Fjölrit RALA - 15.04.1988, Blaðsíða 42

-36-
Þar kom einnig fram, að gróðurbreytingar tóku yfirleitt lengri tíma á svæðum
sem voru lítið gróin, þegar áburðargjöf hófst.
Áhrif beitar á gróður em í flestum tilfellum mjög flókin og margslungin og em
þau m.a. háð beitarþunga, tegund beitardýra og beitartíma (Harper 1977,
Ingvi Þorsteinsson, 1980b). Hófleg beit stuðlar yfirleitt að meiri fjölbreytni
gróðurs, því að hún hindrar að dugmiklar tegundir verði of ríkjandi í gróðri.
Óbein áhrif beitardýra, svo sem traðk og áburður, sem dýmnum fylgir, valda
því að betri lífsskilyrði skapast oft fyrir ýmsar tegundir (Harper 1977). Má í
því sambandi nefna, að beitardýr bæta oft spímnarskilyrði ýmissa tegunda.
í þessari skýrslu hefur aðeins verið rætt um hlutdeild einstakra tegundahópa í
þekju. Ástæða þessa er einkum sú, að upplýsingar um þekju einstakra
tegunda grasa, mosa og fléttna lágu ekki fyrir, en greining þeirra krefst
mikillar þjálfunar, er tímafrek og þar af leiðandi kostnaðarsöm. Æskilegt er að
innan nokkurra ára verði einnig gerð úttekt á gróðurfari tilraunareitanna á
grundvelli einstakra tegunda, bæði háplantna og lágplantna, því slíkar
upplýsingar lýsa gróðurfari betur en tegundahópar.
Uppskera sumarið 1987 var talsvert misjöfn eftir meðferðum og svæðum. Sé
uppskera O-reitanna þá borin saman við uppskem fyrri ára kemur í ljós, að
hún hefur yfirleitt farið minnkandi. Meðaluppskera á friðuðum reitum á
svæðum 3,4 og 6 var 0,60 tonn/ha 1985, (Ingvi Þorsteinsson og fl., 1986),
1986 var hún um 0,25 tonn/ha, en var 0,26 tonn/ha 1987. Samsvarandi tölur
fyrir beitta reiti vom þessar: 0,50 tonn/ha 1985, 0,30 tonn/ha 1986 (Ása L.
Aradóttir og fl., 1987) og 0,13 tonn/ha 1987.
Uppskeran á tilraunareitunum 1987 verður að teljast óvenju mikil, ekki síst
þegar miðað er við uppskeruhæstu reitina. Á árlega ábomum friðuðum
reitum fengust t.d. 3-4 tonn/ha af þurrefni fyrir 400 kg af áburði, 1986 fengust
2,8 tonn/ha (Ása L. Aradóttir og fl., 1987) og 1985 ekki nema um það bil 1,2
tonn/ha (Ingvi Þorsteinsson og fl., 1986). Þetta er sérstaklega athyglisvert
þegar tekið er tillit til þess, að tilraunalandið liggur í um 500 hæð yfir sjó
norður undir heimsskautsbaug. Athuganir Sturlu Friðrikssonar á uppskem í
tilraunareitum á Tungnáröræfum (Sturla Friðriksson 1969b) sýndu að
túnvingulsreitir, sem fengið höfðu alhliða áburð (N,P,K) gáfu 1,9 - 3,8 tonn af
þurm heyi að meðaltali á hektara, en það samsvarar um 1,6 - 3,2 tonnum af
þurrefni á hektara. Á Mosfellsheiði fékkst uppskera er svarar til 1,9 tonnum
þurrefnis á hektara í 670 m hæð yfir sjó, (Sturla Friðriksson 1969a).
Uppskera áborins úthaga var könnuð á ámnum 1967 - 1979 á ýmsum stöðum
á landinu m.a. á nokkmm stöðum á hálendinu (Andrés Amalds og fl. 1980).
Meðaluppskera kvistlendis í 450 m hæð yfir sjó var 3,3 tonn þurrefnis á
hektara, en mosaþembu með smámnnum í 500 m hæð var um 0,1 tonn/ha.
Samkvæmt rannsóknum Landnýtingardeildar Rala á uppskeru óáborinna
gróðurlenda á hálendi (>400 m h.y.s), er meðaluppskera blómlendis 1,4 tonn
þurrefnis á hektara (Ingvi Þorsteinsson 1980a), en blómlendi gefur samkvæmt
þessum rannsóknum mesta uppskem gróðurlenda hálendisins. Graslendi á