Þjóðólfur - 21.09.1942, Blaðsíða 1

Útgefandi: MUNINN h.f.
Afgreiðsla og auglýsingar:
Laufásvegi 4, sími 2923.
Þjóðólfur kemur út á hverjum
mánudegi og aukablöð eftir
þörfum. Verð kr. Í5.00 á rniss-
eri. í lausasölu 25 aurar.
Áskriftargjöld greiðist
fyrirfram.
Víkingsprent h.f.
í(st Á BAUGI
Hvað verður um Sjálfstæð-
isflokkinn?
Brottför Áma Jónssonar og
ýmissa manna annnara úr Sjálf-
stæðisflokknum vekur að vonum
hina mestu athygli, enda þótt
hún komi ekki algerlega á óvart.
Það hefur ekki verið neitt leynd-
armál, aö forustulið Sjálfstæðis-
flokksins hefur skipzt í tvo and-
s.æða hópa nú um alllangt skeið.
Annars vegar hefur verið Kveld-
úlfsvaldið og taglhnýtingar þess,
er skoða flokkinn aðeins sem tæki •
í þágu ákveðinna sérhagsmuna.
Hins vegar hafa verið allir hinir
frjálslyndari menn, er haldið hafa
tryggð við yfirlýst stefnumál
flokksins, jöfn mannréttindl,
frelsi, umburðarlyndi og réttlæti.
Af þingmönnum flokksins hafa
skipað sér í hinn síðamefnda hóp
inn menn eins og Árni frá Múla,
Magnús Gíslason, Sigurður Krist-
jánsson, Sigurður Hlíðar og
Bjami Snæbjömsson.
Áhorfendum hefur ekki dulizt, að
innan flokksins hefur vegur Kveld
úlfs farið sívaxandi á kostnað
íiinna frjálslyndari afla. Það hef-
ur bersýnilega verið unnið að því
á skipulegan. hátt að bola þeim
frá .áhrtfum í æ víðtækari mæli.
Þeim hefur verið byggt út úr
þingflokki Sjálfstæðismanna í því,
skyni að fá þangað í staðinn ým-
issa lítilláta skósveina Kveld-
úlfs. Hinni hóflausu sérhags-
munastreytu Sjálfstæðisflokksins
í þágu þröngrar stórgróðaklíku
hefur vaxið fiskur um hrygg að
sama skapi. Afleiðingaraar hafa ,
sagt til sín á ótvíræðan hátt í '
kjörfylgistapi flokksins. Hinír ó-
breyttu kjósendur, er ekki vilja
láta skoða sig sem séreign Kveld-
úlfs, hafa yfirgefið flokkinn þús-
undiun saman. Flóttinn undan
merkjum Kveldúlfsmanna mun
verða hið mest áberandi einkenni
næstu kosninga, ekki síður en
kosninganna í vor.
örlög Sjálfstæðisflokksins eru
ráðinn, skapadómur hans augljós
hverjum þeim, er nokkrar gætur
geíur að ótvíræðri þróun. Verka- j
I
menn og sjómenn yfirgefa flokk-
inn allir sem einn. Frjálslynt mið-
stéttarfólk mun ekki heldur hugsa
til langrar viðstöðu í Sjálfstæðis-
flokknum úr þessu. Flokkurinn
verður eftir það aðeins tæki í
höndum harðvítugrar sérhags-
munaklíku örfárra stórgróða-
manna, sem hafa það eitt mark-
mið að vernda „rétt” sinn til stór
felldrar auðsöfnunar á kostnað ,
alls þorra manna. I
II. árg. Mánudagurinn 21. sept. 1941. 35. tölublað.
Hvar er konan?
Hvar er ungí maðurinn?
Hvar er verkamaðurinn?
EKKI getur hjá því farið, að ýmsir sjáfstæðismenn
reki upp nokkuð stór augu, þegar þeir sjá framboðs
lista flokksins hér í bænum. Þeir, sem hafa búizt við að
flokkurinn væri að verða alþýðlegri en verið hefur, geta
tæplega komizt hjá vonbrigðum.
Árni Jónsson, ritstjóri. .
Bjarni Bjarnason, lögfræðingur.
Jakob Jónasson. verzlurjarmaður.
Kristín Norðmann, frú.
Jón Ölafsson, lögfræðingur.
Magnús Jochumsson, póstfulltrúi.
Halldór Jónasson, hagstofuritari.
Árni Friðriksson, íiskifræðingur.
Páll Magnússon, lögfræðingur.
Gretar Fells, rithöfundur.
