Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.1999, Blaðsíða 10

Jón lætur lömun sína lítið hefta sig. Hér er hann að tjalda á tjaldstæði í
Luxemborg. "Sjálfskiptur bíll með hjálpartækjum finnst ekki á bílaleigum
í Evrópu. I Bandaríkjunum eru menn spurðir hvort þeirkjósihjálpar-
tækjabíl fyrir vinstri eða hægri hönd", segir Jón.
tíðarfar leyfir. Gallinn er bara sá að í
Reykjavík eru víða svo miklar
brekkur.”
Er ekki hægt að fá sér lítinn
hjálparmótor á hjólastólinn?
“Þá er æfingin búin - og líkamleg
uppbygging fyrirbí! Til að þjálfa mig
betur heimsæki ég stórborgir á hverju
sumri. Stórkostlegt að njóta útiveru í
hlýrra veðri og logni. Ég var í
Hamborg í sumar og hjólaði þar dag-
lega 30-40 km. I fyrrasumar fór ég til
Kanada, þar sem ég naut þess að hjóla
um sléttuborgina Winnipeg þótt
moskítóbitin færu illa með mig.
Einnig hef ég dvalið í Bournemouth,
Suður Svíþjóð og víðar. í jólafríinu
hef ég oft farið til Kanaríeyja. Frábært
að komast þangað og hamast utan
dyra í hjólastól frá desember fram í
janúar.
Er ekki erfítt að fara í langt flug
fyrir fólk í hjólastól?
“Flugferðir eru mjög erfiðar fyrir
fólk í hjólastól, einkum ef maður þarf
að sitja samfleytt í þrjá klukkutíma
eða lengur. Lamaðir komast ekki á
salerni í flugvél, til þess eru þau alltof
mjó!
Annars er geysileg breyting orðin
í flugstöðvum erlendis. Nú fær maður
hjólastólinn sinn strax við útgöngudyr
flugvélar, þótt alltaf þurfi að biðja
sérstaklega um það. Aður var manni
keyrt í lélegum stól að farangri þar
sem hjólastóllinn beið.
Ekkert gerist af sjálfu sér. Maður
þarf að vera vakandi yfir öllu,” segir
Jón, “strax við staðfestingu á ferð
verður maður að vera algjörlega viss
um að hótelið sé þannig að maður
geti bjargað sér.
Ég var á mjög góðu hóteli í Ham-
borg í sumar sem þroskaheftir eiga og
reka. Gaman var að sjá hvað þeir
leystu þjónustuna skemmtilega af
hendi sem búið var að innprenta þeim.
Mongólíta strákamir, uppdubbaðir í
svört föt með slaufu, voru ánægðir
með sig. “Hvar viltu sitja?” spurðu
þeir og vísuðu svo til sætis. Alltof
flókin vandamál komu upp, ef maður
skipti um sæti.
Þau helltu í bollana og buðu alltaf
upp á ábót eftir nákvæmlega jafn-
margar mínútur. Einu sinni hellti ég
sjálfur í bollann, svo að sú sem þjón-
aði mér til borðs varð hundfúl.” Jón
skellihlær.
Baráttumálin enn þung
Jón er í framvarðarsveit SEM
hópsins. Hann er líka félagsmaður í
Sjálfsbjörg og þar með í Öryrkja-
bandalaginu - og veit alltof vel um
aðstöðuleysi lamaðra.
“Ennþá viðgengst ofboðslega
mikið óréttlæti í íslensku þjóðfélagi
gagnvart lömuðum einstaklingum.
Núna þyrfti að berjast kröftuglega í
launamálunum. Ungir einstaklingar
lamaðir eftir slys, auk þeirra sem
fæðast fatlaðir, eru ekki í neinum
lífeyrissjóði - og eru ætlaðar um sextíu
þúsund krónur á mánuði. Mjög margir
þeirra fá engar vinnutekjur.
Ef þessir einstaklingar þurfa að
leigja, eiga þeir eftir um eitt þúsund
krónur á dag í allt annað. Margir eru
með bíl og þurfa að borga af bílaláni,
og eiga því ekki mikið eftir til að draga
fram lífið - hvað þá til að láta eitthvað
eftir sér. Segja má að þetta fólk tóri,
en sé í algjörri félagslegri einangrun.”
Jón segir að nýlega hafi verið
haldin ráðstefna um þessi mál. Þar
hafi komið fram að nokkur þúsund
manns búi við svona kjör í velferðar-
ríkinu Islandi. "Öryrkjar undir 67 ára
aldri eru um átta þúsund. Hroðalegar
tölur sjást líka í eldri geiranum.
Aðgengismál eru stór hluti af
baráttunni. Þar hefur mikið verið gert,
en alltof mikið er eftir. Opinberir
staðir eins og Skattstofan og Toll-
húsið, sem ég og fleiri þurfa oft að
heimsækja, eru mjög erfiðir til inn-
göngu fyrir fólk í hjólastól. Víða eru
brattar gangstéttarbrúnir og óhemju
margar verslanir við Laugaveginn eru
mér lokaðar vegna tröppugangs.”
Jón segir frá ótrúlegum málaferl-
um SEM hópsins við húsfélagið að
Hátúni 6 b í Reykjavík. “Húsfélag
SEM keypti íbúð í húsinu, en í ljós
kom að um 20 cm stallur er frá bfla-
stæði hússins upp á gangstétt. Við
fórum fram á það við húsfélagið að
skábraut yrði gerð inn í húsið, en
fengum synjun á þeirri forsendu - að
ef einn hjólastóll kæmi í húsið hlytu
fleiri að fylgja á eftir og íbúðaverð
myndi því lækka.
Af þessu má sjá, að almennings-
álitið á okkar ágæta höfuðborgar-
svæði er ekki enn í lagi gagnvart
hreyfihömluðu fólki - maður stendur
agndofa frammi fyrir þessu.” Jón segir
málið í höndum lögfræðinga og
úrskurðar sé beðið.
“Baráttan er allsstaðar hjá okkur,
sama hvort það eru aðgengismál eða
launakjör. Húsnæðismálin eru mjög
stór þáttur. Liðlega 350 manns á bið-
lista eftir íbúð hjá Hússjóði Öryrkja-
bandalagsins. Við í SEM samtökun-
um erum aðeins búin að leysa málin
til dagsins í dag. Takmark okkar er að
leysa húsnæðismál mænuskaddaðra
einstaklinga sem útskrifast frá Grens-
ásdeildinni, svo að einstaklingur geti
komist í húsnæði sem hann er ánægð-
ur með og ráði við að borga húsaleigu
af. Nógu erfitt er að fara aftur út í lífið
lamaður, þó að húsnæðisvandi bætist
ekki við.” Oddný Sv. Björgvins.
10