Fjölrit RALA - 10.05.1988, Blaðsíða 24

20
BÚFJÁRDEILD
Stefán Aðalsteinsson
Búfjárdeild Rannsóknastofnunar landbúnaðarins hefur með höndum verkefni sem
einkum falla undir erfðafræði, lífeðlisfræði og framleiðslutilraunir.
Aðstaða fyrir rannsóknir á vegum búfjárdeildar er í höfuðstöðvum stofnunarinnar á
Keldnaholti, á tilraunastöðvunum Hesti, Reykhólum og Skriðuklaustri, á bændaskólunum á
Hvanneyri og Hólum og hjá einstökum bændum sem samið er sérstaklega við um stök
rannsóknaverkefni.
Rannsóknaverkefni búfjárdeildar hafa beinst mjög mikið að sauðfé undanfarna áratugi.
Þar má m.a. nefna rannsóknir á erfðum á frjósemi, lambavænleika, ullarmagni og ullarlit
ásamt erfðum á vaxtarlagi og kjötgæðum dilkafalla. Þá eru í gangi verkefni sem fjalla um
erfðir á sérstökum skinngalla, svokölluðum tvískinnungi.
Rannsóknir á framleiðsluvörum hafa m.a. fjallað um hámarksfóðrun á innlendu fóðri,
haustbeit lamba með hliðsjón af sem minnstri fitusöfnun og tilraunir með haustklippingu
sauðfjár til að ná ullinni óskemmdri af fénu og mæta þannig óskum iðnaðarins um sem
allra best hráefni.
Þrjú stór samvinnuverkefni hafa farið af stað í nýjum búgreinum undanfarin ár í
samvinnu við aðrar stofnanir, eitt í loðdýrarækt og tvö í fiskeldi.
íslenski melrakkinn (RL 413)
Stefán Aðalsteinsson, Páll Hersteinsson, Eggert Gunnarsson og Jón R. Björnsson
Verkefnið íslenski melrakkinn hófst formlega hinn 22. maí 1985 en þá var samþykkt
að hefjast handa um söfnun yrðlinga af grenjum til uppeldis í búrum.
Aðstaða til að ala íslenska melrakka, sem teknir voru sem yrðlingar á grenjum að
vori, fékkst hjá Jóni Magnússyni, bónda að Lambhaga í Ölfusi. Hann leigir verkefninu
refaskála undir melrakkana og sér um hirðingu þeirra.
Samstarfsaðilar að þessu verkefni eru Rannsóknastofnun landbúnaðarins, Tilraunastöðin
Keldum, Veiðistjóraembættið, Búnaðarfélag fslands og Samband íslenskra loðdýraræktenda.
Á þeim tíma sem liðinn er síðan verkefnið hófst hafa komið fram tvö áður óþekkt
litarafbrigði í heimskautaref. Hefur annað þeirra verið kallað móhvltt en hitt ljósbrúnt.
Talið er að bæði þessi afbrigði stafi af því að í þeim sé grunnlitarefni brúnt eða
ljósmórautt # I stað svarta eða dökkbrúna litarefnisins sem annars kemur fyrir í
heimskautaref.
Móhvíta gerðin er þannig með ljósbrúnan lit við fæðingu en verður hvít að vetrinum.
Ljósbrúna gerðin er með ljósbrúnan lit við fæðingu en sá litur breytist ekki í hvítan lií að
vetrinum.
Þá hefur fundist í íslenska melrakkanum litarafbrigði sem kallað er túndrulitur
erlendis en okkur hefur dottið í hug að mætti kalla mýrarskolla hér. Þetta afbrigði er
mórautt eða mósvart að lit en með áberandi silfurlitað belti á vindhárum skammt fyrir
neðan brodd, svipað og kemur fyrir á silfurref.
Rannsóknirnar á íslenska melrakkanum hafa leitt til þess að fram er komin ný
tilgáta um litaerfðir í refum sem starfsmenn verkefnisins hafa kynnt á ráðstefnum erlendis
og einnig í erfðafræðitímaritinu Journal of Heredity. Hefur þessi tilgáta vakið mikla
athygli og reynist standast alls staðar þar sem hún hefur verið reynd, t.d. í blöndunum
milli afbrigða af heimskautaref og rauðref (silfurref).
Þá hefur komið í ljós að til virðist vera mórauður eða mósvartur litur sem er víkjandi
fyrir hvítum lit í melrakkanum. Þetta fyrirbæri fannst fyrst á Austurlandi sumarið 1987 og
verður leitast við að kanna það nánar á næstu misserum.