Fjölrit RALA - 20.11.1992, Blaðsíða 38

-34-
Fjölbreytugreining
a) Hnitun
Niðurstöður DECORANA-hnitunar á gróðurfarsgögnum eru birtar á 9. mynd. Sýnd er
staða reita á ásum 1 og 2 en þeir drógu fram 78% (61+17) þess breytileika sem skýrður
var af þeim fjórum ásum sem DECORANA-forritið gefur. Það sem fyrst vekur athygli
við niðurstöður hnitunarinnar er að hæstu gildi (110, 97) á ásunum eru mjög lág miðað
við það sem algengt er þar sem forritið er notað við úrvinnslu gróðurfarsgagna (sjá t.d.
Hill og Gauch 1980; Borgþór Magnússon og Sigurður H. Magnússon 1990b). Þessu lágu
gildi benda til að heildarbreytileiki sé ffemur lítill í gagnasafninu og ekki mikill munur á
tegundasamsetningu þeirra reita sem liggja lengst frá hverjum öðrum. Svið einstakra
tegunda á DECORANA-ásum er talið vera um 400 einingar að jafnaði (Hill 1979a) og
reitir sem aðskildir eru með þeirri fjarlægð eða meiri ættu því ekki að hafa neinar
sameiginlegar tegundir. Til skýringar skal þess getið að fjarlægð milli einstakra reita
gefur til kynna hversu líkir þeir eru að gróðurfari bæði hvað varðar tegundasamsetningu
og magn einstakra tegunda. Því lengra sem er á milli reita þeim mun ólíkari eru þeir að
gróðurfari.
Eins og fram kemur er nokkur dreifing á reitum (9. mynd) sem gefur til kynna
breytileika í gróðurfari. Dreifing reita er fremur jöfn og skýrar, vel aðskildar þyrpingar
myndast ekki. Tveir reitir skera sig nokkuð úr og liggja ffá meginreitasafninu en það eru
reitir Þ1 sem er neðst á ási 2 og M1 sem er efst á sama ási. Sérstaða þessara reita
ákvarðast sennilega af því að í þeim komu ekki fram algengar tegundir sem fundust í
öllum öðrum reitum. í Þ1 voru það fjallasveifgras (Poa alpina) og mundagrös (Cetraria
delisei) en í M1 grámosi (Racomitrium ericoides). f reit M1 var einnig eftirtektarvert að
þar höfðu nokkrar liffarmosategundir (Blepharostoma trichophyllum, Cephalozia
pleniceps, Lophozia gillmanii, L. grandiretis, Onchoporus wahlenbergii og Scapania
curta) meira vægi en í flestum öðrum reitum. Að frátöldum þessum tveimur reitum er lítil
dreifing á reitum eftir ási 2. Megindreifingin er eftir ási 1 en hann skýrði mun stærri
hluta breytileika gagnasafnsins eins og fram hefur komið.
Með því að huga nánar að dreifingu reita má leita skýringa á því hvaða þættir ráða
mestu um breytileika í gróðurfarinu eins og hann birtist á 9. mynd. Á hann rætur sínar að
rekja til beitar eða mótast hann einnig af öðrum þáttum? Á 10. mynd hefur það rúm sem
reitir innan hvers beitarhólfs skipa sér í verið afmarkað. Vegna fjölda hólfa og reita er
hvert hólf sýnt fyrir sig og er uppröðun í samræmi við legu hólfanna í tilraunalandinu.
Við afmörkun hvers beitarhólfs kemur í ljós að reitir innan sama hólfs hafa tilhneigingu
til að skipa sér á ákveðinn hluta þess rúms sem ásar 1 og 2 mynda en um aðskilnað frá
öðrum hólfum er ekki að ræða. Innan svæðis hvers hólfs lenda jafnframt reitir úr öðrum
hólfum (10. mynd). Lengst til vinstri afmarkast Þ hólfið sem skarast við M, FM og L
hólfin en lengst til hægri liggur FÞ hólfið sem skarast við öll hólf nema Þ hólf. Hólfin
sem liggja þar á milli skarast við öll hólf.