Íþróttablaðið - 01.04.1966, Blaðsíða 24

Guðmundur Benediktsson frá Breiðabóli:
G L í M A
Um glímu á Austurlandi
eftir Halldór Stefánsson álþingis-
mann.
Á Austurlandi, sem annarsstaðar
um land, hafa glímur verið stundað-
að alla tíð sem skemmtiatriði á sam-
komum og sem fimleika- og íþrótta-
æfingar. Það sögðu mér rosknir
menn um aldamótin, og þess finnst
getið, að glima hafi verið mikið
stunduð í Fljótsdal um miðja 19. öld,
og svo mun einnig hafa verið í öðr-
um sveitum Fljótsdalshéraðs og ann-
arsstaðar austanlands.
Það sem til þekkist á síðara hluta
aldarinnar og eftir aldamótin var
mikill áhugi á glímum. Hvar sem
strákar hittust ruku þeir saman í
glímu. Strákar og fullorðnir glímdu
við kirkju í brúðkaupsveizlum og al-
mennum samkomum, og haldnir voru
sérstakir glímufundir, bændaglímur
svokallaðar. Á síðari hluta aldarinn-
ar fóru margir ungir menn af Aust-
urlandi til náms í Lærðaskólanum.
Allir höfðu þeir alizt upp við iðkun
glímunar, og glímur voru æfðar í
skólanum. Heim í Hérað komu þeir
aftur og settust í embætti innan hér-
aðs síns. Allir urðu þeir kunnir
glímumenn heimafyrir, og lands-
kunnir þeir Sigurður Gunnarsson og
Lárus Halldórsson, sem glímdu fyrir
konunginn á Þingvölum 1874, síðar
báðir prestar á Valþjófsstað, og
einnig Stefán Sigfússon síðar prest-
ur á Hofi í Álftafirði, sem skrifaði
um glimur í tímarit Bókmenntafé-
lagsins árið 1900. Hann kenndi einnig
glímu eftir heimkomuna. Það gerðu
einnig þeir bræður Björn (síðar al-
þingismaður) og Stefán (síðar prest-
ur) Péturssynir frá Berufirði. Um þá
segir Björn Jónsson ritsjóri Isafold-
ar, sem var skólabróðir þeirra, að
þeir hafi verið hin mestu karlmenni
og fimir að því skapi. (Isafold 1900).
Einstakir gltmumenn og frásagnir:
1. Glímu-Sveinbjörn Skúlason.
Sveinbjörn hét maður búsettur í
Mjóafirði, atgjörvismaður, sterkur
og glíminn svo af bar og fékk af
því auknefnið Glímu-Sveinbjörn.
Hann fór um sveitir til að reyna sig
í glímu, og stóðust hann fáir.
Á dögum Sveinbjarnar var prest-
ur á Eiðum (1831—1839) séra Pétur
sonur Jóns gullsmiðs Pálssonar I
Framh. á bls. 121
Glíman, þjóðaríþrótt Islendinga
hefur átt sín uppgangs- og hnignun-
artimabil. Hún var um langan aldur
ein vinsælasta íþróttin og sú sem
mest var iðkuð, því þegar drengir
hittust voru oft þeirra fyrstu við-
brögð að taka hver annan glímutök-
um og sækja sér gleði og þrótt í
drengilega glímu, þar sem brögðum
var beitt og þeim varist af fimi, snar-
ræði og lipuð, en þó kappi og vilja-
festu.
Þá voru glímur vxða æfðar bæði í
sveit, og bæ, komið á kappglímum
og bændaglímur voru sérlega vinsæl-
ar.
Glímur voru snar þáttur í starfi
ungmennafélaganna allt fram um
fyrri heimsstyrjöldina, síðan dofnar
yfir glímuæfingum þeirra og er varla
um slíka starfsemi að ræða á síðustu
árum hér við Eyjafjörð. Þó hafa á
þingum U.M.S.E. og fundum ung-
mennafélaganna verið rætt um end-
urvakningu glímunnar þótt árangur
hafi orðið minni en þörf væri á. Aðr-
ar íþróttir hafa gripið hugi manna
og setið því í fyrirrúmi, enda unnið
vel að þeim, oft með mjög góðum
árangri.
Segja má að í sveitum við Eyja-
fjörð og á Akureyri stæði glíman með
blóma. Þar var glímufélagið Grettir
og kunnugt er að U.M.F. Akureyrar
vann að íþróttum og innan þess tók
glíman, þessi þjóðlega íþrótt, sér-
stakan fjörkipp á fyrstu árum þess.
Var Jóhannes Jósepsson þar fremst-
ur í flokki, en þar voru margir lið-
tækir og góðir glímumenn.
Þá mættust í Gagnfræðaskólanum,
núverandi Menntaskóla Akureyrar,
hraustir drengir víðsvegar af að
af landinu og var glíman þar lengi
í fullu fjöri. Þaðan komu líka ýmsir
færustu glímumenn landsins og er
ekki að efa að skólinn lagði grund-
völlinn að því með vandaðri líkams-
rækt, leikfimis- og íþróttakennslu.
Glíman var iðkuð af eldri sem
yngri um langt skeið. Varla var svo
fundur eða samkoma að ekki væri
glímt og fram á síðari ár hafa eldri
menn getað ornað sér við minningar
frá þessum gömlu og góðu dögum,
enda kunnugt að þeir hafa ljómað
af frásagnargleði af slikum glímu-
mótum, er þeir hafa rætt um þau af
eldmóði og áhuga, sem er einmitt
förunautur glímunnar.
Um all langt skeið hefur glíman
lítið verið iðkuð hér, eða verið í öldu-
dal, eins og stundum er sagt. Nú hef-
ur þó komist á hreyfing í þá átt að
endurvekja og útbreiða glímuæfing-
ar að nýju og er það fagnaðarefni
eldri unnenda hennar og iðkenda, því
þeir finna bezt að íslenzkt þjóðlíf yrði
snauðara að skemmtun og drengi-
legum leik, eftir að glíman dæi út
með öllu, sem útlit var fyrir, ef ekki
yrði með sameiginlegum kröfum
áhugamanna hafist handa um að
hefja hana til síns fyrra gengis.
Vinna þarf mikið að því að glíman
verði aftur sönn þjóðaríþrótt iðkuð
og lærð af vaxandi drengjum í bæ og
byggð, fyrst og fremst sem karl-
mannleg, liðleg og drengileg íþrótt og
eftir réttum reglum. Bol og níð má
aldrei líða, það er ekki samboðið
neinum glímumanni.
Fögur glíma eykur köppunum
„karlmennsku og þor, hreystina og
fegurðina og frelsisins vor.“
Það voru vormexm Islands —
æskumennirnir — sem með handar-
bandinu í upphafi hverrar glímu inn-
sigluðu hana þeirri prúðmennsku og
drengskap, sem vera á aðalsmerki
ailra glímumanna við nám hennar, á
æfingum og í kappglímum.
Það er veglegt hiutverk æskunnar
í dag að endurvekja glímuna og
gera hana aftur það sem hún áður
var almenna þjóðaríþrótt.
Stefna ber að því að gera hana að
skyldunámsgrein í skólum ,eins og
sundið.
116