Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.1990, Blaðsíða 24

Aðalsteinn Steinþórsson, formaður Sambands vemdaðra
vinnustaða:
Vemdaðir vinnustaðir
og framtíð þeirra
Erindi flutt á ráðstefnu Ö.B.Í.
INNGANGUR
Hver er framtíð verndaðra
vinnustaða? Stórt er spurt og til
að fá svar við því sem framtíðin ber í
skauti sér þarf að hyggja að mörgu.
Það þarf m.a. að hyggja að fortíðinni
og reyna að draga lærdóm af henni.
Það þarf að líta í kringum sig og
athuga hvernig aðrar þjóðir byggja
upp verndaða vinnustaði. Þannig þarf
að safna upplýsingum og álykta með
hliðsjón af þeim hvað framtíð
verndaðra vinnustaða ber í skauti sér.
Verndaðir langtímavinnustaðir
eiga að vera til, svo segir skýrsla
nefndar á vegum félagsmálaráðuney t-
isins um atvinnumál fatlaðra. Ég vil
segja það við ykkur hér að ég tel að
verndaðir vinnustaðir eigi að vera til
og skortur á atvinnutækifærum fyrir
fatlaða með minni starfsgetu styður
þesa skoðun. En hvernig á lang-
tímavinnustaður að vera? Hvemig
eigunt við að byggja upp vemdaða
vinnu á Islandi? Ég ætla í þessu erindi
meðal annars að reifa hugmyndir sem
kalla á margar lagabrey tingar ef í þær
verður ráðist.
FORTÍÐIN
Ég tel að Félagsmálaráðuneytið
þurfi að breyta stefnu sinni í upp-
byggingu vemdaðra vinnustaða fyrir
fatlaða í grundvallaratriðum. Það
fjármagn sem hið opinbera leggur í
uppbyggingu vemdaðra vinnustaða
skilar ekki þeirri arðsemi og fjölda
starfa fyrir fatlaða sem gera verður
kröfu um að það geri. Þetta verður nú
rökstutt.
Komið hefur verið á fót vinnu-
stöðum sem hafa ekki haft verkefni
sem vit hefur verið í og hefur beinlínis
verið stefnt í samkeppni við aðra
verndaða vinnustaði.
Aðalsteinn Steinþórsson.
Komið hefur verið á fót vinnu-
stöðum sem ætlað hefir verið að taka
ákveðinn fjölda fatlaðra í vinnu en
ekki hefur verið hugað að því hvort til
staðar eru verkefni til að vinna á
viðkomandi verkstað. Þannig liggur
fjárfesting í húsnæði og vélum sem
ekki nýtist vegna þess að það er ekkert
fyrir fólkið og vélarnar að gera.
Komið hefur verið á fót vinnu-
stöðum sem ekki er gert kleift að ráða
til sín eða hafa á sínum vegum sér-
menntað fólk. Ég nefni sérmenntaða
leiðbeinendur, iðjuþjálfa, sálfræðinga,
félagsráðgjafa og fleiri.
Stefnustjómvaldamálýsaþannig:
Félagsmálaráðherra opnar verndaðan
vinnustað með ræðu. Eftir stendur
síðan vinnustaðurinn, verkefnalítill
með of litla fjárveitingu fyrir eðli-
legum hráefnabirgðum til að hægt sé
að halda uppi framleiðslu og algjört
skilningsleysi á því að vélar og
húsnæði þurfi viðhald. Þetta er það
sem oft er nefnt óviðunandi rekstrar-
grundvöllur hjá talsmönnum hags-
munasamtaka ýmsra atvinnugreina.
Ég tel að af þessu megi draga þann
lærdóm að ákvarðanir um upp-
byggingu vemdaðrar vinnu séu teknar
á rangan hátt og af röngum aðila.
UPPBYGGING ERLENDIS
Ég nefndi það í upphafi að við
þyrftum að líta í kringum okkur til
annarra þjóða til þess m.a. að fá
hugmyndir og öðlast víðsýni.
Nú ætla ég í mjög grófum dráttum
að fara yfir uppbyggingu og skipulag
á vemdaðri vinnu í Bretlandi og
Svíþjóð eins og ég hef lesið mér til um
hana.
I Bretlandi er málum þannig háttað
að til er ríkisstyrkta fyrirtækið
Remploy sem hefur það sem markmið
að veita þeim fötluðum uppbyggilega
og innihaldsríka iðnaðarvinnu sem
vilja vinna að lokinni þjálfun og
endurhæfingu en geta vegna fötlunar
sinnar af einhverjum ástæðum ekki
unnið iðnaðarvinnu á almennum
markaði.
Remploy var stofnað fyrir meira
en 40 árum síðan og er ætlað að vera
iðnfyrirtæki í samkeppni við önnur
iðnfyrirtæki en Remploy er ekki ætlað
að vera dagvistarstofnun og Remploy
er ekki ætlað að þjálfa fólk til þátttöku
á almennum vinnumarkaði.
Atvinnumálaráðuneytið skipar
stjórn Remploy, en stjómin saman-
stendur af framkvæmdastjórum
fyrirtækisins og fulltrúum ýmissa aðila
svo sem samtökum iðnaðarins, verka-
lýðsfélaga og fleiri.
Remploy er langstærsti en ekki
eini aðilinn í Bretlandi sem býður
fötluðum vinnu. í Bretlandi eru lög
sem segja að ef fyrirtæki eru með yfir
20 manns í vinnu þá skuli 3%
starfsmanna vera fatlaðir. Auk þess
eru vinnustaðir reknir af sveitar-
félögum („local authorities") og
góðgerðarstofnunum. Reynsla hefur
sýnt að fyrirtækin sem þurfa að
uppfylla 3% kvótann hafa tekið fatlaða
með mestu starfsgetuna í vinnu en
24