Þjóðólfur - 16.10.1942, Síða 1

Útgefandi: MUNINN h í
Afgreiðsla og auglýsingar:
Laufásvegi 4, sími 2923.
Þjóðólfur kemur út á hverjum
mánudegi og aukablöð eftir
þörfum. Verð kr. 2.00 á mán-
uði. í lausasölu 30 aurar.
Áskriftargjöld greiðist
fyrirfram.
Víkingsprent h.f.
riflnmennsEan
Allír gömlu ííokkarnír etu mengaðír aí sömu spíllingunní
FÁAR blaðagreinar hafa á seinni árum vakið meiri at-
hygli en ádrepan „Þegar líkið fékk sinadrátt“, sem
nýlega birtist hér í blaðinu. Bar þar margt til. Greinarhöfund-
urinn, sem kallar sig „S. N.“, hefur ekki einungis opin augu og
eyru fyrir því, sem er að gerast í þjóðfélaginu. Hann hefur ó-
venjulega gott lag á að segja frá því, sem hann sár og heyrir.
Ádeila hans er blessunarlega laus við þá fýlu og skapvonzku,
sem einkennir marga þá sem þurfa að segja náunganum til synd-
anna opinberlega hér á landi.
í landafræði sem lesin var í
Menntaskólanum fyrr á árum,
var frá því sagt, að sumstaðar í
Austurlöndum þekktust ekki al-
geng hugtök eins og „heiður“ og
„sannleikur“. Þótt íslenzk
tunga sé auðug, er samt fjöldi
orða, sem ennþá vantar í málið
— sem betur fer, gæti maður
sagt. Því tungu vora skortir ekki
orð til að lýsa manndyggðum
og drengskap. Það sem vantar
eru orð til að lýsa ýmsum félags-
legum meinsemdum nútímans.
Ekki er t. d. neitt íslenzkt orð
yfir „blackmail“, „rackesteer-
ing“, „terrorism“ og ýms slík
hugtök, sem orðin eru alþjóða-
eign.
Einar Benediktsson segir að
íslenzk tunga eigi til orð yfir
„állt sem er hugsað á jörðu“. En
það er síður en svo áhyggjuefni,
að ekki eru á takteinum orð til
að skilgreina allar þær fjöl-
breyttu tegundir spillingar, sem
þróast í nútímaþjóðfélagi. Þetta
gæti verið vottur þess, að við
séum að minnsa kosti ekki
komnir lengra í ósómanum en
sumir aðrir. En þótt svo kunni
að vera, bendir margt til þess,
að við verðum ekki lengi eftir-
bátar annarra í þessum efnum.
*
Hriflumennska er nýyrði, til-
valið samheiti á þeirri marg-
háttuðu spillingu sem náð hefur
festu í þjóðlífi okkar síðustu
áratugina. Höfundur greinar-
innar ,,‘Þegar líkið fékk sina-
drátt“, segir m. a.:
„Það er Hriflumennskan
í stjórnmálunum, sem er að
steypa þjóðinni í beinan
voða, þessi andlega upp-
dráttarsýki, sem hefur nú
nærfellt í mannsaldur legið
yfir þjóðlífinu eins og nokk-
urskonar eiturgas, og brjál-
að svo alla dómgreind
manna, sem valist hafa og
valið sig hafa til andófs
þessum ófagnaði, að þeir
hafa sýkzt líka og orðið
þeirri pest að bráð, sem þeir
vildu, eða að minnsta kosti
létust vilja útrýma“.
Hriflumennskan hefði aldrei
orðið jafn skæður faraldur og
raun er á, ef margir þeirra, sem
upphaflega vildu einangra sig
frá „smitberunum“ hefðu ekki
tekið sýkina af þeim. Sósí-
alistaflokkarnir báðir, Alþýð-u
flokkurinn og S. S.-flokk-
urinn hafa frá öndverðu gengið
með hriflumennskuna í sér. Al-
þýðuflokkurinn og Framsókn
voru fram eftir öllu svo samgró-
in, að líkast var tvíburunum frá
Síam. Seinna þættust kommún- i
istarnir við og voru 1 öndverðu
ekkert annað en æxli á þessum
samgróna tvíbura-líkama. Flest-
ir leiðtogar sósíalistaflokkanna
beggja hafa býsna mikið af
hriflumennsku í blóðinu.
Sjálfstæðisflokkurinn reyndi
lengi vel að verjast hriflu-
mennskunni. Ólafur Thors náði
mikilli hylli á pólitískum upp-
vaxtarárum sínum, vegna þess
viðbjóðs, sem hann sýndi ljóst
og leynt í þessum óþrifalega
þjóðfélagssjúkdómi. Á þeim ár-
um hafði flokkurinn letrað á
skjöld sinn: „Gjör rétt, þol eigi
órétt“. Langt er síðan silkifelld-
urinn, með þessari göfugu áletr-
un, sem var fyrir enda Varðar-
salarins, hvarf þaðan. Sumir
halda að hann hafi lent í „ó-
hreinataus-pokann“.
