Fjölrit RALA - 20.11.1992, Blaðsíða 18
- 14-
NIÐURSTÖÐUR
Jarðvegur
Niðurstöður úr jarðvegsathugunum eru sýndar á 4. mynd. Birt eru meðaltöl mælinga
fyrir einstaka reiti. í 2. töflu eru sýnd meðaltöl jarðvegs- og beitarþátta (beitarþungi og
teðsla) fyrir einstök hólf og í 3. töflu fylgni milli meðaltala þáttanna úr einstökum reitum.
Jarðvegsþykkt. Þykkt jarðvegs, mæld úr lægðum á milli þúfna og niður á
jökulársetið, reyndist vera á bilinu 77-161 cm og 112 cm að meðaltali. Jarðvegur var
þykkastur í norður- og vesturhluta tilraunalandsins þar sem hann mældist yfir 100 cm í
flestum reitum. Úr þykkt jarðvegsins dró smám saman í austur- og suðausturátt er kom
nær farvegi Sandár og var þykktin víðast um eða innan við 100 cm (4. mynd a).
Jarðvegsþykktin var að meðaltali mest í reitum í Þ hólfinu en minnst í FÞ hólfinu.
Þýfi. Þurrlendismóinn sem einkenndi mestan hluta tilraunalandsins var allur
stórþýfður. Þúfumar voru nokkrir metrar að þvermáli og fremur óreglulegar að lögun.
Þær mynduðu yfirleitt þrjú hæðarbelti, þ.e. þúfnakoll og lægð og síðan millilag sem
myndaði nokkuð láréttan kraga neðan við þúfnakollinn. Var yfirborð þúfnakragans
hlutfallslega stærst að flatarmáli. Nokkur munur var á hæð þúfna milli reita en hún
reyndist vera á bilinu 31-62 cm, en að meðaltali voru þúfur 45 cm háar (4. mynd b).
Þegar þýfishæð er bætt við jarðvegsþykkt kemur í ljós að 157 cm voru að meðaltali ffá
þúfnakollum og niður á ársetið sem jarðvegurinn er myndaður á. Skýr munur kom ekki
fram í þýfishæð milli einstakra hluta tilraunalandsins, en þó kom fram jákvæð og
marktæk fylgni milli jarðvegsþykktar og hæðar þúfna (3. tafla), þ.e. þúfur höfðu
tilhneigingu til að lækka er jarðvegur grynntist. Auk þúfnanna voru frostsprungur í
yfirborði móans og mynduðu þær stórgert net. Milli þeirra voru nokkrir tugir metra og
komu þær fram sem krappar, djúpar lægðir.
Efnaþœttir í jarðvegi. Eins og fram kemur á 4. mynd c-f var nokkur breytileiki í
efnaþáttum jarðvegs í tilraunalandinu. Meðalgildi allra reita ásamt lægstu og hæstu
gildum (í sviga) vom: pH 6,6 (6.0-7,0), kolefni 3,9% (2,3-6,3), köfnunarefni 0,34%
(0,20-0,57) og kalí 0,25 meq/lOOg (0,17-0,50).
Breytingar í sýrustigi, kolefnis- og köfnunarefnisinnihaldi jarðvegs fylgdust að í
tilraunalandinu. Þessir þættir höfðu mjög háa og marktæka innbyrðis fylgni og sýndu
auk þess háa fylgni við jarðvegsþykkt (3. tafla). Þannig fór saman að jarðvegur grynntist,
sýrustig hækkaði og magn kolefnis- og köfnunarefnis lækkaði í reitum frá norðvestri til
suðausturs í tilraunalandinu. í reitum í Þ hólfinu var jarðvegur að meðaltali nkastur af
kolefni og köfnunarefni og sýrustig var þar lægst. Minnst var hins vegar um þessi efni í
jarðvegi í FL og FÞ hólfunum og sýrustig var þar hæst (2. tafla).