Þjóðólfur - 31.12.1942, Blaðsíða 2
2
»J^PðLFUK
Áramótahugleiðing
Sagt skakkt til vegar.
Feróamaðui' kemur í nátt- 1
staó áö endaðri dagleiö. Hon- j
nm ííöur ekki vel. Hann hefur
fariö villui' vegar, lent á hál-
um ís og orðið fótaskortur.
Hann á aöra dagleið fyrir
höndum og enn aöra — ótal
dagleiðir. Hann veit áö sams-
konar torfærur veröa áfram á
vegi hans. Hann má ekki viö
því aö veröa fyrir nýju áfalli
og kviöir næstu dagleið. Ef
hann er hygginn lítur hann
yfir farinn veg og athugar
sinn gang. Hversvegna hafði
honum hlekkst á. Hann rifjar
upp það sem gerst hefur. Og
nú sér hann hvernig á öllu
stendur. Honum hafði verið
sagt skakt til vegar.
Gamla áriö er aö kveöja og
nýja áriö aö heilsa. íslenzka
þjóöin hefur lent á hálum ís
og misst fótanna. Hún rifjar
upp þaö sem gerst hefur frá
s.ðustu áramótum. Ef faxún
heföi veriö rétt leiö, hefði
mátt sneiöa fyrir svellbúnk-
ann. En henni hefur veriö
sagt skakkt til vcgar.
Brauð og leikir.
Ef vió getum ekki lært af
þeirri reynslu, seni vió höfum
fengið á árinu 1942, er okkur
glötun vis. Engir nema viö
sjálfir geta orðiö okkar gæfu-
smiðir. Vió komumst ekki hjá
að viöurkenna, aö viö höfum
sjálfir valið okkur þá leiðsögn,
sem brugöist hefur. Við verö-
um aö hafa hreinskilni og
einui'ö til aö játa aö okkur
hefur mistekist. Rómversku
harðstjórarnir friðuöu múg-
inn með því að veita honurn
brauð og leiki. Þannig var
boöið í fylgið á þeim dögum.
Lýðhyllin var föl þeim sem
örlátastur var á almannafé
fyrir brauð og leiki.
Okkur blöski’ar þroskaleysi
hins rómverska múgs. En er
ekki réttara aö tala varlega?
Minnir ekki uppboðið, sem
háð hefur verið á hinu viröu-
lega Alþingi, óþægilega á þessa
löngu liðnu niöurlægingai'-
tíma?
Rómvex’jar sögöu, aö menn-
imir væru blekktir, af því áö
þeir vildu láta blekkjast.. Is-
lenzkum kjósendum á því
herrans ári 1942, þykir hart
aö vera nefndir í þessu sam-
bandi. Hjá því veröur samt
ekki komist. Þeim átti að vera
ljóst aö þeir voru hafðir áö
gii-ningarfíflum. En samt sem
áöur fólu þeir forystxma
mönnxxm, sem höfðu sýnt
þeim slíka óviröingii.
Eindæmin eru verst.
Misstígiö spor getur leitt til
æfilangrar ógæfu. En þaö get-
ur líka orðiö upphaf mikillar
gæfu. Þaö er ann/.ö áð hrasa
en falla. Hrösunin veröur því
aöeins að falli, áð þi’ek skoi’ti
til aö reisa sig við.
Nu reynir umfram allt á
siöferðisþrek íslenzku þjóðar-
innar. Hún verður aö játa
lcttúð sÍD-i og skammsýni.
Hún veröxu’ aö læra af feng-
inni reynslu. Hxxn veröur aö
sjá aö sér. Hún vei’ður áö rífa
sig upp úr andvaraleysinu.
Ef viö höfum ekki einurö til
aö segja okkxu- til syndanna
sjálfir, verða aðrir til þess.
Viö skulum ekki reyrxa aö rétt
læta okkur meö því, áö synd-
imar séu guöi aö kenna. Þær
eru okkur sjálfxxm aó kenna.
Hver einasti vitiborinn maö-
ur á íslandi skilur iju oröiö,
aö erfiöleikamir, sem viö er-
um aö ghma vxö, eru að lang
mestu leyti sjálfskaparviti.
Viö höfxxm rakaö saman fé.
En viö erum á góöri leiö meö
að brenna þaö upp fyrir okk-
UX'. ____á
Meö fyrri styrjöld i fersku
minni og yfu’voiandi styrjóld |
fyrir augxxm, tókurn viö
upp varnarráöstafanir gegn
veróbólgu og dýrtíö. En
styrjöldin var varla skollxn á,
þegar viö geröum þessar ráö-
stafanir aö engu. Viö hjugg-
um af okkur hlífarnar um
leiö og viö lögöum í bardag-
arm.
