Fjölrit RALA - 10.05.1988, Blaðsíða 99

95
Baráttan gegn hringroti beinist að því að ná stjórn á útsæðissölunni og hindra að
sjúkdómurinn breiðist meir út en orðið er með útsæðinu.
Rannsóknir á íslenska káinueustofninum (RL 324)
Guðmundur Halldórsson
Á árunum 1985 og 1986 voru til lykta leiddar rannsóknir á litlu kálflugunni sem
hófust 1982. Fékkst styrkur til þessa verkefnis frá Vísindasjóði.
Rannsóknir þessar skiptust í tvo meginþætti. Fyrri þátturinn var að afla upplýsinga
um þá þætti í umhverfinu sem hafa áhrif á lífsferil og skaðsemi kálmaðksins.
Eftirtaldir þættir í umhverfinu voru athugaðir:
a) Sníklar á púpum. Ein tegund sníkla fannst á púpum litlu kálflugunnar. Var það
æðvængjutegund af ættkvíslinni Trybliographa, sennilega T. rapae
. Fannst hún í görðum víðs vegar um land. Tíðni hennar var þó mjög breytileg. Víðast
hvar 1-3%, en allt upp í 35% þar sem mest var.
b) Rannsökuð voru áhrif hita á þroskunarferil kálflugunnar svo unnt væri að
skipuleggja varnir með tilliti til lífsferils hennar og auka þar með virkni þeirra.
Fyrri rannsóknir höfðu leitt í ljós að þroskun púpna hefst þegar hiti að vori fer yfir
4°C og hefst ekki að ráði fyrr en 200 daggráðum (yfir 4°C) er náð.
Rannsóknir 1985-1986 leiddu í ljós að varp er í hámarki á bilinu 230-260 daggráður
og að meirihluti lirfa hefur púpað sig þegar 670 daggráðum er náð.
c) Áhrif sumarhita á stofnstærð kálflugu. Kannað var hver áhrif sumarhiti hefði á
fjölda púpna í görðum að hausti. Voru tekin sýni úr görðum víðs vegar um land. Yfirleitt
reyndist fjöldi púpna minni í görðum þar sem sumarhiti hafði verið lágur árið áður. Fylgni
sumarhita og fjölda púpna var þó ekki marktæk. Útreikningar byggðir á gögnum frá Ingólfi
Davíðssyni leiddu hið sama í ljós.
Annar meginþáttur þessara rannsókna var tilraunir með ýmsar varnaraðgerðir gegn
kálmaðki. Þessi hluti skiptist i þrennt.
a) Varnir í fóðurplönturæktun.
Haustið 1985 var kannaður fjöldi púpna úr reitum að Korpu, með þrem afbrigðum
fóðurrófna og þrem afbrigðum fóðurnæpa. Reyndust fóðurrófur mun eftirsóttari af kálmaðki
en fóðurnæpur en hins vegar var ekki marktækur munur milli einstakra afbrigða.
b) Tilraunir með kyrni.
Að Stóra Hrauni i ölfusi voru bornar saman þrjár tegundir kornaðs eiturs gegn
kálmaðki: Oftanol, Birlane og Furadan. Reyndust bæði Birlane og Furadan gefa góða raun
(meðalskemmd 0,9% og 0,3%), en ekki var sýnilegt að Oftanol gæfi neina vörn
(meðalskemmd 12,8% , en 10,7% í ómeðhöndluðum reit).
c) Tilraunir með ýmsar varnaraðgerðir.
Að Korpu voru reyndar ýmsar tegundir eiturs gegn kálmaðki, auk þess sem reyndar
voru ýmsar varnaraðgerðir sem ekki byggjast á notkun eiturs. Er of langt mál að velja
allar þær niðurstöður sem fengust. Þó má nefna að eitranir byggðar á daggráðuútreikningum
(eitrað þegar talið var s.k.v. daggráðuútreikningum að varp væri komið vel af stað) gefa
góða raun. Einnig sýndi það sig að kálmaðkur hefur ekki merkjanleg áhrif á
blómkálsplöntur sem eru komnar vel af stað við varp. Er það í samræmi við útreikninga
byggða á niðurstöðum Ingólfs Davíðssonar.