Alþýðublaðið - 18.05.1925, Blaðsíða 3

2Ct»TBUILJtSI»
tjðlda haifvlta, sem a»ðvaidlð
h fir hriaykt upp í ráðherrasætl,
— hann hefir aldrel skillð neltt
annáð *»n þ ð að h;Uin «é hvorki
dómsmáUráðheira né jármála
ráðherra. Og þeim, sem litið er
léð, verða mSrgar syndir tyrlr"
geínar.
I ætt vlð mentunareinangrun
auðv Idslns er breyting sú. sem
ýmsír vilja ger* á tilhörun
mentaskóluns. Nokkur gamal-
menni, aem ekki hafa skilið eina
einustu nýja hugsun, sem hugsuð
hefir verið í heiminum síðan á
dögum Kants, vilja byrgja þenn-
an mertabrunn (yrir alþýðu
manna með því að gera þar
latínu íð meginnámsgrein. Með
þesm á að ak?pa eins konar
yfirvltfirringastétt i landinu sem
þeir ætlást tii að kailaðir séu
lærðirmenn Nokkrirmentamenn,
sem svo eru nefndtr, hata orðið
svo gagnteknir af þessari uppá-
fundnlngu, að þeir hafa farlð að
vkrita leiðiolegar biáð&greinar um
hnignun mentaskólans. Þsir segja,
að mentamenn þjóðarinnar séu
heimakari og tá'róðari, síðan
Þtlnunámið var mlnkað í skól-
aoum, — ísienzk mennlng sé nú
e ’n þá elou slnni alveg að fara í
huodana, Þetta er gömul saga.
Frá örófi alda hefir gömlum
rnönnum fundfst haimurlnn vera
að tarast a' vax ndl haimsku og
stðsp ilingu. Ef vinnukona dirfitt
að gaogá í siikisokkum eins og
hútmóðir hennar, þá er dóms-
dagur í nánd. Ef þetta væri rétt,
myndi heimurinn hafa fadst með
hverri kynslóð. Ea sjálfir hugsa
þelr og rlta eins og þeim hafi
gengið hálfiila að tilelnka-sér
þroskakyngi latinunnar. Það er
raun að sjá hugsanir þeirra á
prenti.
Megnið af bókmentum latlnu-
lærðra Islendinga frá blómáö'd
latfnunnar er elnteídningslegt
rugl. Pétur biskup vsr vafalaust
ágætur latfnumaður. En þótt leit
að sé með 300 kerta ijósi 1 hug-
vekjum hans spjaldanna á mill-
um, finst þar ekkl nokkur huy s-
un. Óiatínulærðir rlthötuadar eins
og Jón Óiafsson Iodfafari, Sig-
urður Breiðijörð, Bó!u Hjálmar,
Gfsli Konráðsson, Eirikur frá
Brúnum, Páii Ólafsson, Brynjólfur
frá Minna Núpi Þorgils gjali-
ándi, Jón Trausti, Stephan G.
Stephansson, Guðmundur Frið-
jónsson, Theódórá Thóroddsen.
Sigurður Kristófer Pétursson,
Stefán trá Hvitadal og margir
fleirl skara langt fram úr þorra
latfnulærðra manna samtfðar
sinnar bæði að snlid og vits-
munaþroska.
Sveinbjörn Egiisson var ekki
snillingur fyrir það, að hann var
vel að sér f latinu, heidur var
hann vei að sér f latfnu, af þvf
að hann var snitlingur, Jónas
Hallgrím‘son sótti ekki yndisleik
slnn til Róraaborgár. hefdur til
fátæks Gyðings frá Dfi seidorf,
sem var léiegur latfnumaður.
Þorsteinn Erllngaaen var inn
blásinn af enskum byitingasegg,
sem var mjög illa að sér f lstinu.
Shakespeare hatði endaskiíti á
ieikritagerðinni, og kunni hann
þó minna f latinu en höfundur
KrosskólasáimaDna, sem varð
jafnvel Hjáitastaða ijandanum
haeyksiunarheliu. Og Kriatur gat
klambrað saman íjallræðunnl,
n
þótt hann væri ekki útskrifaður
undir gömlu regiugerð latínu-
skólans.