Næst á eftir núverandi þing
mönnum ílokksins kemur einn
af bankastjórum Landsbank-
ans og þvi næst formaöur
Verzlunai’ráösins. Hvorttveggja
þetta eru vonlaus sæti og þarf
nvorugur þeirra, Pétur Magn-
ússon né Hallgrímur Bene-
diktssonar aö kviða því aö
þurfa aö bæta þingstörfum
ofan á margvísleg önnur
störf. Þessir velmetnu og á-
feröafallegu menn eru settir
þarna til skrauts til að hæna
Kjósendur aö listanum.
Þaö er ekkert út á þessa
menn aö setja, síður en svo.
En hætt er viö aö flokksfor-
ustunni hafi misheyrzt, ef hún
heldur, aö lúnn almenni kjós-
andi sé fyrst og fremst aö
biðja um aukin áhrif frá
þeim, sem mestu ráöa 1 fjár-
málurn og atvinnulífi. Þar
mun flokknum mega teljast
borgiö, meðan Ólafur Thors
og „innsti hringurinn” hafa
tökin. Þessvegna velta ýms-
ir sjálfstæðiskjósendur vöngum
yfir listanum og átta sig ekki
allskostar á ráösnilld forystu-
mannanna.
Hvar er konan?
í fyrra vor var formaöur
Hvatarfélagsins, frú Guðrún
Jónasson höfö í „baráttusæt-
inu”. Nú er það formaöur
geröardómsins. Ólafur Thors
telur sýnilega aö Sjálfstæöis-
kvennafélagið’ „Hvöt“ og gerð
ardómurinn njóti nákvæm-
lega sömu vinsælda meöal
sjálfstæöismanna. Þess vegna
á kjörorðið nú aö vera: „For-
maöur geröardómsins skal á
þing!”
Ólafur Thórs hefur hælt
sér hér um bil eins mikiö af
aö hafa afnumiö geröardóm-
inn og hinu, aö hafa komiö
honum á. Nú hefur hann líka
í raun og veru afnumiö Hvat-
arfélagiö og þar meö alla
draumóra sjáfstæðiskvenna,
um fulltrúa á þingi. Jón Þor-
láksson var . auövitaö hvergi
nærrí eins frjálslyndur og Ól-
afur Thors, en samt krafðist
hann þess, aö konur ættu sæti
á þingi. Honum hefði senni-
lega þótt undarlegt aö förmaö
'ur Hvatar þyrfti að vera í 11.
sæti úr því aö ekki á aö kjósa
nema 8 fulltrúa. Allir vita
áö þær tvær konur, sem setiö
hafa á þingi fyrir Sjálfstæöis-
flokkinn, hafa bæði veriö
flokknum og kvenþjóöinni til
•hins mesta sóma. Hvatarfé-
lagiö hefur skaraö fram úr
öllum sjálfstæðisfélögum á
landinu um flokkslegan á-
huga og íundarsókn. Og þaö
er elcki einungis Reykjavík,
sem notiö hefur góös af þess-
um áhuga. Hvatarkonur hafa
verið boönar og húnar aö
leggja á sig hin erfiöustu ferö
alög til aö berjast fyrir flokk
sinn út um allt land.
Sennilega er það bara hug-
ulsemi af forsætisráöherra, að
úi’skurða konur ókjörgengar
til Alþingis. Hann vill koma
þeim hjá hinum erfiðu ferða-
lögum í þágu flokksins. En
þótt enginn efist um góðan
tilgang Ólafs í þessum efn-
um sem öörum, munu ýms af
hinum miöur þroskuðu flokks
systkinum hans eiga bágt að
skilja þessa hugulsemi. Og
þetta fólk spyr í einfeldni
hjartans: Hvar er konan?
Hvar er ungi maðurinn?
En SjálfstæÖisflokkurinn
hefur brugöist vana sínum í
fleiru en kjörgengi kvenna.
Hann hefur líka tekiö nýja
afstöðu til æskunnar. Eihn
oiðhagasti maöur landsina
kallaði einu sinni miöstjórn
flokkins „mis-stjórnar elli-
heimiliö“. Flokksforustunni
var óskapleg raun aö því, að
vera líkt viö elliheimili. Henni
féll þaö álíka illa og ungfrú á
efri giftingarárum, að vera
minnt á aldur sinn. Þess vegna
ákvaö flokkurinn að láta
yngja sig upp.
