsingar:
Laufásvegi 4, sími 2923.
Þjóðólfur kemur út á hverjum
föstudegi og aukablöð eftir
þörfum. Verð kr. 6.00 á miss-
eri. í lausasölu 30 aurar.
Áskriftargjöld greiðist
fyrirfram.
Víkingsprent h.f.
Ríkisstjómin. Það varð að ráði
að ríkisstjómin sæti áfram í um-
boði Sjálfstæðis- og Framsóknar-
flokksins. Lét formaður hins
síðamefnda flokks svo ummælt,
að ekki mundi unnt að fá „betri
stjóm” eins og sakir stæðu, enda
em flokkarnir nú onnum kafnir
við uppboölshald á þjóðarbúinu
og komast ekki til þess að sinna
hrýnum þörfum þjóðarheildar-
innar.
* * *
Bílaúthlutun. Það varð að ráði
að Alþingi kysi þriggja manna
* nefnd til að annast úthlutun
þeírra bíla, er einkasalan flytur
til landsins. Kosningu hlutu:
Gísli Jónsson alþm., Jón Sigurðs-
son erindreki og Stefán Jónsson
skrifstofustjóri. — Þessum mó'nn-
um mun ætlað að meta hina póli-
tísku verðleika manna til að oðl-
ast leyfi til bílkaupa.
* * *
Mót. Dagana 13.—15. þ. m. héldu
nokkrir norðlenzkir prestar, kennar-
ar og leikmenn mót með sér á Ak-
ureyri. Mótið fjallaði um ýms menn-
ingarleg vandamál á sviði skóla,
kirkju og uppeldismála. Fundar-
stjóri var Friðrik A. Friðriksson pró-
fastur á Húsavík, en ritari mótsins
var Hannes J. Magnússon kennari á
Akureyri. Framsöguerindi á mótinu
fluttu sr. Benjamín Kristjánsson, sr.
Friðrik A. Friðriksson, sr. Friðrik J.
Rafnar, vígslubiskup, Pétur Sigurðs-
son erindireki og Snorri Sigfússón
skólastjóri. — Ályktun, er fundur-
inn afgreiddi, verður birt síðar.
* * *
Nýjar bækur. Víkingsútgáfan
hefur sent á markaðinn tvær nýj-
ar bækur. Önnur er smásagna-
safnið Einn er geymdur eftir
Halldór Sfefánsson, hinn góð-
kunna smásagnahöfund. Hin er
Sara, ástarsaga frá Jótlandi eft-
ir Johann Skjoldborg, þýdd af
Einari Guðmundssyni. — Bók-
anna verður nánar getið síðar.
• * * *
Félagsmál á Islandi nefnist nýtt
rit, er Félagsmálaráðuneytið hef-
ur gefið út. Ritið skiptist í tólf
kafla og er þar að finna yfir-
gripsmikinn fróðleik um hina
ýmsu þætti ísienzkrar félagsmála-
löggjafar (,,social”-löggjöf). —
Ritstjóri var Jón Blöndal hag-
fræðingur en hvatamaður útgáf-
nnnar var fyrrverandi félagsmála-
ráðherra Stefán Jóh. Stefánsson.
— Auk ritstjórans rita í bókina
Sverrir Kristjánsson sagnfræðing-
ur, Jónas Guðmundsson eftirlits-
maður sveitarstjórnarmálefna,
Símon Jóh. Ágústsson uppeldisfræð
ingur, Skúli Þórðarson magister,
Guðm. I. Guðmundsson hrm. og
'Steingrímur Steinþórsson búnað-
armálastjóri. Rit þetta er mikið
að vöxtum og myndarlegt að
frágangi.
* * *
Samtíðin, septemberhefti: Viðtal
við Einar Ól. Sveinsson um Háskóla-
bókasafnið, grein um afrek lækna-
vísindanna gegn sjúkdómum ellinn-
ar, smásaga, ýmsar greinar o. fl.
II. árg.
Föstudagurinn 18. sept. 1942.
34. tölublað.
Arnt Jónsson frá Múla:
Rabbað um „rosafrétt”
SEIN NI partinn í fyrradag var ég á gangi
niður í miðbæ. Þar var fullt af blaða-
strákum og hrópaði hver sem betur gat:
„Rosa-fréttir! Árni frá Múla orðinn leiður á íhald-
inu!“
Mér sýndist salan ganga ágætlega. Eg fór að velta fyrir
mér, hvert það væri 1 raun og veru nokkur „rosa-frétt“, að
maður gæti orðið „leiður á íhaldmu“.