Hvar ®?u ísienzkir vísindamenn,
hu^vltsmenn og heimspekingar
frá gullöld latínukecslunnar ?
Hvar eru vitsmunaafrek katólskr-
ar kirkju, sem hrfir jafnvel á-
kallað heiiága þrenningu & iat-
fnu um margar afdaraðir ? Þegar
latraumoldvlðdnu siota? á Vest-
urlöndum, ro ar fyrat tii á himni
þekkingarinnar. Latfnan gat af
sér ejáifsþótta og kyrstöðu í and-
legum efnum og héit huganum
föstum við hégómlega hlnti.
M x Miilfer kvaðst ekki þekkja
neitt betra ardiegt þroskameðal
en esperantó. Ég veit ekki, hvort
hann hefir kunnáð @lns miklð f
latfnu 0g þeir, stm víia um
hnignun mentaskólans, þótt mér
aé nær að haidá, að bann hafi
kunnáð drjúgum melra. En þýð-
ingar, sem ég hefi leaið eftlr
hann úr indverskum fornbók-
mentum, vhðast sýna, að hann
hafi verlð sæmilega bænabókar-
fær f sanskrft. Og sanskrft er að
sama skapi merkiiegrá minn-
ingarmái en iatfnan, sem meist-
arinn Buddha gnæfir hærra f
rfki andans en hinn nautnasjúkl
herforingi Júlfua Cæsar.
íslenzki; mentamenn hafa
aldrel vorið jafn-lærðir, vltrir og
vel ipnrættir aem þeir ®ru þennan
dag f dag
P. £
Nætarlteknir í nótt er Konráö
R. Konráðsson, Pingholtsstræti Sl.
Sími 575.
Edgar Rice Burroughs: Vi(ti Tarzan.
brezka hersins 1 Austur-Afriku, að óvinaber, xnikill og
voldugur, hefði stigið á land á vesturströndinni og væri
á leið yfir álfuna þvera til þess að hjálpa hinum þýzku
liösveitum i austanverðri Afríku. Álitið var, að þessi
nýi her væri að eins tiu eða tólf daga leið frá vig'
stöðvunum. Þetta var reyndar hlægileg fjarstæða, — en
f jarstæður eru ekki sjaldgæfar i striði, og enginn góður
hershöfðingi lætur hjá liða að rannsaka, hvort fótur er
fyrir orðrómi um ætlanir fjandmannanna.
Þess vegna flaug fyrr nefndur enskur lautinant langt
vestur eftir og hafði gát á, hvort nokkuð sæist til
þýzka liðsaukans. Hann flaug- yfir endalausan myrkvið,
bvo þéttan og stórvaxinn, að heilar hersveitir hefðu
getað dulist þar. Fjöll, mýrlendi og eyðimerkur skiftust
á köiium á, en hvergi sást maður.
Hann hólt lengra og lengra vestur eftir í von um að
koma auga á einhver merki eftir herinn, nnz hann
snéri við undir kvöld. Yar þá fyrir neðan hann allstór
grasslétta, sem blátær á liðabist eftir. Hann gat náð
heim fyrir myrkur, ef hann færi beint og flygi sem
hraðast; honum datt heldur ekki i hug, að vélin sviki
sig. En hún brast samt, um leíð og hann snóri við.
Hann var svo lágt, að ekki var um annað að gera en
lenda hið snarasta, meðan hann var yfir sléttunni,
því að beint austur nndan var myrkviðurinn. Lendingin
gekk slysalaust. Hann settist rétt hjá ánni og tók að
athuga vélina.
Meðan hann vann, raulaði hann algengt danzlag, eins
og hann væri heima á Englandi i flugvólaskóla, um-
kringdur kunningjum sinnm, en ekki aleinn langt inni
i viilimörk Afriku. Það var einkennilegt um manninn,
að hann skyldi skeyta svo litt umhverfi sinu, því að
auðséð var, að hann var enginn flysjungur.