Meðan Ólafur Thors var að
komast til áhrifa í flokki sínum,
gerði hann margar tilrau'nir til
að setja Jónas Jónsson „út úr
spilinu.“ Árum saman var Ás-
geir Ásgeirsson „stikkfrí“ í sjálf-
stæðisblöðunum, vegna þess að
hann var fremstur í flokki and-
stæðinga Jónasar Jónssonar inn-
an Framsóknar. Líku gengdi um
Bjarna Ásgeirsson og Tryggvi
heitinn Þorhallsson var tekinn
í fulla sátt fyrir það, að brjótast
undan oki Jónasar.
Þeir þrír menn, sem nefndir
hafa verið, þóttu jafnan ein-
hverjir sómasamlegustu menn í
liði Jónasar. En þeir voru auð-
vitað kallaðir „Kvislingar“, eða
öðrum álíka þokkalegum nöfn-
um af J. J. og taglhnýtingum
hans. Ástæðan til þess, að þeir
Ásgeir og Tryggvi náðu sér ekki
upp, eftir að þeir sögðu skilið
við sinn gamla flokk, var sú, að
þeir leituðu þar atfylgis, sem
of mikil hriflumennska var fyrir
í blóðinu.
Þótt Ólafur Thors leitaði sam-
starfs við Framsóknarmenn fyrr
á árum, var síður en svo að
nokkur lægi honum á hálsi fyrir
það. Sjálfstæðismenn kunnu
mjög vel að meta viðleitni hans
til að bjarga beztu mönnum
Framsóknar úr klóm hriflu-
mennskunnar. Fyrir 10 árum var
Ólafur svo ómengaður af nokkr-
um einkennum hriflumennsk-
unnar, að sá maður hefði verið
dæmdur óalandi og óferjandi í
hópi sjálfstæðismanna sem spáð
hefði því, að hinn upprennandi
foringi flokksins, hinn einarð-
legi og stórhöggi andstæðingur
Jónasar Jónssonar, ætti sjálfur
eftir að verða hriflumennskunni
að bráð.
Já, hver hefði spáð því að það
ætti fyrir Ólafi Thtfrs að liggja,
að snúa svo gersamlega við blað-
inu, að hann felldi sig ekki ein-
ungis við, að Jónas hefði sem
óskoraðast drottinvald í sínum
eigin flokki, heldur gengist bein
línis fyrir að einangra þá menn
í Sjálfstæðisflokknum, sem
héldu áfram að hafa skömm á
hriflumennskunni.
Það eru einhver meinlegustu
örlög, sem nokkurn íslenzkan
stjórnmálamann hafa hent, að
Ólafur Thors skyldi ganga svo
af trú sinni, að hann, einmitt
hann, færi að bægja til hliðar
þeim flokksmönnum sínum, sem
vildu viðhalda pestargirðingun-
um gegn útbreiðslu hriflu-
mennskunnar.
En þetta hefur skeð. Fyrir
mörgum árum var „örlögum
guðanna“ eftir Þorstein Erlings-
on, snúið í gamanbrag um örlög
íhaldsins. Mér er nær að halda
að Ólafur eigi þennan gamla
brag, einhversstaðar í fórum
sínum . En ef ég man rétt, stend-
ur þar meðal annars:
„En óhreinkast þótti nú íhalds-
ins blóð,
í auðvaldsins gullbornu niðjum,
er Ólafur Tryggvason öndverður
stóð
í andskotaflokkinum miðjum.“
Hver hefði trúað því, að þessi
kveðskapur, sem kastað var
fram í gamni fyrir uppundir 20
árum, bæri í sér þessi eftirtekt-
arverðu spádómsorð!
Eftir að þjóðstjórnin komst á,
nutu þeir Jónas og Ólafur um
stund talsverðrar hylli, af
því að mönnum skildist
að óreyndu, að sættir þeirra
táknuðu iðrun og yfirbót,
sameiginlegan ásetning um, að
láta aðeins gott af sér leiða,
sameiginlega fórnfýsi í þágu
alþjóðar.
Mér dettur ekki í hug, að þeir
félagarnir hafi 1 öndverðu ætl-
að að láta illt eitt leiða af fóst-
bræðralagi sínu. Ólafur hafði
mörg undanfarin ár staðið í
harðri og ýmsu leyti mennilegri
baráttu fyrir félag sitt, og þar
með mörg önnur illa studd fyrir-
tæki. Erfiðleikarnir, sem á hon-
um mæddu vegna fjárhags-
ástands Kveldúlfs, urðu til þess
að vekja hann til nokkurs skiln-
ings á lífsbaráttu almennings og
færa hann nær fólkinu. Á þess-
um árum breyttist afstaða Sjálf-
stæðisflokksins til verkalýðsins,
svo að tekið var á málum hans
með miklu meiri víðsýni en áð-
ur hafði þekkst. Samúð fólksins
með hinni vasklegu baráttu Ól-
afs til bjargar því félagi, sem
var og er allt annað og meira en
gróðafyrirtæki í augum þeirrar
óvenjulega mikilhæfu fjöl-
skyldu, sem að því stendur,
snerti góða strengi í fari hans.
