Þjóðólfur - 08.10.1942, Blaðsíða 2

2
Mtnim
Laufásvegi 4. — Sínii 2923
Fimmtudagurinn 8. okt. 1942.
Ritstjórar:
ÁRNI JÓNSSON
VALDIMAR JÓHANNSSON (ábm.).
£{st Á EAUGI
j
Háskaleg toríæra.
Formaður Framsóknarflokksins
heldur þeim háttum, er hann tók
upp í kosningabar, ttunni í vor.
að leggja, lítt til má'.anna. Kemur
það og enda ekki á óvart, þótt
hann kjósi ekki að leggja til nán
asta samstarfsmanus síns í stjórn
má.lum landsins, ólafs Thors, og
félaga hans. Afsl. ptaleysi for-
maimsins af undirbúningi kosn-
inganna gengur jafnvel svo langt
að hann fer ekki til fundahalda
í kjördæmi sínu. Ber hann í þvi
efni fyrir sig „samning við Suð-
ur-Þingeyinga”, scm geri ráð
fyrir því, að þeir haídi uppi vöm-
um fyrir hann á kosningafundum
í sýslunni. Til endtirgjalds fyrir
það telur formaðurinn sig hafa
lofazt til að „segja sögur” í Tím-
anum til sátabótar fyrir hjörð
sína í Þingeyjarsýslu og aðra
Tímalesendur.
Þessar „rökkursögur” for-
mannsins hófust á sunnudaginn
var. Em þær að mestu marklítið
hjal gamals manns, sem þráir
völd valdanna vegna en er
íátækur af lífrænum áhugaefn-
um. En bak við hið meinlausa
skraf býr dulinn ótti. Formaður
inn er allt í einu farinn að tala
um ,,háskalegustu fiokksmyndun,
sem þekkzt hefur á Islandi”. Það
eru landsmálasamtök Þjóðveldis-
manna, sem formanninum. stafar
slík ógn af. Hann Óltast bersýni
lega að þessi stjómmálasamtök
frjálshuga manna verði „háska-
legasta” torfæran á vegi sameig-
inlegrar stjórnmálastefnu tveggja
óvinsælustu flokksleiðtoga á ís-
landi. — Það er ekki ólíklegt, að
reykvískir kjósendur geri þemi-
an ótta að raunveruleika í kosn-
ingunum 18. þ. m.
Tækifærið verður notað.
Formanni þessum vex liðskost-
ur Þjóðveldismanna mjög í aug-
um, enda þykist hann sjá í þeirri
fylkingu ýmsa þjóðkunna gáfu-
og dugnaðarmenn, sem ekki em
orðaðir við samtökin og leggja
þeim ekki liðsyrði, hvorki leynt
né ljóst. En þó að formaður
Framsóknarflokksins skipi fleiri
nafnkunnum mönnum í sveit þjóð
veldismanna cn þar hafa. valið sér
stöðu, þá mun það smátt og
smátt koma i ljós, að liðssafnað-
ur Þjóðveldismanna frá hinum
hrörnandi ofríkisflokkum verður
miklum mim meiri en jafnvel
þeir, sem mestum ótta em slegn-
ir við þessi samtök, gera ráð fyr-
ir.
Stjórnmálaleiðtogar á borð við
formann Framsóknarflokksins, er
svikið hafa allar sínar hugsjón-
ir og bmgðizt öllu því, er þeir
ÞJÖ»ékF¥R
lofuðu kjósendum, þurfa ekki að
láta sér á óvart koma, þótt fólk-
ið snúi við þeim bakinu, enda mun
það vissulega verða gert. Það
Iverður hvarvetna varþ vaxandi
áhuga fyrir stjómmálasamtökum
Þjóðveldismanna. Allur þorri
frjálshuga manna í landinu kann
þvi vel, að geta tekið afstöðu
gegn stjómmálaspillingunni án
þess að segja sig í sveit með
mönnum, sem byggja tilveru sína
í íslenzkum stjórnmálum á vígs-
gengi erlendrar stórþjóðar.
Baráttusæti í Eyjafirði.
Norður í Eyjafirði hefur sú
breyting orðið á framboði Fram-
sóknarflokksins, að Einar Áma-
son á Eyrarlandi gefur ekki fram
ar kost á sér til þingmennsku.
