Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.1990, Side 25

Starfsfólk Blindrafélagsins stillir sér upp.
Remploy og aðrir vinnustaðir hafa
tekið í vinnu fatlaða með minni
starfsgetu.
í Svíþjóð er starfrækt fyrirtækið
Samhall sem gegnir svipuðu hlutverki
ogRemploy.Samhallvarstofnað 1980
og munurinn á þessu sænska fyrirtæki
og breska fyrirtækinu Remploy er í
aðalatriðum sá að sænska fyrirtækið
hefur líka það hlutverk að þjálfa fólk
til þess að vinna á almennum markaði
og leggur áherslu á að fá sænsk
fyrirtæki til samstarfs, t.d. með því að
útvega fötluðum starf hjá öðrum
fyrirtækjum á þeirra starfsvettvangi.
Fjárfest er í öðrum fyrirtækj um í þessu
skyni.
Ársskýrslur Samhall og Remploy
eru stórfróðleg lesning og þar kemur
fram margt um starfsemi fyrirtækjanna
sem of langt mál yrði að telja upp hér.
Aðalatriði málsins er það að ég tel að
það megi margt læra af því hvemig
aðrar þjóðir standa að uppbyggingu á
vernduðum langtímavinnustöðum.
SAMANBURÐUR
Nú ætla ég að gera mjög lauslegan
samanburð á styrkjum hins opinbera
til atvinnumála fatlaðra á íslandi,
Bretlandi og í Svíþjóð, án þess að gera
tilraun til þess að reikna inn í dæmið
hvað það sparar ríkinu mikið í öðrum
útgjöldum að fatlaðir hafi vinnu.
Samkvæmt skýrslu nefndar
félagsmálaráðuneytisins um atvinnu-
mál fatlaðra, bls. 4, voru ríkisstyrkir
til rekstrar og stofnkostnaðar 11
verndaðra vinnustaða samtals kr.
87.838.000 árið 1988. Þessir
vinnustaðir veittu samtals 185
fötluðum vinnu við framleiðslu að því
er skýrslan segir. Þama eru einungis
taldir þeir staðir sem njóta beinna
ríkisstyrkja en ekki eru taldir með
staðir sem eru reknir af rrkisspítöl-
unum þ.e.a.s. Bergiðjan Víðihlíð og
Kleppsvegi og alls ekki er minnst á
Sólheima og ef til vill fleiri staði, sem
ég þekki þá ekki. Vinnustaðir SÍBS,
Múlalundur og Reykjalundur, eru
heldur ekki taldir með þar sem þeir
fengu ekki ríkisstyrki. Ríkisstyrkur
vegna hvers af 185 starfsmönnum á
11 vemduðum vinnustöðum var því
kr. 474.000. Ef Múlalundur og Reykja-
lundur sem standa undir sér eru taldir
með en ríkisspítalastöðunum sleppt
eru starfsmenn samtals 246. Þá kemur
í ljós að ríkisstyrkur á hvem starfsmann
er kr. 357.000.
Árið 1986 veitti Remploy í
Bretlandi 9.000 fötluðum vinnu og
fékkíríkisstyrk48,8milljónirbreskra
punda. Ríkisstyrkur með hverjum
fötluðum starfsmanni Remploy var
því 5422 pund. Þetta þýðir umreiknað
í ísl. kr. að ríkisstyrkurinn var kr.
416.000 miðað við meðalgengi ísl.
krónunnar gagnvart pundi árið 1988.
Árið 1988 veitti Samhall í Svíþjóð
30.000 fötluðum vinnu og fékk í
ríkisstyrk sama ár 3.470 milljónir
sænskra króna eða sem nemur 115.700
sænskum kr. á starfsmann. Umreiknað
yfir í ísl. kr. þýðir þetta á meðalgengi
ísl. kr. gagnvart sænskri kr. árið 1988
um það bil kr. 814.000 á hvem fatlaðan
starfsmann.
Ef við tökum þetta saman þá var
ísland með kr. 357.000, Bretland kr.
416.000 og Svíþjóð kr. 814.000.
Ég ítreka það að ég hef ekki gert
tilraun til þess að meta hversu miklu
hver starfsmaður skilar til baka til
rrkisins með einum eða öðrum hætti,
en ég leyfi mér að fullyrða að það séu
a.m.k. 4/5 hlutar án þess að ég ætli að
rökstyðja það hér.
Af þessum samanburði dreg ég þá
ályktun að við búum verr að
atvinnumálum fatlaðra heldur en
þessar þjóðir gera, bæði í fjármunum
talið og atvinnulega séð. Ég hef hins
vegar ekki gert tilraun til að kryfja
þessi mál til mergjar en það styður
þessa ályktun lfka að árið 1988 var
liðlega 31 milljón af 87 milljón króna
rrkisstyrk hér á landi úr Framkvæmda-
sjóði fatlaðra vegna stofnkostnaðar.
Ég efast um að svo hátt hlutfall hafi
verið vegna stofnkostnaðar í Svíþjóð
og Bretlandi.
FRAMTÍÐIN
Ég tel að Félagmálaráðuneytið,
öryrkjafélögin og Samband vemdaðra
vinnustaða eigi að taka höndum saman
um það að stofnaríkisstyrkt hlutafélag
sem taki yfir rekstur allra eða sem
flestra vinnustaðanna. Þetta nýja
hlutafélag fái það hlutverk að sjá til
þess að ávallt sé til nægilega mikið af
endurhæfingarstörfum og langtíma-
störfum fyrir fatlaða á þeim stöðum á
landinu þar sem þörf er fyrir þau.
Fllutafélagið nái þessu markmiði með
þvf að framleiða vörur og þjónustu og
skal markmiðið ávallt vera að þjálfa
og endurhæfa fatlaða til þátttöku á
almennum vinnumarkaði. Auk þess
skal markmiðið vera að skapa
möguleika fyrir fatlaða á starfi hjá
fyrirtækjum á almennum markaði.
Eðlilega hljóta menn að spyrja sem
svo: Flver er ávinningurinn? Er ekki
verið að búa til eitt óskilvirka
„apparatið“ ennþá?
Svar við þessum spumingum þarf
að vera í fjölmörgum liðum og þær
krefjast þess að þær séu ræddar
ítarlega. Ég vil hins vegar benda á
nokkur atriði.
Stórt fyrirtæki sem þetta, verður
mun hagkvæmara í rekstri en mörg og
smá fyrirtæki eins og við erum með í
dag. Það hefur mun betri möguleika á
að hafa fleiri sérfræðinga og þjálfa
sína yfirmenn og leiðbeinendur til
starfa með fötluðum, það hefur mun
betri möguleika til að stunda
vöruþróun og það hefur mun betri
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
25