Fjölrit RALA - 15.11.2000, Side 27

19
Kalrannsóknir 1999
Árangur ísáningar (161-9286)
Sáð var til tveggja tilrauna í kölnum túnum, var önnur í Hvammi í Amameshreppi og hin í
Hléskógum í Höfðahverfi. Líkt var handvirkt eftir ísáningarvélinni, þannig að skorin var rás
með spaða og fræinu sáð í hana með sáðstaf. Reitir vom lm2 og endurtekningar 3. Tilrauna-
liðir vom 6, tvær tegundir og fjórir sáðtímar.
Tegundir: Vallarfoxgras, Adda
Rauðsmári, Bjursele
Sáðtímar: Hléskógar Hvammur
1. sáðtími 28/5 5/6
2. sáðtími 7/6 12/6
3. sáðtími 15/6 20/6
4. sáðtími 21/6 24/6
Hléskógar. Mólendistún 8-10 ára, um 80% kalið og var gróður aðallega vallarsveifgras.
Síðsumars (11.8.) var tilraunalandið 75-80% þakið grasi, mest varpasveifgrasi en einnig
vallarsveifgrasi. Rauðsmárinn hafði spírað vel, en var ljósleitur (gæti vantað smit) og of
þéttur. Vallarfoxgras hafði spírað illa og fyrr um sumarið vom grösin visin í oddinn.
Hvammur. Túnið er á mýrlendi um 40 ára gamalt, 70% kalið og var gróið snarrót, vallar-
sveifgrasi og stör. Mikil sina. Þann 17.8. var varpasveifgras og haugarfi ríkjandi en einnig
stör og vallarsveifgras. Rauðsmárinn var fölur, hugsanlega vegna skorts á smiti. Vallar-
foxgrasið hafði spírað vel og var nokkuð bitið af gæs, en ekki smárinn. Sáðgresið var veiklu-
legra þar sem einhver annar gróður hafði komið upp, en þroskamest þar sem kalið var algjört.
Frumuræktun og svellþol vallarfoxgrass (161-9359)
Þetta er samstarfsverkefni Bjama E. Guðleifssonar og Bjöms Örvars og var að mestu leyti
unnið við McGill-háskólann í Montreal í Kanada.
Viðfangsefni þessa verkeíhis em fjögur:
1. að kanna möguleika á frumuræktun íslensks vallarfoxgrass
2. að þróa aðferðir til svellþolsprófunar á vallarfoxgrasi í ffumuræktun
3. að nota ffumuræktun til rannsókna á orsökum svellkals
4. að kanna hvort hægt er að nota erfðatækni til kynbóta á íslensku vallarfoxgrasi
Fyrsti liðurinn var unninn árið 1998 og má segja að niðurstaðan sé sú að með
ákveðnum aðferðum gangi vel að ífumurækta vallarfoxgras. (a) Prófuð var með góðum
árangri in vitro ræktun á vallarfoxgrasi. (b) Þróuð var aðferð til vefjaræktunar (callus) en þá
reyndist nauðsynlegt að endumýja ætið á fjögurra vikna ffesti. (c) Frumuræktun í fljótandi
æti gekk vel en gæta þurfti þess að rúmmál ffumna og ætis væri hæfilegt. (d) Fljótandi
ffumuræktun tókst að geyma við ffystingu (“cryopreservation”) í nokkra mánuði. í þessum
fýrsta lið verkefhisins var komið af stað ffumuræktun af þremur vallarfoxgrasstofnum, Öddu
(íslenskur), Vega (norskur) og Champ (kanadískur). Það sem út úr ffumuræktuninni kom var
notað í seinni liðum rannsóknarinnar; og árið 1999 vora liðir 2 og 3 ffamkvæmdir.
I öðrum lið kom ffam að vel gengur að nota ffumuræktun til svellþolsrannsókna. Fyrst
var prófað að svella smáplöntur í tilraunaglösum en þær voru ræktaðar í dauðhreinsuðu