Annar maður á lista flokksins
við þessar kosningar er Hólmgeií
Þorsteinsson á Hrafnagili. For-
sprakkar flokksins munu télja
þetta sæti ,baráttúsæt,i’. Gera þeir
sér nokkrar vonir um að vinna
bæði sætin í kjördæminu þegar
Siglufjörður gengur nú frá. Verð
ur ekkert ráðið um hlutföllin S
fylgi flokkanna í kjördæminu af
fyrri kosningum, þar eð Siglu-
fjörður hefur nú verið gerður að
sérstöku kjördæmi. En ætla má
að Framsóknarflokknum verði
það talsvert þimgur róður að
vinna bæði sætin, þctt ekki sé
fyrir að synja að það geti tek-
izt.
En það mun naumast verða
talið, að frambjóðandinn í ,,bar-
áttusætinu” sé tiltakanlega heppi
lega valinn. Hólmgeir á Hrafna-
gili er ekki vinsæll maður í Eyja
firði, ‘þctt enginn ,,frýi honum
vits”. Hvort raunvemleg ástæða
er til þeirrar óvildar, sem Hólm-
geir á að mæta í héraðinu, verð-
ur vitanlega ekkert sagt hér. En
hitt er víst: Hún er til staðar og
líkleg til að verða Framsóknar-
flokknum til nokkurrar tafar í
baráttunni um „baráttusætið”.
Veizluspjöll.
Fyrir stuttu síðan gerði Ey-
steinn Jónsson ferð sína í Eyja-
fjörð til að efla fylgi Framsókn-
arflokksins. Hélt hann fund í
Dalvík og hafði þangað með sér
Hólmgeir Þorsteinsson. Mun Ey-
stemn hafa ætlað sér einum hljóð
lijá Svarfdælingum, en margt fer
öðruvísi en ætlað er. Áður en
iundur hófst komu til stefnunn-
ar þeir Garðar Þorsteinsson og
Þóroddur Guðmundsson. Kröfð-
ust þeir ræðutnna. a.f Eysteini, en
hann lét illa við. Fóm þó svo
leikar, ,að hann féllst á að veita
þeim sinn stundarfjórðunginn
hvomm til andsvara. Hófst fund
urinn á því, að Eysteinn flutti
einnar og hálfrar klukkustundar
ræðu. Stillti hann máli sínu í
hóf og hélt lítt á lofti ádeilum á
aðra íiokka. Dvaldi hann lengst
af við ýms aðsteðjandi vandamál.
Fékk Eysteinn gott hljóð fundar
manna og þótti lengst af segjast
allvel. Að lokinni ræðu Eysteins
mælti Hólmgeir nokkur orð, en
að því búnu tóku þeir til máls
Garðar og Þóroddur. Gerðu þeir
harða atlögu að Eysteini, sem
ekki stóðst mátið. Snerist fund-
urinn nú upp í jllorða skamma-
hrinu, sem stóð fram á nótt.
Fóm út um þúfur öll áhrif af
fundinum, sem síðast endaði f
allsherjar upplausn. Þótti Ey- 1
Svona
r
Grein sú, er hér fer á eftir, var birt um miðjan júní í fyrra
og birtist bæði í Vísi og ísafold undir nafninu „Óánægja kjós-
enda — óánægja þingmanna11. — Þeim, sem nú furða sig á brott-
för Árna frá Múla úr Sjálfstæðisflokknum, er hollt að hugleiða
þessi ummæli hans fyrir rúmu ári: „Það er hægt að reka skoð-
anaprang svo lengi, að jafnvel umburðarlyndustu menn fái sig
ekki til að skella við því skollaeyrum. Það ér eins og sumir menn
vilji afneita þeim sannleika, að upp komist svik um síðir. Eri'
það er hægt að misbjóða þolinmæði manna þar til jafnvel hriktir
í grónum vináttu- og flokksböndum”.