Eindæmin eru verst. ViÖ
þekkjum enga þjóö svo' þroska
fausa, aö slík fyi’irmxmun hafi
hent hana.
Dáleidd þjóð.
Og nú em afleiöingarnar
komnar í ljós. I mesta velti-
ári, sem vió höfum þekkt, er
fariö aö ræöa uxn þaö x fullri
alvöru, aö framJeiöslan veröi
aö stöðvast af því áð hxxn
svari ekki kostnaöi. Þetta er
svo gagnstætt öllxxm guös og
manna lögxxm, að líkast er því
að fénaöurirm horaðist niöm’
í skrúögrænum sumarhaga!
En fráleitast af öllu er þó
þaö, aö þessi ófarnaður er
„bx’auöiö og leikirnir“, sem
leiötogar íslenzixu þjóöarinnar
hafa látiö í skiptum, fyrir lýö-
hylli og kjörfylgi. I „dreifbýl
inu“ hafa fi’ambjóöendxxr
•hampaö síhækkandi afm’öa-
veröi. A „mölinni“ hafa þeir
hælt sér af síhækkandi kaup-
gjaldi. Upp á þetta hafa þeir
veriö kosnir, þó öllum
komi saman um aö kapp-
hlaupiö milli kaupgjalds og
verölags sé sú svikamylla. sem
mali gi’jót úr gulli, örbirgö úr
axxö.
Þjóðin hefur látiö dáleiöast
af lýösknxminu og fagxxrgal-
anum. I Þessu dái hefur hún
veriö gint til áð vei’ölauna
þaö, sem refsl-vtert er. Nú er
hún aö reka ’feng á.
Straumhworf í vænduin
Hér hefur sú saga gerst,
sem algeng er, þegar menn
vei’Öa uppvísir aö saknæmu
athæfi: Hver kennir öðrum.
Grjóthriðin befw staöiö úr
gleiiiúsunum sitt á hvaö.-
Loks hefur þingflokkunum
tekist að mola þessi brot-
hættu heimkynní hver fyrir
öðrum. Brothljóðiö hefur vak-
ið þjóöina.
Stmumhvörfin eru að koma
Öllum. hugsandi tnömmm er
það ljóst aö’ starfshættir þjóö-
félagsins veröa aö breytast.
En ef þaö á að veröa tryggt,
aö starishættirnir breytist,
verðxxr aö breyta skipxxlaginu.
Uppgjöf Alþingis á hinxun
viösjárveröustu tímum, er svo
alvarleg áminning, aö þjóöin
leiöir hana ekki hjá sér.
Eins og nú hagar til eiu
kjósendur leiddir í þá freistni,
að gera fylgi sitt falt, þeim
sem hæst býöxxr. Og þing-
flokkarnir eru jafnframt, hver
um sig, leiddir í þá freistni
áö bjóða hæst. Hér vantar
hemil. Þingið getur ekki rækt
skyldu sína, ef þaö er ein-
vörðungu skipaö fulltrúum
sundurleitra flokka og hags-
munaheilda. Æösta úrskurð-
ai’valdið vei’óur aö vera í hönd-
um manna, sem valdir eru
sem ábyrgir starfsmenn al-
þjóöar.
Ekkert gæti veriö okkur
hættulegra en að sú trú fest-
ist í hugum okkar aö viö
gætum ekki stjórnaö okkur
sjálfir, af því aö okkur hafa
veriö herfilega mislagöar
hendur nú um sinn. Okkur
hafa veriö mislagöar hendur
af því aö sjálf skipulagið
freistar til lýöskrums og á-
byrgöarleysis. Þegar við erxxm
búnir aö koma auga á þetta’
er næsta ski’efið áð uppræta
orsakir meinsins.
Betri horfur
Áriö sem nú er áö enda
byrjaöi illa. Þjóðstjórnin svo-
kallaða vaknaöi til meðvitund-
ar ,um þaö, aö hún haföi
brugöist því höfuöhlutverki
slnxt aö berjast gegn dýrtíð-
inni. Nú átti aö bæta úr því
sem vanrækt hafði veriö. En
svo illa tókst til aö gripiö var
til óframkvæmanlegra ráð-
stafana.
Samstarfiö fór út xxm þúfur.
í staö þess aö leitast við aö
korna því á aö nýju á heilbriö-
ara og víötækaii grundvelli,
var blásiö aö glóðum sund-
rungarinnar. Illindin mögn-
uöúst dag frá degi og dýrtíöin
aó sama skapi. Sú saga er
mönnxim í fersku minni.
