Fjölrit RALA - 10.11.1992, Blaðsíða 51

-43-
rannsóknareitanna á Holtavörðuheiði og í einum reit á Öxnadalsheiði var
heildarþekja undir 40%, 9-10 árum eftir að uppgræðsla hófst. Er það t.d. minni þekja
en varð við uppgræðslu afréttarlanda sem gerð var á Auðkúluheiði í um 500 m hæð
yfir sjó, en þar var gróðurþekja orðin um 40-70%, 8 árum eftir að uppgræðsla hófst
(Ingvi Þorsteinsson o.fl. 1989). Tekið skal fram að á þessum stöðum, sem hér eru
teknir til samanburðar voru uppgræðsluaðferðir með nokkuð öðru sniði en í
veggrófunum. Grasfræi var sáð fyrsta árið eins og í veggrófunum, en áburði var aftur
á móti dreift þar mun lengur, eða árlega fyrstu 4-5 árin.
Gróðurþekja sem er minni en 30% eftir 9 ár getur tæplega talist nægilegur árangur,
einkum ef miðað er við að uppgræðsla af þessu tagi er töluvert kostnaðarsöm. Þó ber
þess að geta að gróðurþekja ein og sér er alls ekki nægur mælikvarði á árangur
uppgræðslu. Taka verður tillit til mun fleiri þátta, svo sem tegundasamsetningar og
stöðugleika þess vistkerfis sem verið er að byggja upp. Mikilvægt er að
uppgræðsluaðgerðir komi gróðurframvindu vel af stað og leiði til þess að gróður
veggrófanna þróist.í átt til þess gróðurs sem er að finna í grenndinni.
Þekja sáðgresis var mjög misjöfn eftir stöðum og hafði yfirleitt minnkað með tíma. Var
hún t.d. mun minni á Holtavörðuheiði en á Öxnadalsheiði. Ending sáðgresis er oft
mjög misjöfn, mikill munur er á tegundum og oft verulegur munur á einstökum
stofnum sömu tegundar (Áslaug Helgadóttir, þetta fjölrit). Á tilraunasvæðunum var
alls staðar notuð sáðblanda þar sem meginuppistaðan var túnvingull. Ekki er ljóst
hver er meginástæða þessa munar, en hann getur stafað af ójafnri sáningu, að spírun
hafi verið misjöfn eða sáðgresið hafi enst misvel eftir stöðum. Rétt er að benda á að
gróðurskilyrði era að öllum likindum mun betri á Öxnadalsheiði en á Holtavörðuheiði,
sem hugsanlega getur skýrt þennan mun að einhveiju leyti.
Rýmun sáðgresis með tíma, eins og hér kom fram, er í samræmi við niðurstöður ýmissa
annarra rannsókna, þar sem land hefur verið grætt upp með áburði og sáningu
grasfiræs, en þær hafa sýnt að yfirleitt dregur mikið úr þekju grasa skömmu efdr að
áburðargjöf er hætt (t.d. Elín Gunnlaugsdóttir 1981). Bent hefur verið á að þetta
megi rekja til útskolunar næringarefna úr jarðvegi (Bayfield 1980), en margar
grastegundir eru áburðarkærar og samkeppnisaðstaða þeirra gagnvart öðrum
tegundum er oft háð góðu næringarástandi í jarðvegi.
Einkennandi fyrir rannsóknasvæðin var að mosar náðu tiltölulega fljótt mikilli þekju
og voru þeir mikilvirkari en bæði fléttur og háplöntur. Mikið landnám mosa má að
hluta til rekja til loftslags, en trúlega hefur áburðargjöf og sáning grastegunda haft
jákvæð áhrif á landnám margra mosategunda. Á Öxnadalsheiði og þó einkum á
Holtavörðuheiði var Racomitrium ericoides mikilvirkur landnemi sem líklega má
rekja til ríkulegrar úrkomu. Athygli vekur að Racomitrium lanuginosum, sem er
helsti landnemi í íslenskum hraunum (Ágúst H. Bjamason 1991), var frekar lítið
áberandi í veggrófum þrátt fyrir að hann væri víða ríkjandi í næsta nágrenni reitanna
og er það í samræmi við reynslu af landnámi í veggrófum í hálöndum Skotlands
(Bayfield 1984). Þó ber að geta þess að í einum reit á Holtavörðuheiði (H5) var þessi
tegund nánast einráð, sem sýnir að skilyrði hafa þar verið hentug fyrir landnám