^ AÐ er ekki til neins að vera
* að hafa stór orð um það,
að kjósendur séu ekki nægilega
ánægðir með Alþingi. Óánægj-
an hverfur ekki við það eitt, að
sá, sem fyrir henni verður, byrsti
sig og hleypi brúnum. Og því
ekki að játa alveg hreinskiln-
islega?: óánægjan með Alþingi
er fyrst og fremst komin frá
þingmönnunum sjálfum. Þetta
er eðlilegt. Þingmennirrýr kynn
ast af egin sjón því, sem aldrei
ber fyrir augu almennings. Þeir
geta flestir þreifað í sinn eigin
barm um úrræðaleysi og hik í
lausn ýmissa þeirra mála, sem
mikilvægust eru. Og þeir kom-
ast beinlínis ekki hjá því, að
heyra sýknt og heilagt í þrusk-
inu, sem alltaf er milli þils og
veggjari og stöðugt ágerist með
hverjum deginum sem líður.
Kjósendur eru óánægðir. Þing
menn eru óánægðarj. Vafalaust
er óánægjan meðal kjósenda
mest hér í Reykjavík. Og þetta
er engin tilviljun. Þingið situr
hér. Þessvegna hafa reykvískir
kjósendur miklu betri tök en
nokkrir aðrir á að kynnast þing-
mönnunum eins og þeir eru „inn
við beinið“, en ekki bara eins og
þeir eru á opinberum fundum og
í blaðaskrifum,
Öllu samstarfi fylgir sam-
ábyrgð. Hjá því verður ékki
komizt. Og samábyrgðin er góð,
ef enginn lætur leiðast til þess,
að taka ábyrgð á öðru en því,
sem hann álítur þarft og rétt. A1
menningur fær sjaldan andúð á
mönnum í opinberu lífi, jafnvel
þótt þeim yfirsjáist oft og ein-
att, ef hann er sanfærður um
heilindi þeirra og drehgskap.
* * *
Andúðin fær þá fyrst byr í
seglin, þegar almenningur fer að
steini för sín ill og telja menn í
Dalvík og Svarfaðardal, að lítið
hafi Hólmgeir þokazt í átt til
þingsætisins við þennan i-óour-.
Bændur óánægðir iíka,
Úr verzlunarumdæmi Kaupfé-
lags Eyfirðinga berast þær fregn
ir, að þar ríki aimennur kurr út
af kjötverðinu. Við sjávarsíðuna
gætir eðlilegrar óánægju neytend
anna út af verðhækkuninni, Og
meðal bænda er engu meiri „á-
nægja” með uppboðið á kjötverð-
inu. Eru áhrif verðhækkunarinn
ar þcgar farm að segja til sín
á Akureyri og í sjávarþorpunum
við Eyjafjörð. Kjötið gengur ekki
út„ Menn kaupa yfirleitt ekki einn
Framhald á 4. síðu.
gruna leiðtoga sína um, að þeir
komi ekki til dyranna eins og
þeir eru klæddir. Samábyrgðin
verður banvæn þjóðarmein-
semd, þegar slegið er skjaldborg
um óhæfuverk, hvort sem það er
í smáu eða stóru.
Það koma aldrei öll kurl til
grafar í opinberum umræðum.
Flokksbönd og persónuleg vin-
átta valda miklu um, að þagað
er í lengstu lög, Hagsmunavon
þessa sögu að segja í einhverri
mynd af sjálfum sér eða öðrum,
ef rétt og samvizkusamlega er
frá greint.
Það er vitað mál, að á Alþingi
er hver höndin upp á móti ann-
arri. Það er öllum þingmönnum
kunnugt, að mál, sem hafa full-
komið þingfylgi, eru tafin eða
jafnvel kæfð. Það er hart að
þurfa að segja, að ábyrgðarleysi
og hleypidómum er þráfaldlega
gert hærra undir höfði en heil-
brigðri dómgreind. Það þykir
svo klókt að heiðra skálka, svo
þeir skaði ekki. En það er eðli
skálka að skaða meðan þeir geta
andann dregið og þeir fitna eins
og púkinn á kirkjubitanum af
hverri smánarfórn, sem þeim er
færð.