Mér varð hugsað til þriggja
manna, sem sátu saman hér
um kvöldið og voru að tala
um, hvemig ætti að komast
að raun um, hver væri sann-
ur sjálfstæðismaður. Sá fyrsti
sagöi, að góður sjálfstæðis-
maður væri auðþekktur á því,
aö hann fylgdi foringjanum
skilyrðislaust. Annar hélt því
stíft fram, að bezti sjálfstæð-
ismaöurinn væri sá, sem dug-
legastur væri að bjarga sér.
Sá þriðji hikaði lengi, eins og
hann kæmi sér varla að því,
að láta álit sitt í ljós. Loks-
ins segir hann: „Eg fer nú
mest eftir því, hvað maðurinn
er óánægður með flokkinn“.
Hinum kom auðvitað saman
um, að þetta væri ekkert svar
og gæti hver skilið sem vildi.
Ú er það auðvitað ekki
alveg gefið að maður
þurfi endilega að vera ,,leiður
á íhaldinu“, þótt hann segi sig
úr flokknum. Ef hann trúir
einhverjum öðrum flokki bet-
ur til að fylgja þeirri stefnu,
sem hann aðhyllist, hvað er
þá eðlilegra en hann fari í
þann flokk? Það ætti ekki að
vera nein „rosafrétt“.
En þó er það hverju orði
sannara, að maður, sem yfir-
gefur flokk, af því hann vill
vera stefnu sinni trúr, á það
á hættu að vera stimplaður
„flokkssvikari“. Og oft er það
stefnusvikarinn, sem hrópar
hæst um flokkssvikin. Enginn
er sá auli, að hann viti ekki,
að stefnan er grundvöllur
flokkanna. Þess vegna er hverj
um manni heimilt að fara úr
flokki, sem hefur brugðizt stefn
unni. Og honum er það í raun
og veru skylt, ef til er annar
flokkur, sem fylgir stefnunni
betur. Þetta viðurkenna allir
frjálslyndir menn. En það er
gamalt og nýtt fyrirbrigði, að
ráðríkir foringjar ætlast tii
þess, að flokksmenn þeirra
fylgi þeim mögluriarlaust,
hvaða refilstigu, sem þeim
dettur í hug að leggja inn á.
Ef flokksmennirnir fara svo að
telja það höfuðdyggð að fylgja
foringjunum skilyröislaust, þá
er einræði fyrir stafni.
Þeir sem vilja hugsa og geta
hugsað, munu samfærast um,
að það er enginn „rosafrétt“,
þó ég hafi sagt mig úr Sjálf-
stæðisflokknum og gengið í
Þjóðveldisflokkinn. Eg trúi
varla, að til sé það fífl í Sjálf-
stæðisflokknum — þó hægt sé
að fullyrða of mikið í þeirri
grein — sem óttast að ég vilji
vinna Sjálfstæðisstefnunni
tjón. Eg lýsi því yfir, að trú
mín á sjálfstæðisstefnuna er
óbreytt. En ég get bætt því
við, trúin á flokkinn, sem
kennir sig við þá stefnu, er
ekki upp á marga fiska.
ÉR dettur auðvitað
ekki hug að mæla mig
undan allri sök á ófarnaði
flokksins. Þótt handjárnum sé
ef til vill ekki beitt þar eins
óþyrmilega og í sumum öðrum
flokkum, þá er auðvitað full-
komið aðhald um það að
skera sig ekkú úr leik, þegar
meiriháttar mál eru á döfinni.
Ef menn eru óleiðitamir eða
hikandi, þá er brýnt fyrir þeim
að þeir megi ekki gera óvina-
fagnað, og láta þá flestir sér
segjast.
En þó ég mælist ekki und-
an minni hlutdeild í ráðstöf-
unum flokksins almennt, þá
eru einstök mál, sem ég þyk-
ist eiga heimting á, að vera
ekki bendlaöur við. Svo er t.
d. með gerðardóminn. Eg
minnist þess ekki, að það hafi
komiö opinberlega fram, hver
ágreiningur var um það mál
innan flokksins, áður en
bráðabirgðalögin voru gefin
út, Eins og menn muna komu
engin Sjálfstæðisblöð út hér
í bænum um þessar mundir
vegna prentaraverkfallsins.
Þótt einstakir þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins hefðu viljað
gera grein fyrir sérstöðu sinni,
var það því ókleift. En svo
fóru líka hæjarstjómarkosn-
ingar í hönd, og þessvegna
um fram alt nauösynlegt að
foröast allan ,,óvinafögnuð“.
Fyrir bragöið hafa einstakir
þingmenn Sjálfstæöisflokks-
ins lagzt undir ámæli um
hlutdeild í verknaöi, sem þeir
voru alsaklausir af.
Góður kunningi minn sagði
nýlega, að engu væri líkara
Árni Jónsson frá Múla.
en Sjálfstæöisflokkurinn væri
hrokkinn upp af klakknum.
