Rit Búvísindadeildar - 10.06.1997, Qupperneq 30

milli plantna. 0ijord, N.K. (1981) segir, að það sé betra að vera með meira en eitt
afbrigði í sama garði, til að fá frjóvgun á milli óskyldra plantna.
Jarðarberja- og hindbeijablóm eru tvíkynja, en samt er öruggast að skordýr
beri frjó á milli blóma. Á íslandi, veldur það vanda, bæði við ræktun jarðarberja
og hindberja, að lítið er um flugur, sem eru duglegar við frjóburð á milli blóma.
Þar að auki eru berjaplöntumar inni í húsum eða undir gróðurhlífum, sem tor-
veldar flugunum aðgang að blómunum. Þegar jarðarber eða hindber era ræktuð
við slíkar aðstæður, kemst vindur heldur ekki nógu vel að til að feykja frjói á
milli blóma. Þess vegna er nauðsynlegt að gera aðrar ráðstafanir til að fijóvgun
takist sæmilega, t.d. að nota tæki til að blása fijóinu af blómunum, fá sér hun-
angsflugur eða býflugur til að bera frjóið, eða ef um heimilisræktun er að ræða,
að bera frjóið á milli blóma með bómullarhnoðra.
Meinvaldar í jarðarberjarækt
Minna er um sjúkdóma og skemmdir af völdum annarra meinvalda á jarðarberjum
á íslandi en í flestum öðrum löndum. Ástæðumar era kuldi og hve lítið er ræktað
af jarðarberjum í landinu. Það er ótrúlegt að á íslandi berist veirasjúkdómar á
miUi plantna, vegna þess að þær blaðlýs og ormar, sem era aðalsmitberamir
(Hughes, H.M., 1980), era ekki til hér á landi. Á Hvanneyri vora það myglusjúk-
dómar og sniglar, sem helst herjuðu á berin.
Þegar jarðarber era tínd, er nauðsynlegt að tína öll berin, líka þau litlu. Ef
þau eru látin vera, geta þau farið að mygla og skemma þá út frá sér. Þetta á ekki
síður við um hindber en jarðarber. í Hollandi era litlu berin sett sér í kassa og
seld til sultugerðar og slíkrar matreiðslu (Geers, F. 1996).
Ef framhald verður á jarðarberjarækt á íslandi, er sannalega ástæða til að
vanda innflutning á móðurplöntum, velja góð afbrigði og fá góð klón af þeim. Að
sjálfsögðu er nauðsynlegt að reyna að koma í veg fyrir innflutning jarðarberja- og
hindbeijasjúkdóma til landsins. Þetta er hugsanlega örðugra en áður, vegna þess
að mikið er flutt inn af beijum til neyslu.
Þrestir era ágengir í jarðarbeijagörðum og nauðsynlegt að veija berin fyrir
þeim með netum.
Plast undir jarðarberjaplöntur
í þeim athugunum, sem skýrt er frá í þessari skýrslu, vora plöntumar ætíð gróður-
settar í gegnum svartan plastdúk eða svartan trefjadúk, nema þegar jarðarberin
vora ræktuð í pottum. Það er ekki nauðsynlegt að gróðursetja plöntumar í
gegnum plast, en það hefur kosti:
1. Það verður engin vinna við illgresiseyðingu.
2. Berin skemmast síður ef þau liggja á plasti, en ef þau liggja á
jarðveginum. Hins vegar má að sjálfsögðu breiða hálm eða hey á
jörðina undir berin svo að þau skemmist ekki.
3. Auðveldara er að hirða um plöntumar, vegna þess að smáplöntumar
geta ekki skotið rótum í gegnum plastið.
25