Það er hægt að reka skoðana-
.prang svo lengí, að jafnvel um-
burðarlyndustu menn fái sig
ekki til að skella við því skolla-
eyrum. Það er eins og sumir
menn viíji afneita þeim sann-
leik, að upp komast svik um síð-
ir. En það er hægt að misbjóða
þolinmæði manna þar til jafn-
vel hriktir í grónum vináttu- og
flokksböndum.
Alþingi er í 'hættu statt, ekki
vegna óánægju kjósenda, heldur
vegna óánáegju þingmanna. Það
‘ skal sannast, áð um leið og skipt
yrði um vinnubrögð, þruskinu
útrýmt, skoðáhaprangið kveðið
niður og „kaupþinginu” lokað,
mundi óánægja þingmanna
hverfa. Og það skal jafnframt
sannast, að óánægja kjósenda
mun hjaðna um leið. Því
óánægja kjósendánna er ekkert
nema skuggi af óánægju þing-
mannanna sjálfra.
• Á. J, ‘
Adalfundur
Pcf síafélags Ausf
urlands
ýar haliiimi aó Ketiisstöðum aö
V óUum aaguua 11.—12. septem-
ber. A ' i-uncunum voru sampyKKt-
aí' ett'iriáránúi lundarályKicanir:
| 1. „Aoauundur Uresiaieiags
j AusturiáhöS ’ * ‘tfefur “ úugnuauui
■ prestsKosnmgaiög algjónega o-
I viounancú jaint tra sipieroiiegu
sem stéttariegu sjónarmlbi séo.
j Fundurinn sKorar því eindregið
át kirkjustjórnina aö beita sér
fyrir því, aö núgiidandi prests-
kosningaiög veröi mö fyrsta num-
! in úr gúdí. 1 þeirra staö tái soin
1 uöir, er pre&tKaii iosnar, rétt til
aö kalla sér prést, og sé sú köll-
un bundin vio viija meirihiuta
satnaöar. Veröi prestur vxö köll-
un, sendir biskup köUunarbréiið
til ráðuneytisins, er veitir þá þegar
' embættiö samkvæmt þvi.
| Haii sðinuöi þar a móti ekki
tekizt að kalla sér prest, skal
biskup , setja prest, til aö þjóna
prestakallinu í eitt ár. Hafi köilun
eigi tekizt innan þess tíma, sKai
biskup auglýsa brauöið til um-
j- 'sóknar og veita það að öðru jöfnu
j samkvæmt embættisáldri”.
2. „Aðalfundur Prestafélagq
Austurlands lítur svo á, að nauð-
syn beri til, að prestar landsins
bindist samtökum um raunhæfari
aðgerðir ag hálfu prestastettarinn
ar, en beitt hefur verið til þessa,
til þess að vinna gegn stjómmála
spillingu þeirri, sem nú er orðin
ein mesta hindrunin gégn því, að
starf prestanna fyrir trú og sið-
gæði beri tilætlaðan árangur”.
3. „Fundurinn telur húsvitjanir
presta til blessunar, seu þær vei
ræktar,. og telur sjálfsagt, að
prestaköllin séu ekki stærri en
svo, að þeir géti rækt þær sem
bezt”.
Fundurinn sendi fráfarandi for-
manni félagsins, séra Sveini Vík-
ing kveðjuskeyti og biskupinum
yfir fslandi svohljóðandi ávarp:
„Aoalíundur Prestafélags Aust
urlands, haldinn að Ketilsstöðum
að Völlum dagana 11.—12. sept-
vill þakka biskupinum heimsókn
1 'hans á, starfssyæði félagsins s. 1.
[ , 2 ár og telur, að hún hafi haft
/
j vekjandi áhrif á kirkju- og truar-
líf á Austurlandi og telur fundur
inn það mjög æskiiegt, ef bisk-
upinn sæi sér fært að endurtaka
slíka heimsókn sem fyrst”-
Fundurinn fór hið bezta íram
og við ágæta rausn húsbænda að
Kctilsstöðum.
1 stjóra félagsins voru kosn-
ir:
Sr. Jakob Einarsson, prófastur,
að Hofi í Voþafirðí, formaður.
Sr. Pétur T. Oddsson, Djúpa-
'•opfi-
Sr. Marinó Kristinsson, Val-
þjófsstað.
Næsti aðalfundur er áformaður
að Vopafirði n. k. sumar.