Þjóðólfur - 31.12.1942, Blaðsíða 4
*
PETUIl SIGURÐSSON:
Hellalansl maðarlnn
MÉR er sagt, aó í revýu
einni hafi læknir verið
látinn gleyma að setja heilann
aftur í mann, sem hann hafði
framkvæmt á einn meirihátt-
ar uppskurö. Þetta kom þó
ekki aö sök, því að maöurinn
gat oröið blaöamaöur.
Já, margt er nú gamanið.
En svo er líka nokkuö til, er
menn kalla hinar „bölvuöu
staðreyndir".
í sambandi við þetta spaug,
kemur manni í hug alvarlegt
vandamál:
Hvaö um heila þjóöarinnar?
* Gleymdist að setja hann á
sinn staö, er íslenzka ríkið var
stofnaö? Eða, hefur ríkiö
aldrei verið stofnaö og „fag-
lega“ skipulagt? Ef ekki, þá
er kominn tími til aö gera
það. En sannarlega gefur
stjórnmálaheilsufar þjóöarinn-
ar ástæ$u til að spyrja: Hvar
er heilinn? Gleymdist aö setja
hann í manninn?
Þetta eru engan veginn
kjánalegar spurningar og ekki
bornar fram af neinu yfirlæti
eða gáleýsi. Þetta er hin
rammasta alvara og mlKlö
áhyggjuefni. Þaö er ekki nóg, j
aö á manninum sé hægri og
vinstri, þaö veröur líka aö
vera heili í höfðinu, ef vel á
að fara. Þaö er heldur ekki
nóg, aó á þjóöarlíkamanum
séu hægri og vinstri flokkar,
sem togast á og heyja stríö.
Þaö veröur einnig að vera
höfuð og heili — þriðji aöili,
Annars aöeins stríð og stjóm-
málalegt brjálæöi. Ef þriðja
aðilann vantar í stjómskipu-
lagiö, þá er þaö heilalaust og
1 raun og sannleika brjálaö.
Veröbólgan á íslandi og í
Ameríku hefur nú gert þetta
augljóst. Viö gátum ekki reist
rönd vió veröbólgunni, þó
reynt væri, vegna þess aö í
stjórnskipulaginu er ekkert
nemú stríöandi hægri og
vinstri. Enginn dómstóll, eng-
inn hemill, enginn oddaliöur,
enginn þriöji aðili. Bandaríkin
standá betur aö vígi og hafa
þegar sýnt það, vegna þess
að þau hafa í stjórnskipulagi
smu þriöja aðilann, þó ekki
1 hinni ákjósanlegustu mynd.
Fyrir tveimur árum eöa svo,
ritaöi ég smágrein í bláöiö
Skutul á ísafirði, og vék þar
eitthvað aö okkar þjóö-
skiuplagsmeinum. Ritstjórinn
bætti við nokkrum ein-
kenn' legum athugasemdum,
sem áttu að sýna, aö hann
vissi og skildi betur en ég.
Hann áleit, áö þaö sem ég
væri aö vandræðast meö, væri
þetta gamla: Vöntun á betri
mönnum. En.það var alls ekki
þaö, sem ég átti viö, þótt ég
viðurkenni manna fúsastur
þörfina á batnandi mönnum,
ems og hverjum prédikara
sæmir. Nei, þar var stjorn-
sKipmagió sjant, sem eg ræddi
og benu a sem hiö mesta
mein. Siöan hefur hm
stjornmáiaiega þroun hér í
landi, veröooigan bæöi hér og
í Bandaríkjunum, sannaö mai-
staó minn. Bandankjamenn
eru ekkert betri eöa þroskaörx
menn en viö, en þeir haia aö-
eins oímiitiö starfhæfara
stjornskipuiag. Þess vegna
gatu þeir þao, sem viö gatum
ekki. Pó eru þeir ekki hin íull-
komna fynrmynd í þessum
eínum. Nei. Viö eigum aö
koma á hjá okkur „organ-
isku“ og starfhæfu stjörn-
skipulagi af beztu gerö og ger-
ast þar meó fyrirmynd strio-
andi lýða. « ,
Hvaöa álit hafa annars þeir
menn, sem alltaf hrópa: betri
menn, á samborgurum sínum?
Halda þeir aö alþmgismenn
okkar og stjómmálamenn séu
verri menn en þeir sjálfir?
Því ganga þeir þa ekki fram
og bjarga þjóöinni. Nei. Þeir
menn, sem viö stjórnmál okk-
ar fást, eru alls ekki verri
menn en viö: hinir, ef til
vill stundum snjallari. En þeir
eru svona upp og ofan eins og
fólk er flest. Svo heíur þaö
veriö, og mun veröa.
Þaö sem hér er um aö ræöa
er þetta, hvort þjóðm^öurinn
sé rétt skapaður. Hvort nann
sé heilvitur, fábjáini eöa brjál-
aöur. Hvort í hann vanti lreil-
ann. Eöa, meó öðrum oröum,
stjórnskipulagiö sé hfrænt og
starfhæft. Hér gildh hið sama
um einstakling. og þjóó. Em-
staklingurinn veröur annaö-
hvort aö stjómast innan frá
eða utan frá. Ef heilinn er of
lítill, svo aó maöurin-n er hálf-
viti eöa brjálaður, þá er hann
settur á Klepp eca einhvem
annan staö, og honum er
stjórnaö. Þettte. má kalla ut-
anstjórn. En ,sé maðurinn rétt
skapaöur og fullvita, þá er
'honum trúaö cil þess að
stjörna sér sjjálfur, þó aö visu
gangi nú súundum misjafn-
lega. Þar er þá aö ræöa um
innanstjórn. Svo er og um
þjóö. Ef hún er rétt skipulögö
og octdaliöurima, eöa þrfiöji aö-
ilinn í stjórnskípulaginu, nægi
lega vel úr ganöi gerðirr, þá
getur hún stjórnaö sér sjálf
og veriö sjálfsúæö þjóð. En, —
vanti þetta, þá er hún ekki
fær um að stjórna sér svo vel
fari, og má búastt vi'ö aö veröa
að þola utanstjóm. Þessi
hætta vafir ,nú jffir okkur, ef
ekki fæst ía kning hiö bráð-
asta Guö forð >i okkur frá þss-
ari hættcr.