Og það er erfitt að neita
þessu. Reykjavík er höfuðvígi
flokksins. Úrslit tveggja und-
anfarinna kosninga tala ským
máli. Eftir bæjarstjórnarkosn-
ingarnar í marz, var eölilegt
að fylgistapið væri kennt því,
að andstæðingablöð hölfðu
fengið aö koma ut í mánuð,
áður en sjálfstæðisblöðin gætu
tekið til andsvara. Þetta
mundi lagast við Alþingis-
kosningarnar í vor. En hver
varð þá útkoman? Áframhald-
andi flótti.
AÐ er einkenni á ýmsum
helztu ráðamönnum Sjálf-
stæðisflokksins, hvað þeir eru
ánægðir með hið „sigursæla
undanhald”. Þetta á víst að
heita vottur um eitthvert af-
burða þrek. Þeir þykjast allt-
af vera að sigra, og telja
hreina goðgá, ef á því er tæpt,
að flokkurinn sé alltaf að
tapa. Morgunblaðið er á valdi
þessara „þrekmiklu” manna.
Það smjattar á öllum kosn-
ingaúrslitum, hversu hrakleg-
ar sem þær em fyrir flokk-
inn. Þegar ég hugsa um
Sjálfstæðisflokkinn dettur mér
alltaf í hug karl einn, sem ég
þekkti, þegar ég var strákur.
Hann hét Palli gamli og var
hér um bil blindur, en vildi
ekki kannast við sjónleysið.
Rétt hjá húsinu, sem hann
átti heima í, var talsverður læk
ur og góð brú yfir. Einu sinni
sjáum við strákarnir hvar
karl er aö staulast og ætlar
yfir brúna. En af því hann sá
kkert, hafði hann tekið skakka
stefnu, framhjá brúnni. Við
köllum til hans í mesta of-
boði og biöjum hann að vara
sig. En það var ekki verið að
taka mark á slíku. „O, ég sé,
ég sé”, sagði Palli gamli og
stakkst- beint á hausinn í læk-
inn.
Það er sök sér að vera sjón-
laus og viðurkenna það ekki,
hafa að engu aðvaranir, og
detta beint á hausinn í læk-
inn. Þetta er allt gott og bless-
að. En þegar blindingjamir
þykjast, eftir allt saman, ein-
ir til þess kjörnir að leiða
aðra, fer skörin, sannast að
segja, að færast upp í bekk-
inn. Eg hef rekið mig á það
furðu oft, að sjónleysingjarnir
eru miklu ánægðari með sína
blindu, en heilbrigðir með
sína sjón.
AÐHERRAR Sjálfstæðis-
^ flokksins börðust einsog
ljón fyrir gerðardóminum og
einhliða samstarfi við Fram-
sókn. Þeir höfðu allar aðvar-
anir að engu. Eftir að sam-
starfið slitnaði ætluðu þeir
að framkvæma gerðardóminn
eins og ekkert væri. Síðan
bera þeir bara fram frumvarp
um afnám þessara laga, og
lýsa því ýfir, að þau háífi
aldrei frá upphafi verið hald-
in! Þeir héldu sinni tign eft-
ir sem áður, en fíokkurinn
þeirra tók skellinn. Þessi sami
flokkur á að halda áfram að
treysta þessum mönnum og
þakka þeim fyrir að espa alla
launamenn landsins gegn sér,
vegna skammsýni og sjálf-
birgingsháttar. Morgunblaðið
er tilvalið altari fyrir slíkar
þakkarfórnir.
En svona er þetta í flestum
greinum. Það er tregðazt við
aö viðurkenna augljósa hluti,
ar til allt er um seinan.
Mánuðum saman er reynt að
koma sér undan því að semja
við verkalýðsfélögin. Ráöherr-
unum fannst nauðsyn á að
safna glóðum elds að höfði sér
áöur en undan var látið. Þeg-
ar upp á því var stungið í
fyrravetur, að gera alla flokka
ábyrga um stjórn landsins,
var þessu tekið sem mestu
fjarstæðu. Nokkrum mánuð-
um síðar talar Morgunblaðið
um það, fyrir munn Ólafs
Thors eins og sjálfsagöan
hlut, að allir flokkar vinni
saman. En í millitíðinni höfðu
deilur magnazt og ráðherrum
Sjálfstæðisflokksins tekizt að
hrinda frá sér fylgi í stríðum
straumum. Það má mikið vera
ef vísan sú arna hefur ekki
verið kveðin um þá, sem öllu
ráðá i Sjálfstæðisflokknum:
Greindin er býsna grunn,
það geta menn séð á því,
þeir byrgja svo hróðugir brunn
þegar barnið er dottið í.
0EGAR forustu skipti urðu
í Sjálfstæðisflokknum voru
menn að vega í huga sér,
hvor farsælli mundi reynast,
sá sem fór, eða hinn sem við
Framhald á 4. síðu.