Ólafur barðist ekki aðeins fyrir
hagsmunum illa stadds fyrirtæk-
is, sem hann var hluthafi 1, held-
ur jafnframt fyrir heiðri ættar
sinnar. Því Kveldúlfi var ætlað
að vera hið ytra tákn, þeirrar
athafnaþrár og úrræðasemi, þess
manndóms og metnaðar, sem í
eigendunum byggi. Hrun félags-
ins var ekki einungis fjárhags-
legt áfall, það var óbætanlegur
persónulegur hnekkir. Því
Kveldúlfur átti að bera af öðr-
um fyrirtækjum, eins og eigend-
urnir af öðrum mönnum.
*
Jónas Jónsson átti upptökin
að því, að Kveldúlfur yrði gerð-
ur upp. Til þess að búa þjóðina
undir að fella sig við þessa fyr-
irhuguðu aftöku, linnti hann
ekki níði um „Jensenssyni“
ár eftir ár. Það þurfti að sann-
færa menn um, að eigendur
þessa fvrirtækis /oru svo bióð-
hættulegir menn, að ekkert gæti
geymt þá tryggilega nema öxin
og jörðin.
Eftir því sem samúðin óx á
Ólafi, magnaðist andúðin á Jón-
asi. Ef Jónasi hefði tekizt að
koma vilja sínum fram, hefði
hann aldrei orðið annað en „ó-
þokki og banditt“ í munni Ólafs
og Bjarna Ben. Kveldúlfi var
keypt líf með því, að Ólafur
Thors, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, féllst á að taka inn
gúlfylli sína af hreinrætkuðum
sýkli hriflumennskunnar. Þann-
ig fórnaði þessi ágæti drengur
pólitískri heilbrigði sinni fyrir
metnað ættar sinnar.
Það er algengt, að þeir sem
haldnir' eru banvænum sjúk-
dómi, hafi ekki hugmynd um
heilbrigðisástand sitt. Ólafur
hefur vafalaust aldrei gert sér
þess grein, að hann hefur árum
saman verið sýktur af þeim
sjúkdómi, sem hann hafði mest-
an viðbjóð á, meðan hann hélt
heilsu, og honum hefur því síð-
ur komið til hugar, að hann hef-
ur alla þessa stund gengið um
sem „smitberi“ þessarar pestar.
j Ástæðulaust er að nefna mörg
: dæmi þessu til sönnunar, af því
allt þetta verður mönnum ljóst
um leið og á það er bent. En
af því Ólafur er utanríkismála-
ráðherra, er rétt að benda á eitt
eða tvö atvik, sem snerta þau
mál.
*
1935 gekk Ólafur Thors úr
utanrlkismálanefnd í mót-
mælaskyni við siðlausar árás-
ir Jónasar Jónssonar á nefnd-
armennina í viðskiptasamn-
ingnum við Suðurlönd, þar á
meðal Ríchard Thors. Honiun
fylgdu þáverandi samverka-
menn hans í utanríkismála-
nefnd, þeir Magnús Jónsson
og Pétur Mngnússon.
Eftir aö styrjöldin hófst
urðu utanr Msmálin miklu
þýðingarmeiri en áður. En
„siðleysinginn“ frá Hriflu var
formaður nefndarinnar. Á
vetrar þinginu 1941 var kosið
í nefndina. Af hálfu Sjálf-
stæðisflokksins voru kosnir
sem aðalmenn, Magnús Jóns-
son, Jóhann Þ. Jósefsson og
Garðar Þorsteinsson. Fram-
sóknarmenn áttu líka 3 full-
trúa, Jónas og tvo aðra. Al-
þýöuflokkurinn einn.
Nú var vitað að mál stóðu
þannig, að Jónas fengi ekki
nema 3 atkvæSi til formennsk
unnar. Með því að standa
saman höfðu Sjálfstæðismenn
jafn mörg atkvæði og Jónas.
Það var lagt að Magnúsi Jóns
syni að taka að sér for-
mennskuna, ef svo bæri undir
og firra þjóðina þeim vand-
ræðum, að hafa Jónas áfram
formann. Atkvæðagreiðslan
fór þannig, að í fyrstu umferö
fékk Magnús 3 atkv. en 2 seðl-
ar voru auðir.
Ekki vildi Jónas sætta sig
við þetta. Var kosið um aftur
og aftur. Loks í 5. umferð
marði Jónas 3 atkv., Magnús
2 (Garðars og Jóhanns) en 2
seðlar voru auðir. Úrskurðaði
Jónas sig nú rétt kosinn, þótt
úrslitin væru nákvæmlega
jafn óskír og í fyrstu umferð.
Ef Magnús Jónsson hefði
Framh. á 4. síðu.