Fjölrit RALA - 20.11.1992, Blaðsíða 11

-7-
2
lrl^HHir gróðri. Á Auðkúluheiði munu 45 km gróins lands hverfa undir vatn (Ingvx
Þorsteinsson 1991). Mestur hluti tilraunalandsins sem hér verður fjallað um liggur á
lónstæðinu og neðan 478 m hæðar. Haustið 1991 var nær helmingur tilraunalandsins
farinn undir vatn en þá hafði vatnsborð stigið í 474 m hæð.
Tilraunalandið
Til beitartilrauna var valið víðáttumikið sléttlendi sem liggur að mestu á malarkenndu
jökulárseti (Ingibjörg Kaldal og Skúli Víkingsson 1991) í liðlega 470 m hæð vestan við
farveg Sandár. í norðvesturhluta tilraunasvæðisins fór land hækkandi og var þar komið í
melaholt suðaustan í Áfangafellinu. Tilraunalandið var þar hæst og náði um 500 m
h.y.s.. Inn í landið að suðvestan lá mjó tota frá jökulkembu. Myndaði hún melholt sem
reis um 10 metra upp yfir sléttlendið. Að landinu að suðvestan lá mýrarflói og frá honum
lækur sem rann til norðausturs um það vestanvert og út til Sandár. Mýrarræma var innan
tilraunalandsins við upptök lækjarins og meðfram efsta hluta hans.
Tilraunalandið var alls 259 ha að stærð (1800 x 1440 m) og var því skipt niður í 12
hólf sem voru 3,6-54 ha að stærð (1. mynd). Sauðfé var beitt í öll hólfin árin 1975-1979.
Beitarþungar voru þrír og endurtekningar tvær á ábomu og óábomu landi
(Rannsóknastofnun landbúnaðarins 1976). Árið 1980 var dregið úr tilraununum og var
beit aðeins haldið áfram í þremur hólfum frá þeim tíma en önnur hólf vora friðuð.
Gróðurrannsóknir á Auðkúluheiði sumarið 1987 vora aðeins gerðar á óáboma hluta
landsins, en það vora sex tilraunahólf alls 216 ha að stærð. Hólfin lágu í vestur- og
miðhluta tilraunalandsins (1. og 2. mynd). Vestast vora hólf sem beitt vora samfellt frá
árinu 1975 en hólfin í miðhlutanum vora beitt sumurin 1975-1979 og friðuð eftir það.
Hólfin vora 18, 36 og 54 ha að stærð. Minnst vora þungbeittu hólfin en stærst þau
léttbeittu. Til aðgreiningar verða hólfin sem beitt vora allan tilraunatímann nefnd L
(léttbeitt), M (miðlungsbeitt) og Þ (þungbeitt) hólf, en þau sem friðuð vora frá árinu 1979
FL (friðað-léttbeitt), FM (friðað-miðlungsbeitt) og FÞ (friðað-þungbeitt) (sbr. 2. mynd).
í friðuðu hólfunum (FL, FM og FÞ) var land flatt og mjög einsleitt að gerð og
stórþýfður þurrlendismói um þau öll. Sams konar landgerð einkenndi hin hólfin þrjú en
meiri breytileiki var þar vegna melaholtanna, lækjarins og myrlendis í vesturhluta
tilraunalandsins sem fyrr er getið. Mýrlendið var að mestu bundið við vestuijaðar L
hólfsins, en deiglendisblettir vora einnig hér og þar með læknum í M og Þ hólfinu.
Nokkuð var um melaholt vestast í þessum þremur hólfum. Mest vora þau í Þ hólfinu þar
sem þau vora liðlega fjórðungur landsins.
Gróðurmælingar, sem gerðar vora á Auðkúluheiði við upphaf tilraunanna árið 1975,
sýndu að fjalldrapi, krækilyng, stinnastör, vinglar, þursakegg, komsúra og brjóstagras