Þetta tókst ágætlega. Korn-
ungir, áhugasamir og gáfaöir
menn komu inn í þingið, Thor
Thors, Gunnar Thoroddsen,
Jóhann Möiler og Siguröur
Bjamason. Allir þessir menn
höfðu fengið æfingu og félags
þroska í „Heimdalli“. Hin síð-
ustu ár hefur Jóhann Haf-
stein formaður Heimdallar
veriö erindreki fokksins. Allt
þetta hefur veriö sjálfstæöis-
æskunni geysileg örfun. Á hér
aösmótum út um land var
æskulýöurinn alltaf í miklum
meiri hluta. í háskólanum
náöu sjálfstæöisstúdentar völd
um í félagsskap hinna ungu
menntamanna. Alit benti til
þess, að flokkurinn hefði náö
tökum á hugum hinnar imgu
kynslóöar. Hér í Reykjavík var
það oröin hefö, aö Heimdall-
ur ætti fultrúa á framboðs-
listum flokksins viö allar kosn
ingar. Nú spyrja menn að von
um: Hvar er ungi maðuriim?
Roskinn maöur
„keyrir út af”.
Viö skulum leita aö æsk-
unni og taka allt meö, aöal-
fulltrúa, varafulltrúa, vara-
varafulltrúa, og, þrauta-vara-
vara-vara-varafulltrúa. Fyrst
er þá Magnús vor, 54 ára. Þá
Jakob, 62. Næstur Bjarni borg
arstjóri, 35 ára. Sigurður Kr.
57 ára. Pétur Magnússon,54
ára. Hallgr. Ben., 56 ára. Allt
menn af léttasta skeiöi, aö
undanteknum borgarstjóran-
um. Jóhann Möller fyrirfinnst
ekki á listanum og yfirleitt
sjást engin merki þess, að til
séu ungir menn í varasætum
til þess aö fylla í skörðin, þeg
ar framlíða stundir. Hér er
þverbrotin hefö viö undan-
farnar kosningar. Alveg sér-
staka athygli vekur þaö, aö
hinn ötuli málsvari flokksins,
Jóhann Hafstein, veröur
hvergi í kjöri.
Auövitaö má segja, aö eldri
mennirnir séu gætnari. En
þáö er ekki algilt. AÖ minnsta
kosti eru menn nokkuö sam-
mála um, aö Jakob hafi „keyrt
útaf“ þegar hann fór aö fást
við bílana.
imynd æskunnar.
Óheppinn ræöumáöur end-
aöi einu sinni eldmóðuga hug
sjónaræðú á þessa leið: Ef
æskan vill rétta þér örfandi
hönd, þá ertu á vegi til grafar!
Þaö lítur út fyrir áö Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi ruglazt
eitthvað þegar hann var aö
leita aö kjöroröinu fyrir lista
sinn nú 1 haust. Því þaö
heföi vel mátt vera: fylgi hún
þér einhuga hin aldraða sveit,
þá ert þú á framtíöarvegi!
Ef borgarstjórans heföi ekki
notiö við, heföi vísitala aldurs
„æskunnar“ á sjálfstæöislist-
anum hækkaö eins og dýrtíö-
in. En þó enginn neiti því, aö
Bjarni Benediktsson sé ímynd
æskunnar, verða þó heild-
aráhrifin af framboðslista
Sjálfstæðisflokksins þau, aö
ekki getur liöiö á löngu, þar
til vistmennirnir á „elliheim-
t ilinu“ veröa áö hugsa fyrir
nýrri yngingartilraun.
Hvar er Óðrnn?
Málfundafélagiö Óöinn er
stéttarfélag sjálfstæðisverka-
manna í Reykjavík. Starfsemi
þessa félags hefur verið engu
tilþrifaminni en Hvatar. Fyr-
ir tilstilli þess vár Sjálfstæðis-
flokkurinn um tíma oröinn
sterkasti verkamannaflokkur
höfuöstaðarins. Þaö getur þess
vegna ekki talist nein fjar-
stæöa, aö forvígismönnum
þesso félagsskapar kæmi til
hugar aö fullt tillit yrði tekið
til verkamanna. þegar verið
væri aö raða á listann. En
„flokkur allra stétta“ hefur
í mörg horn að líta.
Óöinsmenn skilja vafalaust,
að þeim var sýnd alveg sér-
stök tillátssemi. Þaö þarf ekki
annaö en áð Sjálfstæöisflokk-
urinn fái alla þingmenn höf-
uöstaöarins kosna, þá kemst
Óöinsmaður á þing! Ef einhver
verkamaöur í Óðni væri sá
bölváður gikkur, að telja það
hálfgeröar hundsbætur fyrir
allt starf félagsins, þá má allt
af benda honum á 5. sætið.
Úr því borgarstjórinn er í-
mynd æskunnar, getui’ for-
maöur geröardómsins líklega
veriö ímynd verkamannanna
í Sjálfstæðisflokknum. a