Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.2000, Qupperneq 22

Skyggmt um í Skálatúni
Pakkað á vinnustofunni.
Það var á sólfögrum síðsumar-
degi að við Guðríður Ólafs-
dóttir lögðum land undir hjól
og leituðum á fund Kristjáns Þor-
geirssonar framkvæmdastjóra í
Skálatúni. Fyrir rúmum sex árum
skrifaði Kristján
hér i Fréttabréfið
glögga grein er
nefndist: Skála-
tún í 40 ár.
Kristján byrjar
grein sína svo:
“Fyrr á tíð var
ekki til siðs að
hugsa eða tala
um þarfir eða
v æ n t i n g a r
þroskaheftra einstaklinga, það var
með þá eins og óhreinu börnin hennar
Evu. Þau voru falin heima, sérstak-
lega ef gesti bar að garði, vist þeirra
var víða mjög ill, eftir því sem sögur
segja”.
Litlu síðar segir Kristján svo:
“Góðtemplarareglan fór snemma í
sínu starfi hér á landi að láta málefni
barna og unglinga til sín taka, sér-
staklega þeirra barna sem áttu erfitt
uppdráttar”.
Flann rekur svo upphafið er Um-
dæmisstúkan nr. 1 kaupir Skálatún og
setur þar á stofn heimili fyrir þroska-
heft börn og fyrsta barnið kemur
þangað 30. jan. 1954 og “frá þeim
degi hefúr verið rekið hér heimili
fyrir þroskahefta”, segir Kristján.
Styrktarfélag vangefinna kemur svo
inn í reksturinn 1960 og í dag er
Skálatún eins og frá upphafi sjálfs-
eignarstofnun þar sem að standa Um-
dæmisstúkan nr. 1 og Styrktarfélag
vangefinna með tvo stjórnarmenn
hvor aðili og landlæknir skipar svo
formann. Kristján getur frumherjans,
Jóns Gunnlaugssonar stjórnarráðs-
fúlltrúa sem var þá og lengi síðan sem
og áður í forystuliði góðtemplara.
í ljósu máli lýsir Kristján svo inn í
allar þær breytingar sem orðið höfðu
á þeim 40 árum er þá voru liðin, en
svo sannarlega hefur þróunin haldið
áfram.
ið Guðríður vorum því komin á
Kristjáns fund til að fræðast
nokkuð um hversu mál stæðu nú.
Sátum við þar drjúglengi og fengum
kaffi og einkar ljúffengar pönnu-
kökur með sem Sigríður Dinah Dunn
færði okkur af elskusemi sinni.
Flér á eftir verður tíundað nokkuð
af því sem við fræddumst um á þess-
um sólríka sumardegi. Heimilismenn
á Skálatúni nú eru samtals 46, 30
þeirra búa á sambýlum sem öll eru á
lóð Skálatúns, en 16 eru svo á dvalar-
heimili, öll í sama húsinu, flest fjöl-
fatlað fólk.
Sambýlin eru 5 í 5 húsum, en 11
búa í því stærsta sem raunar er tví-
skipt, það er nýjasta húsið og byggt
sérstaklega fyrir þá þroskahefta sem
gamlir verða og lasnir. Kristján
bendir á að Skálatúnsfólk sé að verða
gamalt, geta þess minnkar og umönn-
un eykst. Þess vegna hefur verið lögð
rík áhersla á gott aðgengi. Aldur
heimilismanna er frá tvítugu upp í 65
ára. Meðalaldur liðlega 40 ár. Að-
spurður segir Kristján að allt frá árinu
1992 er hann tók við starfi hafi að-
eins einn heimilismaður flust þarna
inn í skiptum fyrir annan sem fór.
Kristján segir fólkið á sambýlunum
vera með lífeyri, tekjutryggingu og
uppbót. Hann segir það ljóst að rek-
stur sambýlanna njóti í ýmsu góðs af
rekstri heimilisins. Læknisþjónusta
er góð og örugg, læknir er á staðnum
einn dag í viku og kemur frá Heilsu-
gæslunni í Mosfellsbæ, en læknar þar
annars ævinlega til þjónustu
reiðubúnir endranær.
Svo við víkjum að þessu 16 íbúa
heimili fyrst þá segir Kristján að
þeir fái þjálfun í kjallara heimilisins
til að fá sér sem best haldið við, en
þar vinna tveir þroskaþjálfar.
Þeir íbúar sem mögulega geta fara á
vinnustofurnar og í þjálfún þar sam-
kvæmt Teacch kerfinu og um leið
blandast þeir hópnum sem á vinnu-
stofunum er frá sambýlunum.
Sjúkraþjálfari var á síðasta ári sér-
ráðinn á staðinn og útbúin fyrir þá
starfsemi séraðstaða, en áður var
íbúum komið í sjúkraþjálfun með
æmu erfiði og miklum kostnaði úti í
bæ.
í sambandi við ágæta aðstöðu
sjúkraþjálfara segir Kristján að
Oddfellowstúkan Þormóður goði hafi
gefið allt þar innanstokks og rómar
mjög höfðingskap þeirra. Sjúkra-
þjálfarinn sinnir jafnt heimilisfólkinu
á 16 manna heimilinu sem þeim á
sambýlunum, en uppfræðir og leið-
beinir starfsfólki einnig um með-
höndlan fólks almennt.
Tryggingastofnun ríkisins tekur
sinn þátt í sjúkraþjálfun þeirra sem á
sambýlum búa. Við innum Kristján
næst eftir vinnustofunum á Skálatúni
en hann kveður þær í raun þrískiptar.
Aður er nefnd Teacch-þjálfúnin. Upp
Kristján
Þorgeirsson
22