Eftir tvermar þingkosning-
ar varö ríkisstjóri að taka við
af Alþingi og skipa stjóm.
Þótt menn séu aö vonxxm hik-
andi við áö taka upp það fyr-
ir’komulag, áö skipxrn ríkis-
stjórnar sé aö jafnaði í hönd-
um eins rnanns, kemxxr öllum
saman um, aö þaö hafi v^riö
ómetanlegt lán í óláninu, aö
slíkt vald var til í landinu
eins og á stóð. Þaö sem ann-
ars hefði blasað við, er svo
ömurlegt, áö best fer á. áð
hafa xtm þaö sem fæst orð.
Hinni nýju stjóm er vel
tekiö af öllum almenningi,
fyrst og fremst vegna þess
aö hún er samkvæmt skipxm
'inn' alþjóðarstjóm, óháö
hinum einstöku þingflokkum.
Af þessuixx sökxim eru menn
bjartsýnni um horfumar nú
en xun síðxistu áramót, Á. J
TUkynnlno.
Listi yfir smásöluverð þeirra vara, sem Dómnefnd í verðlags-
máum hefur sett hámarksverð á :
Rúgmjöl................................... 0.86 pr. kg.
Hveiti...................................... 0,96 — —
Hrísgrjón .. .. .. .. . .................. 2,28---------
Sagogrjón .. .. .......................... 2,07---------
Haframjöl................................. I >87--------
Hrísmjöl .. .............................. 1.72---------
Kartöflumjöl ............................. 1.81---------
Molasykur ................................ 1 .95--------
Strásykur................................. ' .70--------
Kaffi, óbrennt ............................ 5,70-------
Kaffi, brennt og malað, ópakkað .......... 8,20---------
Kaffi, brennt og malað, pakkað.............. 8.44-------
Kaffibætir................................ 6,50-------
Smjörlíki .................................. 5,10------
Fiskbollur, 1 kg. dósir .................... 5,85------
Fiskbollur, /2 kg. dósir ................. 2,10 — dós
Harðfiskur ................................. 10,80 — kg.
Blautsápa.................................... 4,06-----
Epli ....................................... 4,25------
LóðarÖnglar.............................. ■ 36,52 — þús.
Kol, ef selt er meira en 250 kg........... 200,00 — smalest
Kol, ef selt er minna en 250 kg........... 20.80 — 100 kg.
Rúgbrauð, óseydd, 1500 g................ 1.50 — stk.
Rúgbrauð, seydd, 1500 ...................... 1.55------
Normalbrauð, 1250 g......................... 1,50 ----
Franskbrauð, 500 g........................ 1,10------
Heilhveitibrauð, 500 g...................... 1,10------
Súrbrauð 500 g.............................. 0,85------
Vínarbrauð, pr. stk. ....................... 0,35------
Kringlur .................................... 2,50 — kg.
Tvíbökur.................................... 6,00------
Nýr þorskur, slægður, með haus............. 0,80------
Nýr þorskur, slægður, hausaður............ 1,00 — —
Nýr þorskur, slægður, þversk. í stk...... 1,05------
Ný ýsa, slægð, með haus..................... 0,85 — —
Ný ýsa, slægð, hausuð ...................... 1,05------
Ný ýsa, slægð, hausuð, þversk. í stk..... 1,10------
Nýr fiskur (þorskur og ýsa), flakaður, með
roði og þunnildum.........?............. 1,65---------
Nýr fiskur (þorskur og ýsa), flakaður, með
roði, án þunnilda ........................ 2,30-----
Nýr fiskur (þorskur og ýsa), flakaður, roð-
flettur, án þunnilda....................... 2,75-----
Nýr koli (rauðspretta) ..................... 2,65------
Ofangreint fiskverð er miðað við það að kaupandinn sæki fisk-
inn til fisksalans. Fyrir heimsendingu má fisksalinn reikna kr. 0,10
pr. kg. aukalega. Fiskur, sem frystur er sem varaforði, má vera
kr. 0,40 dýrari pr. kg. en að ofan greinir.
ATHUGASEMD TIL SMÁSÖLUVERZLANA:
Dómnefndin vekur athygli smásöluverzlana á því, að áður aug-
lýstar ákvarðanir um hámarksálagningu eru áfram í gildi.
DÓMNEFND í VERÐLAGSMÁLUM.
Klippið út þessa auglýsingu og geymið hana, ásamt þeim aug-
lýsingum, sem væntanlega koma út næstu daga um vöruverð