AUur þorriL inanna finimr
þetta á sér. Þaö er uggur
í mönnum, sem gerir vart viö
sig hvarvetna. Öryggi ekkert.
Fjöldi manna veit, að ég er
flokksleysingi. Daglega stanza
menn mig á förnum vegl og
spyrja: „Hvernig lízt þér á líf-
iö? Hvaö segir*þú um þetta?“
Allir eiga þeir viö hið sama.
Gildir einu hváða flokki þeir
tilhcyra, nema ef vera kynni
sósíalistaflokknum. Þeir bera
sig nú vel, cg þaö verður hver
og einn áö túlka eins og hon-
um sýnist. Eins og stendur
er eitthvað talsvert bogiö við'
heilann í íslenzku stjórnskipu-
lagi. Réttara mundi þó að
fullyrða, að gleymzt hafi aö
setja nokkurn heila í það.
Stjórnskipulagiö er því brjál-
að og þess vegna vofir yfir
hættan á utanstjórn.
Mundi Alþingi eða nokkrum
öörum detta í hug að skipa
eða kjósa tveggja-, fjögurra-,
sex-, eóa áttamannanefndir. I
nefndum eru æfilega 3, 5, 7,
9, og svo áfram. Þaö er æfin-
lega séð fyrir oddamanni.
Annars væru allar nefndir ó-
starfhæfar og gætu aldrei leyst
neitt mál, sem átök geta
myndast um. En hvernig dett-
ur þá mönnum í hug, aö
ganga þannig frá stjómskipu-
lagi heillar þjóðar, áö þar sé
enginn oddaliöur, enginn
þriöji aöili, enginn dómstóll?
Aö kjósendumir geti verið
slíkt úrskuröarvald, nær auö-
vitaö ekki nokkurri átt, því
aö þeir eru einmitt hin hægri
og vinstri öfl í þjóöfélaginu,
sem hætt er við aö eiei í stríði
og togist á, ef þriðja áöilann
vantar í stjórnskipulagið til
þess aö skapa jafnvægi og
samstarf í staö blindrar tog-
streitu. Þessi þriðji aöili getur
veriö einn maður, til dæmis
ríkisstjóri eöa forseti, éöa þa
deild 1- Alþingi, eða hvort-
tveggja.
Allir flokkar ættu áö geta
séö, aö þetta er þeirra einasta
bjargráö, því að meö slíku
móti geta þeir tryggt . fram-
tíöartilveru sína, sem málsvar-
ar stétta og stefna, án þess
aö spillast af þeiri skaölegu
freistingu, aö vílja einnig vera
sjálfir æösti valdhafinn og
dómarinn í stjórnmálum þjóð-
arinnar. En haldi þeir þessu
skefjalausa stríði áfram og
blindu sókn að æöstu valda-
töku, þá bíöur þeirra allra á
^irihvern hátt bráöur bani,
því aö óstjórn býö'ur alltaf
ofstjórn heim.
Þjóðólfur kemur næst út
mánudaginn 11. jan. n. k.
oooooo^oooo<xxx>o<.
l, 2, og 3, íanúat.
Ennþá fœst í mdtvórubúðunum:
Ný epli
Sveskjur
Rúsínur
Sítrónur
Kjötbúðirnar bjóða eftirfarandi
í nýársmatinn, ásamt margs-
konar bragðbæti:
Gæsir
Kjúklinga
Hangikjöt
Alikálfakjöt
Svínasteik
Dilkakjöt
Svið
Lifur
Nautakjöt
Á Vesturgötu 15 (í gömlu kjöt-
búðinni) fœst:
Reykt, nýtt og saltað
tryppakjöt. Þar gerið
þér ódýrustu matarkaup
in, t. d. kostar 1 20 kgr.
tunna af úrvals tryppa-
kjöti 475 krónur.
Gleðilegt ár, Þökkum samstarfið á liðna árinu
©kaupíelaqiá
Dómneínd í verðlagsmálum
hefur sett eftirfarandi hámarksverð:
í heildsölu í smásölu
Egg (gildir fyrir jan. og febr.) 13-00 pr. kg. 16.00 pr. kg.
Kol (ef selt er minna en 250 kg. í einu) 19.20 pr. 100 kg.
Hámarksálagning á tilbúnum fatnaði, svo sem
, karlmannafatnaði allskonar, karlmannafrökkum,
kvenkápum, kvenmannskjólum allskonar, þar með
talin blússur og pils, barnakápum og unglinga, fatn-
aði barna og unglinga, hverskonar sem er:
í heildsölu ...........•• ............. 13%
í smásölu
a) ef keypt er af innlendum heild-
sölubirgðum ................. 35%
b) ef keypt er beint frá útlöndum 45%
Reykjavík, 29. des. 1942.
Dómnefnd í verðlagsmálum.