Fjölrit RALA - 15.04.1988, Blaðsíða 41
-35-
3.5 Umræða.
Uppgræðslan á heiðunum, sem hófst árið 1981, var fólgin í áburðargjöf, en
einnig var þar í flestum tilvikum sáð grasfræi (2. og 3. tafla). Aburðartilraunir
hófustl985 og 1986 á svæðum 2,3,4 og 6, sem þá höfðu fengið áburð árlega á
tímabilinu 1981 - 1984 og höfðu jafnframt verið beitt. Við upphaf
áburðartilraunanna 1985 hafði gróðurþekja aukist frá árinu 1981 sem hér
segir: Á svæði 3 úr 10% í 45%. Á svæði 4 úr 28% í 63% og á svæði 6 úr
16% í 46% (Ingvi Þorsteinsson og fl. 1985). Á svæði 2 hafði þekjan aukist á
ámnum 1981-1985 úr 8% í um 30%. Mikil gróðuraukning hafði þannig orðið á
svæðunum þegar áburðartilraunimar hófust vorið 1985 og 1986. Nú er ljóst
að gróður reitanna í áburðartilraununum er talsvert mismunandi eftir því
hvaða meðferð þeir hafa fengið. Gróðurþekja hefur enn aukist á flestum
reitum á tímabilinu 1985 - 1987 og yfirleitt talsvert meira á friðuðum reitum en
beittum. Mestar breytingar hafa átt sér stað á svæðinu við Helgufell, en þar
hefur þekja aukist á friðuðum, árlega ábomum reitum um 30-40% frá því í
ágúst 1986 (Ása L. Aradóttir og fl., 1987).
Þessar niðurstöður eru í meginatriðum í samræmi við niðurstöður margra fyrri
rannsókna á áhrifum áburðar á gróðurfar (Ingvi þorsteinsson og Björn
Sigurbjörnsson 1961, Sturla Friðriksson 1969a, Sturla Friðriksson 1969b,
Sturla Friðriksson og Jóhann Pálsson 1970, Andrés Amalds og fl. 1980, Elín
Gunnlaugdóttir 1985, Ingvi þorsteinsson og fl. 1985,).
Ýmsar breytingar hafa orðið á gróðurfari 0-reitanna frá árinu 1984, er síðast
var borið á þá. Ef svæði 2 er undanskilið, hefur sina aukist mikið á þeim tíma.
Árið 1985 var sina yfirleitt hverfandi í gróðurþekjunni (Ingvi Þorsteinsson og
fl. 1986), enda hafði landið verið nauðbitið fram að þeim tíma. Nú er hún
orðin allt að helmingi þekjunnar eins og á svæði 6 á Öfuguggavatnshæðum.
Þegar ekki er lengur borið á reitina verður gróðurinn ekki eins lystugur, sem
leiðir til þess að lítill hluti hans er bitinn, og sina safnast fyrir.
Á árlega ábornum reitum em gróðurfarsbreytingar háðar áburðarmagni, á
þann veg, að hlutdeild grasa fer vaxandi með aukinni áburðargjöf. Hins vegar
minnkar hlutdeild mosa og fléttna, en þó ekki eins mikið og nemur aukningu
grasa. Þetta kemur skýrast fram á friðuðum reitum. Beitin virðist því draga
úr áhrifum áburðarins að þessu leyti, og er það skiljanlegt, þegar haft er í
huga, að beitin beinist einkum að grösunum. Við friðun og árlega áburðargjöf
vex samkeppnisaðstaða grasa á kostnað mosa og fléttna.
í tilraunum Sturlu Friðrikssonar, sem hann gerði með sáningu grasfræs og
áburðargjöf á ógróið land á hálendi, kom fram að þekja og uppskera fór
yfirleitt vaxandi fyrstu 4 - 5 árin og var í sumum tilfellum enn vaxandi, þegar 7
ár voru liðin frá upphafi tilrauna (Sturla Friðriksson 1971, Sturla Friðriksson og
Jóhann Pálsson 1970). í tilraunum, sem gerðar voru á vegum Rala með
áburðargjöf á misvel gróinn úthaga (Andrés Amalds og fl. 1980) kom fram,
að mestar gróðurfarsbreytingar urðu á 2-3 ámm og í örfáum tilvikum á lengri
tíma. Þess ber að geta, að tilraunir þessar stóðu að meðaltali í um 6 ár.