Íþróttablaðið - 01.12.1944, Blaðsíða 27

ÍÞRÓTTABLAÐIÐ
17
Fr. Knudsen:
DROG AÐ SOGU KNATTSPYRNUNNAR
s
Þorsteinn Einarsson þýddi.
Grein þessi birtist 1918 í „Dansk Idræts Forbunds Aarsberetning1). Fr. Knudsen
var á sinni tíð talinn fróðastur manna í Evrópu í gömlum og nýjum leikjum.
Hann gagnrýndi t. d. kaflann um knattleikinn í íþróttir fornmanna eftir dr. Bj.
Bj. frá Viðfirði. Knudsen var um mörg ár kennari við Statens Gymnastik
Institut í Khöfn.
Sú skoðuii er ríkjandi,1) að
nppruna knattspyrnunnar sé að
leita til menningarþjóða forn-
aldarinnar, seni bjuggu við Mið-
jarðarhafið, vegna þess, að skild-
ir leikir: Follis, Episkyros og
Harpastum, eiga að liafa verið
þekktir meðal þessara þjóða, og
þeir hafi svo borizt með róm-
verskum setuliðsmönnum til
Bretlands, þá er Rómverjar ber-
námu landið.
I eftirfarandi grein munum við
sjá á bvaða réttmæti slík skoðun
byggist og munum við þá byrja
á þvi að atbuga liina þrjá fyr-
nefndu knattleiki. Follis2) er
nafn stórs knattar, sem var fyllt-
ur lofti. Knötturinn var sleginn
af einum knattleiksmanni til
annars (Follis pugillatorius).
Með slíkum knetti var leikinn:
„Trigon“. Leikur þessi krafðist
ekki langra, þreytandi hlaupa né
snöggra spretthlaupa. Leikurinn
var léttari en þeir knattleik-
ir, sem byggðust á slikum Idaup-
i) Handbuch der Ballspiele von
I)r. H. Sclinell, Leipzig 1900, bls. 14.
__ The Encyclopaedia Britanica
Cambridge 1910, Football hls. 617. -
O. S. Winding: Fodbold, Kaupmanna-
höfn 1908.
-) Upplýsingar um þennan ieik,
Episkyros og Harpastum, er að finna
hjá Daremberg og Saglio: Dictionnai; e
des Antiquités et Romains, París,
Art i Pila.
um og var liann þvi leikinn af
ungum og rosknum.
Ljóðlína Martials: „Folle decet
pueros ludere, folle senes“ bend-
ir a, að leikur með blöðruknetti
sé auðveldur og er þvi æfður
af börnum og fullorðnum.
Leikurinn virðist geta myndað
undirstöðu að ítölskum leik, sem
tíðkaðist á miðöldum,
Giuoco della Palla — frá hon-
um má svo rekja franska leik-
inn Jeu de paume, ensku leikina
Tennis og Fifes, þýzka leikir.n
Faustball og sænska leikinn
Párkspil.
Episkyros liefur verið erfiður
leikur, sem aðeins liefur venð
leikinn af ungum piltum og af
þeim lilotið nafnið. Þátttakend-
urnir skipuðu sér í tvo jafna
flokka. Með steini drógu þeir
línu yfir völlinn, sem skildi lið-
in að. Á linuna var knötturinn
lagður. Að baki leikendanna tak-
markaðist leikvangurinn af línu.
Sá sem fyrstur náði knettinum,
kastaði honum yfir á vallarsvæði
andstæðinganna. Andstæðingarn-
ir leituðust við að stöðva knött-
inn og kastaði honum til baka frá
þeim stað, þar sem hann liafði
stöðvast. Ilver liðsmaður teitað-
ist við að kasta knettinum eins
langt og liann megnaði og þvinga
þannig andstæðingana lengra og
lengra aftur i áttina að baklin-
unni, það lið hafði tapað, sem
fvrr varð að sækja knöttinn út
fyrir baklínu vallarhelmings síns.
Liðin köstuðu þvi knettinum
til skiptis á milli sín, svo að leik-
urinn hefur verið kastleikur og
því svipaður þýzkum slöngvu-
knatlleik og danska leiknum:
„Slagtrille“.
Harpastum er leikinn með ÍPI-
um knetti, sem átti að grípa á
lofti innan i þvögu andstæðinga,
án þess að skipta sér af hrind-
ingum, hrekkjum og árekstrum.
Leikurinn var erfiður og menn
þreyttust fljótt. Ryk þyrlaðist
mjög upp í erli leiksins og af
því gekk hann einnig undir nafn-
inu H. pulverulentum. Leikur
þessi var tízkuleikur á keisara-
tímabilinu bjá Rómverjum. Eink-
um þó meðal þeirra, sem vildu
iðka liinar erfiðari íþróttir. Það
virðist, að leikendur liafi ekki
átt að bera knöttinn í mark, því
að slíkt liugtak var ekki til i
leikjum þeirra tíma. Sá, sem
náði knettinum átti að balda
honum og l'lýja með liann og
kasta honum til samherja, þeg-
ar á mann var ráðist af andstæð-
ingi eða eltur. Leikurinn líkist
því danska barnaleiknum: „Að
gada knattarins“, þessi leikur er
þekktur frímínútnaleikur. Hnipp-
ingarnar, álilaupin, rvkið og und-
anbrögðin (hrekkirnir), sem get-
ið er um í sambandi við hinn róm-
verska leik, er lifandi enn á leik-
völlum okkar, þar sem hnippst
er á, hlaupið eftir og á þann sem
heldur knettinum, og hafi mað-