Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.1990, Qupperneq 22

Dísa Pálsdóttir:
„Verndaðir vinnustaðir“
Góðir ráðstefnugestir.
Mér er ætlað það hlutverk að ræða
atvinnumál fatlaðra frá sjónar-
hóli þeirra sem starfa á vemduðum
vinnustöðum. Sjálfvinnégáeinumaf
allmörgum vinnustöðum, Örtækni
sem rekinn er af Ö.B.Í. Þar er unnið á
tveim vinnustofum og er önnur þeirra
saumastofa, þar sem tólf öryrkjar
gegna 6 og hálfu stöðugildi. A
saumastofunni eru meðal annars
framleiddir fermingarkyrtlar, ýmiss
konar vinnufatnaður, sængurföt og
fleira. Hin stofan er annars vegar
verkstæði, þar sem unnið er fyrir Póst
og síma, t.d. framleiddarframlenging-
arsnúrur, gert við biluð símtæki, sett
saman veggtengi og fleira, hins vegar
tölvu- og rafeindaverkstæði, þar sem
mikið er framleitt af ýmislegum
tölvusnúrum og unnið fyrir mörg
tölvufyrirtæki. Að sjálfsögðu greiða
fyrirtækin, Póstur og sími jafnt sem
aðrir, fyrir þá þjónustu sem þarna er
keypt. Á þessari vinnustofu starfa 13
einstaklingar og stöðugildin eru 6 og
hálft.
Alls starfa því í Örtækni 25 öryrkjar
og fylla 12 og hálft stöðugildi.
Allir sem starfa í Örtækni, fá sem
byrjunarlaun 80% af taxtalaunum Iðju.
Eftir einn reynslumánuð geta þeir sem
standa sig skrifað undir sjö mánaða
vinnusamning og fá þáfull taxtalaun.
Eins og sjá má af þessari fáorðu
lýsingu á vinnustað mínum er þar
verið að vinna að talsvert sérhæfðum
verkefnum og stundum allflóknum.
Þess vegna þarf umtalsverða starfs-
þjálfun fyrir þá sem þar vinna og
raunverulega ekki hægt að segja að
vinnustaðurinn uppfylli þau skilyrði
sem lög gera ráð fyrir um verndaða
vinnustaði að þeir séu stökkpallur fyrir
fólk út í hið almenna atvinnulíf.
Örtækni má einfaldlega ekki við að
missa starfsmenn sína um leið og þeir
hafa öðlast þjálfun. Hér er því um að
ræða vemdaðan vinnustað með sérstök
einkenni, hann sinnir sérhæfðum
Dísa Pálsdóttir.
verkefnum og verndun er því fyrst og
fremst fólgin í atvinnuöryggi, við
þurfum ekki að lifa við óttann um að
verða fyrst látin fara ef harðnar á
dalnum hjá fyrirtækinu, við vinnum
sennilega oftast undir minna álagi en
væri, ef Örtækni væri að öllu leyti
almennur vinnustaður.
/
Eg vona sannarlega að það velkist
enginn í vafa um það á okkar
tímum að vemdaðir vinnustaðir í
lagaskilningi orðanna séu sjálfsagðir
og nauðsynlegir, en ég leyfi mér líka
að vona að mönnum aukist skilningur
á að vinnustaðir á borð við Örtækni
eru líka nauðsynlegir. Vinna telst til
mannréttinda og við, sem köllumst
öryrkjar, eigum líka heimtingu á þeim
mannréttindum, ekki sem þriðja flokks
fólk heldur sem fullgildir einstaklingar
á þeim sviðum sem við höfum fullt
valdá. Meðfjölgun slíkrastaðafjölgar
líka þeim einstaklingum þessa sam-
félags sem geta gengið uppréttir, að
minnsta kosti í yfirfærðri merkingu
þeirra orða.
Hins vegar eru ævinlega skugga-
hliðar á málum. Örtækni er — ná-
kvæmlega eins og aðrir verndaðir
vinnustaðir — láglaunastaður. Fyrir
heilsdags starf eru greiddar 39.100
krónur á mánuði. Það sér hver heilvita
maður að það eru ekki laun sem nokkur
starfsmaður getur talist fullsæmdur
af, að minnsta kosti ekki ef hann telst
vinna verk sem er fyllilega nothæft,
samkeppnisfært við verk annarra.
Samt er okkur boðinn sá skilningur að
þetta séu of há laun til að við höldum
óskertri tekjutryggingu og heimilis-
uppbót. Til þess mættum við einungis
hafa 14.800 krónurámánuði! Þetta er
að sjálfsögðu kerfi sem einungis getur
virkað vinnuletjandi, að minnsta kosti
fyrir þá sem ekki hafa endanlega
tileinkað sér það heimsfræga slagorð
að „vinnan mun gjöra yður frjálsa".
Nátengd launamálunum eru
annars konar mannréttindi.
Hingað til hefur gengið illa að fá
viðurkenndan rétt okkar til þess að
greiða í lífeyrissjóði verkalýðs-
félaganna. Okkur er þó greitt
samkvæmt töxtum Iðju og sýnist
eðlilegt að við njótum almennra
mannréttinda líka á þessu sviði. Það
er nauðsynlegt að láta á það reyna
með fullum þunga hvort verka-
lýðsfélögin og samfélagið allt eru
reiðubúin að sýna það í verki það sem
einatt er haft á orði: að allir séu jafnir
bæði fyrir Guði og mönnum.
Þó svo við getum áreiðanlega öll
verið sammála um að æskilegasta
hlutverk vemdaðra vinnustaða sé að
byggja brú yfir í hið almenna
atvinnulíf, hafa kynni mín af Örtækni
og ómetanlegum starfsfélögum
minum þar sannfært mig um að við
þurfum á mörgum slíkum vinnu-
stöðum að halda, stöðum þar sem
atvinnuöryggið og verndin gefa þeim,
sem ekki geta spjarað sig í hörku
samkeppninnar, kost á að vera menn
með mönnum, skila fullgildu verki,
taka þátt í mannlífinu í öllum marg-
breytileik þess.
Dísa Pálsdóttir.
Dísu er þakkað þarft framlag.
22